Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Delhi”

'''Delhi''' (phát âm tiếng Anh: {{IPAc-en|ˈ|d|ɛ|l|i}}; tiếng Hindi: दिल्ली {{IPA-hi|d̪ɪlliː}} ), gọi chính thức là '''Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia Delhi''', là lãnh thổ thủ đô của [[Ấn Độ]].<ref>{{cite web |url =http://indiacode.nic.in/coiweb/amend/amend69.htm |title=The Constitution (Sixty-Ninth Amendment) Act, 1991 |publisher=Ministry of Law and Justice, Government of India|accessdate=23 November 2014}}</ref> Trong thời kỳ [[Ấn Độ thuộc Anh]], Delhi là bộ phận của tỉnh Punjab và duy trìe liên kết lịch sử và văn hóa với khu vực [[Punjab]]<ref>{{cite book|title=The American Heritage Dictionary of the English Language |publisher=Houghton Mifflin Company|year=2000|edition=fourth}}</ref> và [[Doab]].<ref name="QaisarVerma1996">{{cite book|author1=Ahsan Jan Qaisar|author2=Som Prakash Verma|author3=Mohammad Habib|title=Art and Culture: Endeavours in Interpretation|url=https://books.google.com/books?id=7BaVwfpWZgUC&pg=PA1|date=1 January 1996|publisher=Abhinav Publications|isbn=978-81-7017-315-1|pages=1–6}}</ref> Dân số Delhi là khoảng 16,3 triệu vào năm 2011, do đó là thành phố và khu kết tụ đô thị đông dân thứ nhì tại Ấn Độ, và là đại đô thị đông dân thứ ba<ref>{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb2.htm|title=UN Demographic Urban Areas|publisher=UN stats|access-date=12 October 2015}}</ref> trên thế giới.<ref name="Delhiuapop2011">{{cite web |url= http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/india2/Million_Plus_UAs_Cities_2011.pdf |title= Urban agglomerations/cities having population 1 million and above|year=2011|work= Provisional population totals, census of India 2011|format=PDF|publisher=Registrar General & Census Commissioner, India |accessdate=26 January 2012}}</ref><ref name="habib, Royal, karamchandani, National">{{Cite book|title=The agrarian system of Mughal India, 1556–1707 |last=Habib |first=Irfan|publisher=[[Oxford University Press]]|isbn=978-0-19-562329-1|url=https://books.google.com/books?id=0ymFAAAAIAAJ |quote=''...&nbsp;The current Survey of India spellings are followed for place names except where they vary rather noticeably from the spellings in our sources: thus I read "Dehli" not "Delhi ...''|year=1999}}

InNăm 1757, thehoàng đế người Afghan ruler,là [[Ahmad Shah Durrani]], sackedcướp phá Delhi. Herồi returnedtrở tovề Afghanistan leavingsau akhi Mughaldựng puppetmột rulerhoàng đế Mogul bù nhìn để cai trị intrên nominaldanh controlnghĩa. TheNgười MarathasMaratha lại againchiếm occupiedlĩnh Delhi invào năm 1758, andvà werekiểm insoát controlthành untilphố theircho defeatđến inkhi 1761họ atthất thebại trong [[third battle oftrận Panipat]] whenthứ theba cityvào wasnăm captured again1761, bykhi Ahmad Shah tái chiếm thành phố.<ref>{{cite news| url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-17/pune/30528210_1_third-battle-pandurang-balkawade-sadashivrao-bhau | work=The Times of India | title=In 1761, battle of Panipat cost Marathas Rs 93 lakh, say papers - The Times of India | date=17 December 2011}}</ref> HoweverTuy nhiên, inđến năm 1771, thengười MarathasMaratha establishedlập amột protectoratechế overđộ bảo hộ đối với Delhi whenkhi thehoàng đế của Maratha ruler,là [[Mahadji Shinde]], recapturedtái chiếm Delhi andvà lập thehoàng Mughalđế EmperorMogul [[Shah Alam II]] waslàm installedhoàng asđế abù puppetnhìn rulervào innăm 1772.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=7xbzoJ5wFG4C&pg=PA159&lpg=PA159&dq=mahadji+sindhia+puppet+ruler&source=bl&ots=7Rt-55AZcJ&sig=2LaS-ULJ8xbd9wkvO0slJRYtTKI&hl=en&sa=X&ei=_jbwUcCbOYb7rAfJzYHwAg&ved=0CFoQ6AEwBQ#v=onepage&q=mahadji%20sindhia%20puppet%20ruler&f=false|title=From Iran East and West|publisher=|accessdate=28 July 2015}}</ref> InNăm 1783, Sikhsngười underSikh dưới quyền [[Baghel Singh]] capturedchiếm lĩnh Delhi andvà [[RedPháo Fortđài Đỏ]], buttheo duehiệp toước thengười treatySikh signed,sau Sikhsđó withdrewtriệt fromthoái Redkhỏi FortPháo andđài agreedĐỏ tovà restorechấp thuận phục hồi đế vị cho [[Shah Alam]]. as the emperor.InNăm 1803, during thetrong [[SecondChiến Anglotranh Anh-Maratha Warthứ hai]], thequân forces ofcủa [[BritishCông Eastty IndiaĐông Ấn CompanyAnh]] defeatedchiến thethắng quân Maratha forces in thetrong [[Battle oftrận Delhi, 1803|Battle oftrận Delhi]].<ref>{{cite book

|isbn = 978-0-231-12731-8}}</ref> During theTrong [[IndianKhởi Rebellionnghĩa ofẤn Độ 1857]], Delhi fellthất tothủ thetrước forcesCông ofty EastĐông IndiaẤn CompanyAnh aftersau agiao bloodytranh fightđẫm knownmấu asmang thetên [[SiegeBao ofvây Delhi]]. TheThành cityphố camenằm underdưới thequyền directkiểm controlsoát oftrực thetiếp [[Britishcủa Government]]Chính inphủ 1858.Anh Ittừ wasnăm made1858, ađược districtlập provincelàm ofmột thehuyện [[Punjabthuộc (Britishtỉnh India)|Punjab]].<ref name=ecosurv1/> InNăm 1911, itthủ wasđô announcedcủa thatcác thelãnh capitalthổ ofdo Britishngười heldAnh territoriesquản inlý Indiatại wasẤn toĐộ beđược transferredcông frombố chuyển từ [[Calcutta]] tođến Delhi.<ref name="cal to del">{{cite news|title=Shifting pain|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-11/kolkata/30504131_1_bengalis-capital-british-empire|accessdate=18 June 2012|newspaper=Times of India|date=11 December 2011}}</ref> TheTên namegọi "New Delhi" wasđược givenban inhành vào năm 1927, andvà thethủ newđô capitalmới được khánh wasthành inauguratedtrong ontháng 132 Februarynăm 1931. New Delhi, alsođược knownchính asthức ''Lutyens'tuyên Delhi'',<refbố name=lutdelhiii>{{citelà news|title=Lutyens'thủ Delhiđô incủa raceLiên forbang UNẤn heritageĐộ status|url=http://www.hindustantimes.com/India-news/NewDelhi/Lutyens-Delhi-in-race-for-UN-heritage-status/Article1-869770.aspx|accessdate=18sau Junekhi 2012|newspaper=Hindustanquốc Times|date=11gia Junegiành 2012}}</ref>được wasđộc officiallylập declaredvào asngày the15 capitaltháng of the [[Union of India]] after the country gained [[History of the Republic of India|independence]] on 158 Augustnăm 1947.<ref>{{cite book|title=Travel Delhi|publisher=Google books|page=8|url=https://books.google.com/books?id=MsYj4ysWQ6sC&pg=PT7&dq=delhi+was+declared+capital+of+india&hl=en&sa=X&ei=HSTkT8u5FM_yrQfT-MXrCA&ved=0CEEQ6AEwAg#v=onepage&q=delhi%20was%20declared%20capital%20of%20india&f=false}}</ref>

DuringTrong thequá trình [[partitionphân chia ofẤn IndiaĐộ]], thousandshàng ofnghìn Hindutín andđộ Ấn Độ giáo và Sikh refugeesgiáo tị nạn, mainlychủ yếu đến fromtừ [[Punjab, Pakistan|WestTây Punjab]] fledchạy tođến Delhi, whiletrong manykhi Muslimcó residentsnhiều ofcư thedân citytheo migratedHồi togiáo trong thành phố di cư sang Pakistan. MigrationNhập tocư Delhitừ fromphần thecòn restlại ofcủa IndiaẤn continuesĐộ (asđến ofDelhi tiếp 2013)tục, contributinggóp morephần tovào thetăng risetrưởng ofdân Delhi'ssố populationcủa thanthành thephố birthtrong rate,bối cảnh tỷ suất whichsinh isđang declininggiảm.<ref name=migrationbirth>{{cite news |title= Fall in Delhi birth rate fails to arrest population rise |url=http://www.hindu.com/2005/01/03/stories/2005010311230300.htm |date=3 January 2005 |accessdate=19 December 2006 |work=The Hindu|location=Chennai, India}}</ref>

TheĐạo Constitutionluật (Sixty-ninthTu Amendmentchính số 69) Act,Hiến pháp 1991 declaredcông thebố UnionLãnh Territorythổ ofLiên bang Delhi tochính thức beđược formallygọi knownlà asLãnh thethổ NationalThủ Capitalđô TerritoryQuốc ofgia Delhi.<ref name=NCTact>{{cite web

}}</ref> TheĐạo Actluật gavecấp quyền cho Delhi itscó ownhội legislativeđồng assemblylập alongpháp Civilriêng linescùng với các ngành dân sự, thoughsong withquền limitedlực powerscó hạn chế.<ref name=NCTact/> InTrong Decembertháng 12 năm 2001, thetòa Parliamentnhá ofQuốc Indiahội buildingẤn inĐộ tại New Delhi wasbị [[2001Vụ Indiantấn Parliamentcông attack|attacked]]Quốc byhội armedẤn militants,Độ killing2001|bị sixtấn security personnelcông]].<ref>{{cite news |title=Terrorists attack Parliament; five intruders, six cops killed |url=http://www.rediff.com/news/2001/dec/13parl1.htm |publisher=rediff.com |date=13 December 2001 |accessdate=2 November 2008}}</ref> IndiaẤn suspectedĐộ Pakistan-basednghi militantngờ groupscác weretổ behindchức thedân attack,quân whichcó causedtrụ asở majortại [[2001–2002Pakistan India–Pakistanđứng standoff|diplomaticđằng sau cuộc crisis]]tấn công, betweengây thekhủng twohoảng countriesngoại giao giữa hai bên.<ref>{{cite news |title= India and Pakistan: Who will strike first?|url= http://www.economist.com/printedition/displayStory.cfm?Story_ID=917228|work= Economist|date=20 December 2001 |accessdate=2 November 2008}}</ref> ThereDelhi weresau furtherđó terroristcòn attacksbị intấn Delhicông inkhủng [[29bố Octobertrong 2005tháng Delhi10 bombings|Octobernăm 2005]]2006 andvà [[2008tháng Delhi9 bombings|Septembernăm 2008]], resulting in a total of 103 deaths.<ref>{{cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2008-09-14/india/27916717_1_serial-blasts-rock-delhi-ghaffar-market-first-blast |title=Serial blasts rock Delhi; 30 dead, 90 injured-India-The Times of India |publisher=Timesofindia.indiatimes.com |date= 14 September 2008|accessdate=3 November 2008 |first1=Rahul |last1=Tripathi}}</ref>