Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Thủy chiến Tonlé Sap”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
loại bỏ các liên kết ko đúng hoặc quá dư thừa
nKhông có tóm lược sửa đổi
Dòng 46:
Trong một thời điểm chưa rõ vào năm 1177, lần đầu tiên người Champa đụng độ đế quốc Kampuchea ngay trên [[lãnh thổ]] Kampuchea. Lực lượng [[thủy quân]] tinh nhuệ từ [[Panduranga]] gặp phải một đạo quân mỏi mệt ít thao luyện của Kampuchea, đã gây ra một cuộc chiến kinh hoàng ở lưu vực hồ [[Tonlé Sap]]. Bản thân [[vua]] [[Tribhuvanadityavarman]]<ref name=Higham>Higham, C., 2001, The Civilization of Angkor, London: Weidenfeld & Nicolson, ISBN 9781842125847</ref>{{rp|120}}<ref name=Coedes>{{cite book|last= Coedès|first= George|authorlink= George Coedès|editor= Walter F. Vella|others= trans.Susan Brown Cowing|title= The Indianized States of Southeast Asia|year= 1968|publisher= University of Hawaii Press|isbn= 978-0-8248-0368-1}}</ref>{{rp|163–164,166}}<ref name=Higham>Higham, C., 2001, The Civilization of Angkor, London: Weidenfeld & Nicolson, ISBN 9781842125847</ref>{{rp|120}}<ref name=Coedes>{{cite book|last= Coedès|first= George|authorlink= George Coedès|editor= Walter F. Vella|others= trans.Susan Brown Cowing|title= The Indianized States of Southeast Asia|year= 1968|publisher= University of Hawaii Press|isbn= 978-0-8248-0368-1}}</ref>{{rp|163–164,166}} bị giết nơi trận tiền khiến đội ngũ rối loạn, nhiều [[thuyền]] [[bè]] tự húc vào nhau rồi chìm, số còn sống sót thì tháo chạy ngược về [[Yaśodharapura]]. [[Po Klong Garai]] thừa thắng đã hạ lệnh toàn quân ruổi thuyền lên tận [[Xiêm Riệp]], quan trấn thủ tại đây cũng vứt thành mà chạy. Sự kiện này được mô tả rõ rệt trên những bức [[tường]] Bayon và [[Banteay Chhmar]].
 
Quân đoàn [[Panduranga]] dễ dàng tiến vào được kinh đô [[Yaśodharapura]]. [[Po Klong Garai]] bỏ mặc cho [[binh sĩ]] thỏa thuê cướp bóc, chém giết và [[hiếp dâm]] với lý do trả đũa cho thời kỳ bị Kampuchea áp bức. Hầu hết khu vực [[Yaśodharapura]], cùng với Angkor Wat bị quân [[Panduranga]] đốt phá tan hoang, mãi đến khi [[Jayavarman VII]] cởi được ách đô hộ của người Champa thì đại công trình này mới dần được phục hồi. Trong mấy năm sau sự biến hồ [[Tonlé Sap]], Kampuchea mất phần lớn quyền tự trị, trở thành đối tượng bị chiếm đóng và áp bức tàn tệ. Từ địa vị kẻ chống ách đô hộ, [[Panduranga]] đã trở thành người xâm lược.
 
==Kết cuộc==
Mặc dù sự kiện thủy chiến [[Tonlé Sap]] cùng với cuộc tàn phá kinh đô [[Yaśodharapura]] không trực tiếp hoặc ngay lập tức làm sút giảm nền [[văn hóa]] Kampuchea, nhưng nó khiến Kampuchea đánh mất uy thế trước [[chư hầu]] và tạm thời đánh dấu kết cho những cuộc tranh vị nơi vương đình. Đối với Champa, đây là điều kiện thuận lợi cho sự tái thống nhất sau hai [[thế kỷ]] phân rã, tuy rằng hình thái [[phong kiến]] vẫn được bảo trì. Từ lúc này, nền văn hóa Champa dời hẳn trọng tâm tới lãnh địa [[Panduranga]], đồng thời đưa [[Po Klong Garai]] lên địa vị [[lãnh tụ]] của toàn khối.
 
Nhưng để giành được phần thắng, cũng như duy trì sự đô hộ Kampuchea, [[Panduranga]] phải gánh quá nhiều hao tổn. Bởi vậy, vào năm 1190, [[Jayavarman VII]] (lên ngôi năm 1181) nhờ sự trợ lực của [[Vidyanandana]]<ref>Sau trở thành [[Jaya Indravarman V]] của [[Vijaya (Champa)|Vijaya]].</ref> ([[vương tử]] [[Vijaya (Champa)|Vijaya]], vốn bất mãn với uy thế của [[Panduranga]]) đã quật khởi phản kháng được đạo quân chiếm đóng [[Panduranga]], vốn đã trở nên suy nhược trong thời gian quá dài lưu trú ở Kampuchea. Chẳng những thế, [[Jayavarman VII]] đuổi được tới tận [[lãnh thổ]] Champa, qua đó khối Champa lại thành phiên thuộc của Kampuchea, nhưng chỉ qua hình thức cống nạp chứ không có đóng quân như trước. Từ thời điểm này, Kampuchea không còn khả năng gây ảnh hưởng đến các tiểu quốc Champa nữa.