Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Liberia”

 

== Lịch sử ==

Liberia được thành lập năm [[1822]] làm nơi định cư cho dân [[nô lệ]] được giải phóng từ [[Hoa Kỳ|Mỹ]] rồi được hồi hương về châu Phi. Năm 1847 Liberia trở thành quốc gia độc lập. Thủ đô [[Monrovia]] vinh danh [[Tổng thống Hoa Kỳ]] [[James Monroe]] (1758-1831). Tuy xứ sở này hình thành do dân nô lệ [[da đen]] từ [[Bắc Mỹ]] trở về lập nghiệp, đại đa sô dân Liberia là thổ dân thuộc 16 [[bộ tộc]] bản xứ. Tình hình [[chính trị]] Liberia tương đối ổn định trong một thời gian dài tuy có ít nhiều tranh chấp giữa [[người Mỹ gốc Phi châu]] và thổ dân bản xứ. Từ năm 1885 đến năm 1910, địa giới Liberia được phân định qua các thỏa thuận với hai đế quốc [[Anh]] và [[Pháp]].

 

 

== Chính trị và chính phủ ==

Theo thể chế [[Cộng hòa|Cộng hoà]] [[tổng thống]], chế độ lưỡng viện (từ năm 1847).

 

== Hành chính ==

Liberia được chia thành 15 tỉnh, sau đó lần lượt được chia thành các hạt. Các quận lâu đời nhất là [[Grand Bassa]] và [[Montserrado (hạt)|Montserrado]], cả hai được thành lập vào năm 1839 trước khi Liberia độc lập. [[Gbarpolu]] là hạt mới nhất, được thành lập vào năm 2001. [[Nimba]] là hạt lớn nhất với diện tích 4.460 dặm vuông (11.551 km2), trong khi Montserrado là nhỏ nhất với 737 dặm vuông (1.909 km2).<ref name="emansion.gov.lr">http://www.emansion.gov.lr/doc/census_2008provisionalresults.pdf</ref> Montserrado cũng là quận đông dân nhất với 1.144.806 người dân.<ref name="emansion.gov.lr"/>

 

 

== Địa lý ==

Quốc gia ở [[Tây Phi]], bên bờ [[Đại Tây Dương]], Tây Bắc giáp [[Sierra Leone]], Đông Bắc giáp [[Guinée|Guinea]], Đông giáp [[Bờ Biển Ngà|Côte d'Ivoire]]. Lãnh thổ Liberia có rất nhiều sông, vùng cao nguyên lượn sóng ở phía Đông Bắc được bao quanh bởi dãy Guinea thoải dần về phía vùng đồng bằng ven biển và bãi biển thấp ở vùng Tây Nam. Các khu rừng rậm ở Liberia tương ứng với các vùng nằm trong miền khí hậu cận [[xích đạo]], rất ẩm ướt.

 

== Kinh tế ==

Nguồn tài nguyên ở Liberia tương đối đa dạng nông sản nhiệt đới gồm có dầu [[cọ]], [[cà phê]], [[cacao|ca cao]], [[cao su]]; khoáng sản gồm có [[kim cương]], [[vàng]] và nhất là quặng [[sắt]], khai thác [[gỗ]] ở các khu rừng rậm. Vận tải tàu biển cửa Liberia là một ngành quan trọng, đứng hàng thứ hai trên [[thế giới]]. Cuộc nội chiến từ năm [[1990]] đã tàn phá nền [[kinh tế]] đất nước.

 

 

== Nhân khẩu ==

Tính đến năm 2008, Liberia là quê hương của 3.476.608 người.<ref>Liberia Institute of Statistics and Geo-Information Services (May 2009).</ref> Trong đó, 1.118.241 sống ở tỉnh Montserrado, là tỉnh đông dân nhất cả nước và cũng là nơi có thủ đô [[Monrovia]] với dân số 970.824 người. Nimba là tỉnh đông dân nhất tiếp theo với 462.026 cư dân. Đến năm 2006, Liberia là nước có tốc độ tăng trưởng dân số cao nhất trên thế giới (4,50% mỗi năm). Tương tự như các nước láng giềng, nước này có một lượng dân số trẻ lớn, với một nửa dân số ở độ tuổi dưới 18.

 

 

== Văn hóa ==

 

== Giáo dục ==

Tỉ lệ biết chữ ở Liberia ngày càng tăng do hệ thống trường học được tăng cường. Theo quy định của luật giáo dục cưỡng chế năm [[1912]], [[giáo dục]] bắt buộc và miễn phí đối với trẻ em (từ 6-16 tuổi). Tuy nhiên, tỉ lệ trẻ em đến trường vẫn còn rất thấp. Liberia có một trường [[đại học]] ở [[thủ đô]] [[Monrovia]] và một số trường cao đẳng khác.

 

== Những người Liberia nổi tiếng ==

 

== Xem khác ==