Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tiểu thuyết”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n sửa chính tả 3, replaced: NXB → Nhà xuất bản (3), Khai Sáng → Khai sáng, Châu Á → châu Á using AWB |
|||
Dòng 17:
Lịch sử phát triển tiểu thuyết đã để lại cho nền [[văn học thế giới]] những thành tựu rực rỡ: từ những kiệt tác [[tiểu thuyết chương hồi]] Trung Hoa đến những tác phẩm đồ sộ của tiểu thuyết hiện thực phê phán phương Tây, từ dòng chảy của tiểu thuyết sử thi hoành tráng trong văn học Nga thế kỷ bạc đến những nguồn mạch văn chương [[hiện thực huyền ảo]] Mỹ-Latinh, sự trỗi dậy và vượt thoát truyền thống của những nền văn học châu Á v.v. Những mô hình ấy đã tạo dựng nên diện mạo đặc biệt phong phú của tiểu thuyết trong suốt thời kỳ đã qua tính từ khi hình thành thể loại.
===
[[Tập tin:Genji emaki 01003 001.jpg|nhỏ|250px|Một trang [[kana]] chép tay ''Truyện kể Genji'' từ hậu kỳ Heian, thế kỷ thứ 12]]
Ở Trung Quốc tiểu thuyết xuất hiện rất sớm, vào thời kỳ Ngụy-Tấn (thế kỷ 3-4) tiểu thuyết đã manh nha dưới dạng những tác phẩm [[chi quái]], [[chi nhân]]. Sang đời [[nhà Đường]] xuất hiện thể loại [[truyền kỳ]], [[nhà Tống|đời Tống]] lại có thêm dạng [[thoại bản]], tất cả đều có thể coi là tiền thân của tiểu thuyết theo nghĩa hiện đại. Từ đời [[Minh]] văn học Trung Quốc nói chung và văn xuôi Trung Quốc nói riêng phát triển rực rỡ với những pho tiểu thuyết chương hồi nổi tiếng như [[Tam quốc diễn nghĩa]] của [[La Quán Trung]], [[Thủy hử]] của [[Thi Nại Am]], [[Tây du ký]] của [[Ngô Thừa Ân]], [[Kim Bình Mai]] của [[Tiếu Tiếu Sinh]] v.v. Đời [[Thanh]] bước phát triển của tiểu thuyết chương hồi đã tới thời điểm hoàng kim qua hàng loạt danh tác như [[Nho lâm ngoại sử|Chuyện làng Nho]] (Nho lâm ngoại sử) của [[Ngô Kính Tử]], [[Hồng lâu mộng|Hồng Lâu Mộng]] của [[Tào Tuyết Cần]]. Thời hiện đại tiểu thuyết Trung Quốc vượt thoát những thể loại truyền thống, ảnh hưởng lớn từ các trào lưu văn học phương Tây đương thời với sáng tác của các tác gia như [[Lỗ Tấn]], [[Giả Bình Ao]], [[Mạc Ngôn]] v.v.
Dòng 25:
=== Phương Tây ===
[[Tập tin:El ingenioso hidalgo don Quijote de la Mancha.jpg|nhỏ|180px|trái|Trang bìa bản gốc [[Đôn Kihôtê]] xuất bản năm 1605]]
Ở [[phương Tây]], Tiểu thuyết có mầm mống ban đầu từ các tác phẩm tự sự viết bằng tiếng Roman, thường là thể loại anh hùng, đó là những tiểu thuyết [[kị sĩ]] với những biến cố và tình huống phi thường. Tuy nhiên, nhìn nguồn gốc của thể loại, các nhà nghiên cứu có thể truy nguyên về tận [[thời Hi Lạp]], khi bên cạnh những tác phẩm trường ca cổ đại với cảm hứng về cái chung và cái anh hùng là chủ đạo, vẫn có những tác phẩm lấy cảm hứng từ con người riêng lẻ, và Bielinski đã rất có lý khi cho rằng "tiểu thuyết hình thành khi vận mệnh con người, mọi mối liên hệ của nó với đời sống nhân dân được ý thức" và "đời sống cá nhân bất luận thế nào cũng không thể là nội dung của anh hùng ca Hy Lạp, nhưng lại có thể là nội dung của tiểu thuyết"<ref>''Lý luận văn học'',
Thời kỳ [[Phục Hưng]] đã tạo cơ sở thuận tiện nhất cho sự phát triển tiểu thuyết: chất tiểu thuyết bộc lộ trong các tác phẩm ''thể truyện'' như của G. Boccacciio, ''thể trường ca'' của M. Boiardo, L. Ariosto, T. Tasso và ''thể kịch'' với W. Shakespeare. Nhưng tiểu thuyết đích thực gắn với những tìm tòi tư tưởng triết lý, chỉ xuất hiện vào cuối thời đại Phục Hưng với [[Đôn Kihôtê]]. Sau thời Phục Hưng, khi [[văn học tao nhã]] là chủ đạo, thì xu hướng phát triển tiểu thuyết chỉ bộc lộ rõ trong các sáng tác thuộc loại [[tiểu thuyết du đãng]] khai thác các đặc điểm trào phúng, sự hư cấu tự do, vai trò của kinh nghiệm cá nhân tác giả trong sáng tạo nghệ thuật (các tác phẩm của F. Rabelais, Erasmus von Rotterdam, d'Aubigné, M. Montaigne v.v.), và [[tiểu thuyết tâm lý]] đầu tiên với sáng tác của bà La Fayette.
Sang [[thời đại Khai
Thế kỷ 20 tiểu thuyết phương Tây phát triển trong sự đa dạng đối nghịch nhau về nhiều mặt, bên cạnh những thành tựu của [[tiểu thuyết hiện thực]] với khuynh hướng [[hiện thực phê phán]] hoặc khuynh hướng [[hiện thực xã hội chủ nghĩa]], hướng sáng tác mới của M. Proust, J. Joyce, F. Kafka lại cho thấy một loạt các nguyên tắc tiểu thuyết vốn đã thành truyền thống trước kia bị biến đổi: [[độc thoại nội tâm]] bao trùm tác phẩm như một thủ pháp của [[dòng ý thức|tiểu thuyết dòng ý thức]]; sự xáo trộn liên tục các bình diện thời gian và không gian, các mảng đời sống hiện thực hòa quyện cùng huyền thoại, xuất hiện người kể chuyện không toàn năng khi trong lời kể có cả cái biết và cái không biết, cái khách quan lẫn chủ quan. Các vấn đề về "ngôi" và "thời" của lời trần thuật và các "điểm nhìn" trần thuật trở thành chìa khóa cho việc đọc tiểu thuyết theo khuynh hướng phức điệu, đa thanh. Bên cạnh đó, các trào lưu tư tưởng đương thời như [[hiện tượng học]], [[thuyết phi lý]], [[chủ nghĩa hiện sinh]], [[phân tâm học]], [[hậu hiện đại]], [[phê bình nữ quyền]], [[hậu thực dân]] cũng góp phần tạo ra những dạng thức như [[phản tiểu thuyết]], [[tiểu thuyết mới]], hoặc làm nảy sinh tư tưởng về nhân vật biến mất, hoặc tiểu thuyết cáo chung v.v.
Dòng 100:
=== Những quan niệm khác ===
Theo M.M. Bakhtin, thể loại tiểu thuyết trải qua các hình thức như [[tiểu thuyết phiêu lưu]], [[tiểu thuyết khảo nghiệm]], [[tiểu thuyết truyện ký]] và tiếp đến là [[tiểu thuyết giáo dục]]<ref>tham khảo thêm M. M. Bakhtin, ''Lý luận và thi pháp tiểu thuyết'', Phạm Vĩnh Cư dịch, Trường Viết văn Nguyễn Du và
Các nhà nghiên cứu hiện nay còn chia tiểu thuyết thành các dạng tiểu thuyết gia đình, tiểu thuyết nông dân, tiểu thuyết lịch sử, tiểu thuyết quan sát thế giới, [[tiểu thuyết khoa học viễn tưởng]], tiểu thuyết phiêu lưu, [[tiểu thuyết thư tín]], tiểu thuyết nhật ký, tiểu thuyết dòng ý thức, tiểu thuyết tư liệu v.v.<ref>Trần Đình Sử (chủ biên), ''Lý luận văn học'', tập 2: Tác phẩm và thể loại văn học,
Việc phân loại tiểu thuyết theo đề tài về cơ bản không tránh khỏi có chỗ chồng chéo khi trong thực tế một tiểu thuyết có thể vừa thuộc dạng này vừa thuộc dạng khác, nhất là những sáng tác trong thời hiện đại.
Dòng 171:
* [http://www.nanowrimo.org National Novel Writing Month] – Write a novel in 30 days (November)
* [http://www.empirecontact.com/novels/index.html List of Classic Novels] compiled by Michael J. Farrand.
[[Thể loại:Tiểu thuyết| ]]
|