Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Delhi”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n sửa chính tả 3, replaced: ) → ), ! → ! (56) using AWB
Dòng 85:
}}
 
'''Delhi''' (phát âm tiếng Anh: {{IPAc-en|ˈ|d|ɛ|l|i}}; tiếng Hindi: दिल्ली {{IPA-hi|d̪ɪlliː}} ), gọi chính thức là '''Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia Delhi''', là lãnh thổ thủ đô của [[Ấn Độ]].<ref>{{cite web |url =http://indiacode.nic.in/coiweb/amend/amend69.htm |title=The Constitution (Sixty-Ninth Amendment) Act, 1991 |publisher=Ministry of Law and Justice, Government of India|accessdate=23 November 2014}}</ref> Trong thời kỳ [[Ấn Độ thuộc Anh]], Delhi là bộ phận của tỉnh Punjab và duy trì liên kết lịch sử và văn hóa với khu vực [[Punjab]]<ref>{{cite book|title=The American Heritage Dictionary of the English Language |publisher=Houghton Mifflin Company|year=2000|edition=fourth}}</ref> và [[Doab]].<ref name="QaisarVerma1996">{{cite book|author1=Ahsan Jan Qaisar|author2=Som Prakash Verma|author3=Mohammad Habib|title=Art and Culture: Endeavours in Interpretation|url=https://books.google.com/books?id=7BaVwfpWZgUC&pg=PA1|date=1 January 1996|publisher=Abhinav Publications|isbn=978-81-7017-315-1|pages=1–6}}</ref> Dân số Delhi là khoảng 16,3 triệu vào năm 2011, do đó là thành phố và khu kết tụ đô thị đông dân thứ nhì tại Ấn Độ, và là đại đô thị đông dân thứ ba<ref>{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb2.htm|title=UN Demographic Urban Areas|publisher=UN stats|access-date=12 October 2015}}</ref> trên thế giới.<ref name="Delhiuapop2011">{{cite web |url= http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/india2/Million_Plus_UAs_Cities_2011.pdf |title= Urban agglomerations/cities having population 1 million and above|year=2011|work= Provisional population totals, census of India 2011|format=PDF|publisher=Registrar General & Census Commissioner, India |accessdate=26 January 2012}}</ref><ref name="habib, Royal, karamchandani, National">{{Cite book|title=The agrarian system of Mughal India, 1556–1707 |last=Habib |first=Irfan|publisher=[[Oxford University Press]]|isbn=978-0-19-562329-1|url=https://books.google.com/books?id=0ymFAAAAIAAJ |quote=''...&nbsp;The current Survey of India spellings are followed for place names except where they vary rather noticeably from the spellings in our sources: thus I read "Dehli" not "Delhi ...''|year=1999}}
*{{Cite journal|title=Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland|author=Royal Asiatic Society|publisher=[[Cambridge University Press]]|url=https://books.google.com/books?id=mtosAAAAIAAJ|quote=''...&nbsp;also Dehli or Dilli, not Delhi...''| year=1834}}
*{{Cite journal|title=India, the beautiful|first=L.T|last=Karamchandani|publisher=Sita Publication|url=https://books.google.com/books?id=_sHWfveQGksC|quote=''...&nbsp;According to available evidence the present Delhi, spelt in Hindustani as Dehli or Dilli, derived its name from King ...''| year=1968}}
Dòng 142:
|title = The Marathas 1600–1818, Volume 2
|publisher = Cambridge University Press, 1993
|isbn = 978-0-521-26883-7}}</ref>
 
Năm 1757, hoàng đế người Afghan là [[Ahmad Shah Durrani]] cướp phá Delhi rồi trở về Afghanistan sau khi dựng một hoàng đế Mogul bù nhìn để cai trị trên danh nghĩa. Người Maratha lại chiếm lĩnh Delhi vào năm 1758, và kiểm soát thành phố cho đến khi họ thất bại trong [[trận Panipat]] thứ ba vào năm 1761, khi Ahmad Shah tái chiếm thành phố.<ref>{{cite news| url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-17/pune/30528210_1_third-battle-pandurang-balkawade-sadashivrao-bhau | work=The Times of India | title=In 1761, battle of Panipat cost Marathas Rs 93 lakh, say papers - The Times of India | date=17 December 2011}}</ref> Tuy nhiên, đến năm 1771, người Maratha lập một chế độ bảo hộ đối với Delhi khi hoàng đế của Maratha là [[Mahadji Shinde]] tái chiếm Delhi và lập hoàng đế Mogul [[Shah Alam II]] làm hoàng đế bù nhìn vào năm 1772.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=7xbzoJ5wFG4C&pg=PA159&lpg=PA159&dq=mahadji+sindhia+puppet+ruler&source=bl&ots=7Rt-55AZcJ&sig=2LaS-ULJ8xbd9wkvO0slJRYtTKI&hl=en&sa=X&ei=_jbwUcCbOYb7rAfJzYHwAg&ved=0CFoQ6AEwBQ#v=onepage&q=mahadji%20sindhia%20puppet%20ruler&f=false|title=From Iran East and West|publisher=|accessdate=28 July 2015}}</ref> Năm 1783, người Sikh dưới quyền [[Baghel Singh]] chiếm lĩnh Delhi và [[Pháo đài Đỏ]], theo hiệp ước người Sikh sau đó triệt thoái khỏi Pháo đài Đỏ và chấp thuận phục hồi đế vị cho [[Shah Alam]]. Năm 1803, trong [[Chiến tranh Anh-Maratha thứ hai]], quân của [[Công ty Đông Ấn Anh]] chiến thắng quân Maratha trong [[trận Delhi, 1803|trận Delhi]].<ref>{{cite book
Dòng 225:
Xe buýt là phương thức giao thông đường bộ phổ biến nhất, phục vụ khoảng 60% nhu cầu đi lại tại Delhi, hệ thống xe buýt của Delhi thuộc vào hàng lớn nhất của Ấn Độ. Xe buýt nằm dưới quyền điều thành của Công ty Giao thông Delhi (DTC) quốc doanh, sở hữu đội xe buýt chạy bằng khí nét lớn nhất thế giới. Các phương tiện giao thông cá nhân, đặc biệt là ô tô cũng chiếm một phần lớn trên đường phố Delhi. Delhi có số xe ô tô đăng ký lớn nhất so với các đại đô thị khác tại Ấn Độ.
 
Delhi là một đầu mối lớn trong mạng lưới đường sắt Ấn Độ và là trụ sở của khu vực Đường sắt Miền Bắc. Năm ga tàu hỏa lớn là New Delhi, Old Delhi, Nizamuddin, Anand Vihar và Sarai Rohilla.<ref name=ecosurv12/> [[Delhi Metro]] là một hệ thống vận chuyển nhanh phục vụ quần chúng do Công ty Đường sắt Delhi Metro (DMRC) xây dựng và vận hành, phục vụ nhiều bộ phận của Delhi và các thành phố lân cận là [[Faridabad]], [[Gurgaon]], [[Noida]] và [[Ghaziabad, Uttar Pradesh|Ghaziabad]].<ref>http://www.delhimetrorail.com/press_reldetails.aspx?id=63aQSC8zmhslld</ref> Tính đến tháng 8 năm 2011, hệ thống gồm có sáu tuyến hoạt động với tổng chiều dài {{convert|189|km|mi|abbr=on}} và 146 ga, và một số tuyến khác đang được thi công.<ref name="Metro">{{Cite news|url=http://www.dnaindia.com/india/report_delhi-metro-to-jln-stadium-rolls-out-phase-ii-almost-complete_1446853|title=Delhi metro to JLN Stadium rolls out, Phase-II almost complete|publisher=[[Daily News and Analysis]] (DNA)|date=3 October 2010|accessdate=3 October 2010}}</ref>
 
==Nhân khẩu==
Dòng 338:
 
[[Ambedkar Stadium]], a football stadium in Delhi which holds 21,000 people, was the venue for the Indian football team's World Cup qualifier against UAE on 28 July 2012.<ref>{{cite news|title=Ambedkar stadium to host India's World Cup qualifier|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-06-28/top-stories/29712461_1_dsa-vice-president-nk-bhatia-ambedkar-stadium-football-stadium|accessdate=17 May 2012|newspaper=Times of Inia|date=28 June 2011}}</ref> Delhi hosted the Nehru Cup in [[2007 Nehru Cup|2007]]<ref>{{cite web|title=Bob Houghton's Boys made India proud with a superb victory over Syria |url=http://www.kolkatafootballs.com/ongc_nehru_2007.html |work=17 May 2012 |publisher=KolkataFootballs.com |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/20140409103118/http://www.kolkatafootballs.com/ongc_nehru_2007.html |archivedate=9 April 2014 }}</ref> and [[2009 Nehru Cup|2009]], in both of which India defeated [[Syria]] 1–0.<ref>{{cite web|title=India vs Syria Nehru Cup 2009 Football Final Results, Highlights |url=http://www.clbuzz.com/india-vs-syria-nehru-cup-2009-football-final-results-highlights/ |publisher=CLbuzz |accessdate=17 May 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/20111008132055/http://www.clbuzz.com/india-vs-syria-nehru-cup-2009-football-final-results-highlights/ |archivedate=8 October 2011 }}</ref> In the [[Elite Football League of India]], Delhi's first professional [[American football]] franchise, the [[Delhi Defenders]] played its first season in [[Pune]].<ref>[http://newsfeed.time.com/2011/08/04/they-need-tv-product-why-american-football-is-coming-to-india/ 'They Need TV Product': Why American Football Is Coming To India&nbsp;– TIME NewsFeed]. Newsfeed.time.com (4 August 2011). Retrieved 24 October 2011.</ref> [[Buddh International Circuit]] in Greater Noida, a suburb of Delhi, hosts the annual [[Formula 1]] [[Indian Grand Prix]].<ref>{{cite news|title=India company says on track for 2011 F1 race |url=http://in.reuters.com/article/topNews/idINIndia-39048520090415?pageNumber=1&virtualBrandChannel=0&sp=true |date=15 April 2009|publisher=Reuters|accessdate=21 October 2009}}</ref> The [[Indira Gandhi Arena]] is also in Delhi.
 
 
==Thành phố kết nghĩa==
Hàng 345 ⟶ 344:
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:70%;"
|- style="color:white;"
! ! style="background:#811541; width:10%;"| Thành phố
! ! style="background:#811541; width:24%;"| Vị trí địa lý
! ! style="background:#811541; width:22%;"| Quốc gia
! ! style="background:#811541; width: 5%;"| Thời gian kí kết
|-
|! ! style="background:lemonchiffon;"| '''[[Seoul]]'''
|! ! align=left| [[Vùng thủ đô Seoul]]
|! ! align=left| {{Flag|South Korea|size=30px}}
|! !|
|-
|! ! style="background:lemonchiffon;"| '''[[Chicago]]'''
|! ! align=left| {{Flag|Illinois|size=30px}}
|! ! align=left| {{Flag|United States|size=30px}}
|! !| 2001<ref name="chicago ">{{Chú thích web | url=http://www.chicagosistercities.com/cities/delhi.php | title=Sister cities of Chicago | accessdate=ngày 12 tháng 2 năm 2011}}</ref>
|-
|! ! style="background:lemonchiffon;"| '''[[Luân Đôn|London]]'''
|! ! align=left| {{Flag|England|size=30px}}
|! ! align=left| {{Flag|United Kingdom|size=30px}}
|! !| 2002<ref name="london ">{{Chú thích web | url=http://legacy.london.gov.uk/view_press_release.jsp?releaseid=1329 | title=Friendship agreement to be signed between London and Delhi | accessdate=ngày 12 tháng 2 năm 2011}}</ref>
|-
|! ! style="background:lemonchiffon;"| '''[[Los Angeles]]'''
|! ! align=left| {{Flag|California|size=30px}}
|! ! align=left| {{Flag|United States|size=30px}}
|! !|
|-
|! ! style="background:lemonchiffon;"| '''[[Sydney]]'''
|! ! align=left| {{Flag|New South Wales|size=30px}}
|! ! align=left| {{Flag|Australia|size=30px}}
|! !|
|-
|! ! style="background:lemonchiffon;"| '''[[Kuala Lumpur]]'''
|! ! align=left| {{flagicon|Kuala Lumpur}} [[Kuala Lumpur]]
|! ! align=left| {{Flag|Malaysia|size=30px}}
|! !|
|-
|! ! style="background:lemonchiffon;"| '''[[Moskva]]'''
|! ! align=left| {{Flag|Moscow|size=30px}}
|! ! align=left| {{Flag|Russia|size=30px}}
|! !| 2002<ref name="delhigov">{{Chú thích web | url=http://www.delhi.gov.in/wps/wcm/connect/doit_udd/Urban+Development/Our+Services/International+Affairs+Cell+(IC)/Achievement | title=Sister-City Agreements | accessdate=ngày 12 tháng 2 năm 2011}}</ref>
|-
|! ! style="background:lemonchiffon;"| '''[[Tōkyō|Tokyo]]'''
|! ! align=left| [[Kantō|Vùng Kantō]] (đảo [[Đảo Honshu|Honshū]])
|! ! align=left| {{Flag|Japan|size=30px}}
|! !|
|-
|! ! style="background:lemonchiffon;"| '''[[Ulaanbaatar|Ulan Bator]]'''
|! ! align=left| Trung đông [[Mông Cổ]]
|! ! align=left| {{Flag|Mongolia|size=30px}}
|! !| 2002<ref name="delhigov" />
|-
|! ! style="background:lemonchiffon;"| '''[[Sankt-Peterburg|Saint Petersburg]]'''
|! ! align=left| {{Flag|Saint Petersburg|size=30px}}
|! ! align=left| {{Flag|Russia|size=30px}}
|! !| 2002<ref name="delhigov" />
|-
|! ! style="background:lemonchiffon;"| '''[[Paris]]'''
|! ! align=left|{{Flag|Île-de-France|size=30px}}
|! ! align=left| {{Flag|France|size=30px}}
|! !| 2006<ref name="hindustan times">{{Chú thích web | url=http://www.hindustantimes.com/Paris-wants-sister-city-relationship-with-Delhi/Article1-194656.aspx | title=Paris wants 'sister-city' relationship with Delhi | accessdate=ngày 12 tháng 2 năm 2011}}</ref>
|-
|! ! style="background:lemonchiffon;"| '''[[Yerevan]]'''
|! ! align=left| [[Tập tin:Yerevan flag.gif|30px]] [[Yerevan]]
|! ! align=left| {{Flag|Armenia|size=30px}}
|! !| 2008
|-
|! ! style="background:lemonchiffon;"| '''[[Fukuoka]]'''
|! ! align=left| [[Kyushu]]
|! ! align=left| {{Flag|Japan|size=30px}}
|! !| 2007
|}
 
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Delhi”