Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Muang”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
nKhông có tóm lược sửa đổi |
nKhông có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 1:
'''Muang''' ({{lang-lo|ເມືອງ}} ''mɯ́ang'', {{IPA-lo|mɯaŋ˦}}), '''Mueang''' ({{lang-th|เมือง}} ''mɯ̄ang'', {{IPA-th|mɯaŋ˧|pron}}), '''Mường''' ({{IPA-vi|/mɨəŋ ˨˩/}}) hay '''Mong''' ({{lang-shn|{{my|မိူင်း}}}} ''mə́ŋ'', {{IPA-shn|məŋ˦|pron}}) là tên thời cận đại được dùng để chỉ một vùng lãnh thổ bán độc lập có ở vùng cư trú truyền thống của những dân tộc thuộc [[ngữ hệ Tai-Kadai]]
[[Tập tin:Taikadai-en.svg|thumb|
▲'''Muang''' ({{lang-lo|ເມືອງ}} ''mɯ́ang'', {{IPA-lo|mɯaŋ˦}}), '''Mueang''' ({{lang-th|เมือง}} ''mɯ̄ang'', {{IPA-th|mɯaŋ˧|pron}}), '''Mường''' ({{IPA-vi|/mɨəŋ ˨˩/}}) hay '''Mong''' ({{lang-shn|{{my|မိူင်း}}}} ''mə́ŋ'', {{IPA-shn|məŋ˦|pron}}) là tên thời cận đại được dùng để chỉ một vùng lãnh thổ bán độc lập có ở vùng những dân tộc thuộc [[ngữ hệ Tai-Kadai]] cư trú, về địa lý là bắc phần [[bán đảo Đông Dương]] và lân cận. Ngày nay vùng này ở trong lãnh thổ của [[Thái Lan]], [[Lào]], bắc [[Việt Nam]], bắc [[Campuchia]], phía nam [[tỉnh Vân Nam]] (Muang phiên âm chữ Hán gọi là 猛 (mãnh)) và tây tỉnh [[Quảng Tây]] [[Trung Quốc]], [[Myanmar]], bang [[Assam]] ở đông bắc [[Ấn Độ]].
Về địa lý vùng này gồm bắc phần [[bán đảo Đông Dương]] và lân cận. Ngày nay vùng này ở trong lãnh thổ của [[Thái Lan]], [[Lào]], bắc [[Việt Nam]], bắc [[Campuchia]], phía nam [[tỉnh Vân Nam]] (Muang phiên âm chữ Hán gọi là 猛 (mãnh)) và tây tỉnh [[Quảng Tây]] [[Trung Quốc]], [[Myanmar]], bang [[Assam]] ở đông bắc [[Ấn Độ]].
== Nguồn gốc ==
Hàng 32 ⟶ 33:
Theo [[mô hình Mandala]] của các nước có tổ chức chính trị theo hệ thống phân cấp thì "mueang" nhỏ hơn phải phụ thuộc vào những người láng giềng mạnh hơn, và lần lượt phụ thuộc vào một vị vua hoặc lãnh đạo khác ở trung ương. Các "mueang" mạnh hơn, thường được gọi phân bậc là [[chiang]], [[wiang]], [[nakhon]] hoặc [[krung (Thái)|krung]] (ví dụ [[Bangkok]] là "''Krung'' Thep Maha ''Nakhon''") đôi khi cố gắng để giải phóng mình khỏi lệ thuộc và có thể có được những giai đoạn độc lập tương đối.
Mueang lớn hay nhỏ cũng thường chuyển lòng trung thành, và thường hướng tới một người hàng xóm hùng mạnh. Trong thời cận đại thì mạnh nhất là [[nhà Minh]] của Đế chế [[Trung Hoa]]. Mức độ duy trì độc lập tương đối của mueang tùy thuộc khả năng nội tại, vị trí địa lý, cũng như các yếu tố lịch sử khác. Tại vùng [[Lưỡng Quảng]] ở đông nam Trung Quốc thì quá trình [[Hán hóa]] cao và lâu dài, dẫn đến ở vùng [[người Choang]] thì "mueang" không còn được sử dụng, trong khi ở [[Vân Nam]] thì [[Người Thái (Trung Quốc)|người Thái]] vẫn duy trì các mueang đến khi phân cấp hành chính của Trung Quốc thay thế.
Tại chính [[Thái Lan]] mueang hiện cũng không được sử dụng trong phân cấp hành chính. Xem: ''[[Đơn vị Hành chính của Thái Lan]]''.
== Trong địa danh ==
Hàng 42 ⟶ 45:
Tại Lào ''muang'' hay ''mouang'' (theo cách viết kiểu [[tiếng Pháp]]) hiện được sử dụng để chỉ [[Huyện của Lào|vùng hành chính cấp ''huyện'']] (district), như "[[Nong Het|Muang Nong Het]]", khi viết tắt là "M. Nong Het".
Khi sắp xếp lại thành "huyện" thì nhiều ''muang'' và ''xiang'' có trong lịch sử nay vẫn có thể được giữ lại trong địa danh, nhưng không phải là "huyện" <ref>Raendchen, Jana (ngày 10 tháng 10 năm 2005). "[http://laomanuscripts.net/downloads/literaryheritageoflaos31_raendchen_en.pdf The socio-political and administrative organisation of müang in the light of Lao historical manuscripts]" (PDF 316 KB). In paper 31. The Literary Heritage of Laos: Preservation, Dissemination and Research Perspectives, Vientiane: National Library of Laos. The Literary Heritage of Laos Conference, 2005.</ref>. Ví dụ tại muang [[Vangvieng]] tỉnh Viêng Chăn có những bản tên là Muangsom, Muangsao hay Namuang.
== Chỉ dẫn ==
| |||