Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Delhi”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n sửa chính tả 3, replaced: . → . (4), : → : (2) using AWB
Dòng 85:
}}
 
'''Delhi''' (phát âm [[tiếng Anh]]: {{IPAc-en|ˈ|d|ɛ|l|i}}; [[tiếng Hindi]]: दिल्ली {{IPA-hi|d̪ɪlliː}}), gọi chính thức là '''Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia Delhi''', là lãnh thổ thủ đô của [[Ấn Độ]].<ref>{{cite web |url =http://indiacode.nic.in/coiweb/amend/amend69.htm |title=The Constitution (Sixty-Ninth Amendment) Act, 1991 |publisher=Ministry of Law and Justice, Government of India|accessdate=23 November 2014}}</ref> Trong thời kỳ [[Ấn Độ thuộc Anh]], Delhi là bộ phận của tỉnh Punjab và duy trì liên kết lịch sử và văn hóa với khu vực [[Punjab]]<ref>{{cite book|title=The American Heritage Dictionary of the English Language |publisher=Houghton Mifflin Company|year=2000|edition=fourth}}</ref> và [[Doab]].<ref name="QaisarVerma1996">{{cite book|author1=Ahsan Jan Qaisar|author2=Som Prakash Verma|author3=Mohammad Habib|title=Art and Culture: Endeavours in Interpretation|url=https://books.google.com/books?id=7BaVwfpWZgUC&pg=PA1|date=1 January 1996|publisher=Abhinav Publications|isbn=978-81-7017-315-1|pages=1–6}}</ref> Dân số Delhi là khoảng 16,3 triệu vào năm 2011, do đó là thành phố và khu kết tụ đô thị đông dân thứ nhì tại Ấn Độ, và là đại đô thị đông dân thứ ba<ref>{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb2.htm|title=UN Demographic Urban Areas|publisher=UN stats|access-date=12 October 2015}}</ref> trên thế giới.<ref name="Delhiuapop2011">{{cite web |url= http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/india2/Million_Plus_UAs_Cities_2011.pdf |title= Urban agglomerations/cities having population 1 million and above|year=2011|work= Provisional population totals, census of India 2011|format=PDF|publisher=Registrar General & Census Commissioner, India |accessdate=26 January 2012}}</ref><ref name="habib, Royal, karamchandani, National">{{Cite book|title=The agrarian system of Mughal India, 1556–1707 |last=Habib |first=Irfan|publisher=[[Oxford University Press]]|isbn=978-0-19-562329-1|url=https://books.google.com/books?id=0ymFAAAAIAAJ |quote=''...&nbsp;The current Survey of India spellings are followed for place names except where they vary rather noticeably from the spellings in our sources: thus I read "Dehli" not "Delhi ...''|year=1999}}
*{{Cite journal|title=Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland|author=Royal Asiatic Society|publisher=[[Cambridge University Press]]|url=https://books.google.com/books?id=mtosAAAAIAAJ|quote=''...&nbsp;also Dehli or Dilli, not Delhi...''| year=1834}}
*{{Cite journal|title=India, the beautiful|first=L.T|last=Karamchandani|publisher=Sita Publication|url=https://books.google.com/books?id=_sHWfveQGksC|quote=''...&nbsp;According to available evidence the present Delhi, spelt in Hindustani as Dehli or Dilli, derived its name from King ...''| year=1968}}
*{{Cite journal|title=The National geographical journal of India, Volume 40|publisher=National Geographical Society of India|url=https://books.google.com/books?id=aqqAAAAAMAAJ|quote=''...&nbsp;The name which remained the most popular is "Dilli" with variation in its pronunciation as Dilli, Dehli, or Delhi ...''| year=1994}}</ref> Phát triển đô thị tại Delhi về bản chất đã vượt khỏi ranh giới hành chính của lãnh thổ, kết hợp với các đô thị thuộc các bang lân cận và tại quy mô tối đa có thể tính đại đô thị có khoảng 25 triệu cư dân vào năm 2014.<ref>{{cite web|url=http://www.un.org/en/development/desa/news/population/world-urbanization-prospects-2014.html|title=World's population increasingly urban with more than half living in urban areas|publisher=|accessdate=28 July 2015}}</ref>
 
Delhi liên tục có người cư trú kể từ thế kỷ 6 TCN.<ref name=asherhabit>{{cite book|last=Asher|first=Catherine B|editor=James D. Tracy|title= City Walls|origyear=2000 |url=https://books.google.com/?id=gSupaU3vVacC&pg=PA249 |accessdate=1 November 2008|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-65221-6 |pages=247–281|chapter=Chapter 9:Delhi walled: Changing Boundaries|year=2000}}</ref> Trong suốt lịch sử của mình, Delhi đóng vai trò là thủ đô của nhiều vương quốc và đế quốc, và từng nhiều lần bị chiếm lĩnh, cướp phá và tái thiết, đặc biệt là thời kỳ trung đại. Delhi hiện đại là một chùm các đô thị trải khắp đại đô thị.
Dòng 119:
|archivedate=24 May 2006
|title='''India''': Qutb Minar and its Monuments, Delhi |accessdate=22 December 2006 |format=PDF
|work= State of Conservation of the World Heritage Properties in the Asia-Pacific Region: : Summaries of Periodic Reports 2003 by property, Section II |publisher=[[UNESCO]] World Heritage Centre |pages=71–72}}</ref>
[[File:Qutub - Minar, Delhi (6994969674).jpg|thumb|left|175px|At {{convert|72.5|m|ft|abbr=on|0}}, A [[List of World Heritage Sites in India|UNESCO World Heritage Site]], the [[Qutub Minar]] is the world's tallest free-standing brick [[minaret]].<ref name="Qutab">{{cite web|url=http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=6643&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|title=Under threat: The Magnificent Minaret of Jam|work= The New Courier No 1|date=October 2002| publisher=UNESCO|accessdate=3 May 2006}}</ref>|alt=A view of Qutab minor]]
 
Dòng 176:
==Quản trị công==
[[File:Delhi districts.svg|thumb|Bản đồ thể hiện các quận của Delhi]]
Tính đến tháng 7 năm 2007, Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia Delhi gồm chín quận, 27&nbsp;[[tehsil]], 59&nbsp;thị trấn thống kê, 300&nbsp;làng,<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/?id=tPMEAAAAMAAJ&dq=aheer+villages&q=jat |title=Urbanization and social change: a ...&nbsp;– Google Books |publisher=Books.google.com |date=14 August 2006 |accessdate=11 March 2011}}</ref> và ba thành phố pháp định: Hội đồng khu tự quản Delhi (MCD){{spaced ndash}}{{convert|1397,3|km2|sqmi|abbr=on|0|disp=or}}, Hội đồng Khu tự quản New Delhi (NDMC){{spaced ndash}}{{convert|42.7|km2|sqmi|abbr=on|0|disp=or}} và Ủy ban Delhi (DCB){{spaced ndash}}{{convert|43|km2|sqmi|abbr=on|0|disp=or}}).<ref name="ecosurv0102chap3">{{cite web|url=http://delhiplanning.nic.in/Economic%20Survey/Ecosur2001-02/PDF/chap3(table).PDF |title=Table 3.1: Delhi Last 10 Years (1991–2001)&nbsp;— Administrative Set Up |accessdate=3 July 2007 |format=PDF |work=Economic Survey of India}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ndmc.gov.in/AboutNDMC/NNDMCAct.aspx |title= Introduction|accessdate=3 July 2007 |work=THE NEW DELHI MUNICIPAL COUNCIL ACT, 1994 |publisher=New Delhi Municipal Council}}</ref> Ngày 16 tháng 7 năm 2012, Chính phủ Delhi quyết định tăng số quận từ chín lên 11.<ref>{{cite news| url= http://www.indianexpress.com/news/from-9-to-11-districts-for-better-governance-in-city/975456/| title= From 9 to 11 districts for better governance in city| date= 17 July 2012}}</ref>
 
Khu vực đô thị Delhi nằm trong Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia Delhi (NCT), nó gồm có năm hội đồng tự quản địa phương; Bắc Delhi, Nam Delhi, Đông Delhi, New Delhi và Delhi Cantonment. Hội đồng tự quản Delhi cũ được phân thành ba hội đồng tự quản nhỏ hơn{{spaced ndash}}Bắc Delhi, Nam Delhi và Đông Delhi.<ref name="MCD">{{cite web |url=http://www.mcdonline.gov.in/|title=About Us|publisher=Municipal Corporation of Delhi|accessdate=13 May 2006}}</ref> Theo điều tra nhân khẩu năm 2011, Hội đồng tự quản Delhi nằm trong số các thực thể đô thị lớn nhất thế giới, cung cấp dịch vụ công cho khoảng 11 triệu người.<ref name=2011city>{{cite web|title=Cities having population 1 lakh and above|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf|work=censusindia|publisher=The Registrar General & Census Commissioner, India|accessdate=20 October 2011}}</ref>
Dòng 266:
[[Ấn Độ giáo]] là tôn giáo chiếm ưu thế tại Delhi, với 81,68% cư dân tin theo, tiếp đến là [[Hồi giáo]] (12,86%), [[Sikh giáo]] (3,41%), [[Jaina giáo]] (1%).<ref name="censusindia2"/> Các tôn giáo thiểu số khác gồm có [[Phật giáo]], [[Bái Hỏa giáo]], [[Cơ Đốc giáo]], [[Baha'i]] và [[Do Thái giáo]].<ref name=Lonelyplanet>{{cite web|publisher= Census of India 2001| url= http://www.censusindia.net/religiondata/| archiveurl= https://web.archive.org/web/20070812011525/http://www.censusindia.net/religiondata/index.html| archivedate=12 August 2007index.html|title=Data on Religion |page= 1|accessdate=16 May 2006}}</ref> [[Tiếng Hindi]] là ngôn ngữ được nói phổ biến nhất tại Delhi khi là bản ngữ của gần 81% cư dân.<ref>''Demographics of North India by P.S. Rawat p 186''</ref> [[Tiếng Anh]] là ngôn ngữ văn bản chủ yếu trong thành phố và là ngôn ngữ được sử dụng phổ biến nhất cho các mục đích chính thức. Người nói [[tiếng Punjab]] bản ngữ chiếm khoảng 7% dân số và số liệu cho [[tiếng Urdu]] là 6%.<ref name=langoff50>{{cite web |url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf |title= Report of the Commissioner for linguistic minorities: 50th report (July 2012 to June 2013) |publisher=Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India |page=49|format=PDF| accessdate=12 December 2015}}</ref>
 
Theo một ước tính năm 1999–2000, tổng số người sống dưới mức nghèo khổ, được định nghĩa là sống từ 11 USD/tháng trở xuống, tại Delhi là 1.149.000, chiếm 8,23% tổng dân số, số liệu tương ứng của toàn quốc là 27,5%.<ref name=ecosurv21>{{cite web|url=http://delhiplanning.nic.in/Economic%20Survey/ES%202005-06/Chpt/21.pdf|title=Chapter 21: Poverty Line in Delhi|accessdate=21 December 2006|format=PDF|work=Economic Survey of Delhi, 2005–2006|publisher=Planning Department, Government of National Capital Territory of Delhi|pages=227–231}}</ref> 52% cư dân Delhi (2009) sống trong các khu nhà ổ chuột<ref>{{cite news|author=IANS |url=http://www.thehindu.com/news/article66507.ece |title=News : 52 percent of Delhi's population live in slums without basic services |work=The Hindu|date=17 December 2009 |accessdate=11 March 2011 |location=Chennai, India}}</ref> không có các dịch vụ cơ bản như nước, điện, nhà vệ sinh, cống thoát nước hay nhà ở hợp thức.<ref>{{cite web|url=http://www.thaindian.com/newsportal/health1/52-percent-of-delhi-lives-in-slums-kids-malnourished-lead_100290887.html |title=52 percent of Delhi lives in slums, kids malnourished (Lead) |publisher=Thaindian.com |accessdate=11 March 2011}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.zeenews.com/news588328.html |title=52 percent of Delhi lives in slums, kids malnourished |publisher=Zeenews.com |date=17 December 2009 |accessdate=11 March 2011}}</ref> Năm 2005, Delhi chiếm tỷ lệ cao nhất về tội phạm được báo cáo trong số 35 thành phố có từ 1 triệu dân trở lên tại Ấn Độ.<ref name=crmega>{{cite book | author =National Crime Records Bureau |year=2005 |title=Crime in India-2005 |chapter=Crimes in Megacities | chapterurl = http://ncrb.gov.in/cii2007/cii-2007/CHAP2.pdf | pages= 159–160 | format= PDF |publisher=Ministry of Home Affairs | accessdate=27 October 2011}}</ref>
 
Người Punjab chiếm 35% và người Sikh chiếm 4% tổng dân số của Delhi.<ref>{{cite web|url=http://m.indiatvnews.com/politics/national/delhi-assembly-elections-2015-important-facts-and-stakeholders-25298.html|title=Delhi Assembly Elections 2015: Important Facts And Major Stakeholders Mobile Site|author=indiatvnews|date=6 February 2015|work=India TV News|accessdate=7 September 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.tribuneindia.com/mobi/news/sunday-special/perspective/why-punjabis-are-central-to-delhi-election/36387.html|title=Why Punjabis are central to Delhi election|author=Jupinderjit Singh|date=|work=http://www.tribuneindia.com/news/sunday-special/perspective/why-punjabis-are-central-to-delhi-election/36387.html|accessdate=7 September 2015}}</ref> Phát hiện từ các cuộc điều tra do Trung tâm Nghiên cứu các xã hội đang phát triển (CSDS) tại Delhi ước tính trung bình 40% cử tri tại Delhi thuộc tầng lớp thượng lưu. Khoảng 12% thuộc đẳng cấp [[Bà-la-môn]], 7% là người Punjab thuộc đẳng cấp [[Khatri]] & [[Arora]], 7% là người [[Rajput]], 6% thuộc các cộng đồng [[Agarwal]] và Jain và 8% thuộc các đẳng cấp thượng tầng khác. Cộng đồng Jat chiếm gần 5% dân số Delhi và chủ yếu cư trú tại các khu vực nông thôn ở xa trung tâm Delhi. Cộng đồng OBC như người [[Gujjar]], [[Yadav]] và OBC hạ lưu chiếm khoảng 18% dân số Delhi. [[Dalit]] (tiện dân) chiếm khoảng 17% dân số Delhi.<ref>{{cite news|url=http://articles.economictimes.indiatimes.com/2015-01-23/news/58382599_1_aap-upper-castes-aam-aadmi-party|title=Delhi elections 2015: Arvind Kejriwal-led AAP breaks rules of identity politics, dents core vote bases of BJP & Congress|work=timesofindia-economictimes|accessdate=28 July 2015|date=23 January 2015}}</ref>
Dòng 413:
{{thể loại Commons|Delhi}}
{{Wikivoyage|Delhi}}
 
[[Thể loại:Thành phố Ấn Độ]]
[[Thể loại:Bài cơ bản dài trung bình]]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Delhi”