Đám mây mặc quần

Đám mây mặc quần (tiếng Nga: Облако в штанах) – là một trường ca nổi tiếng của nhà thơ Vladimir Vladimirovich Mayakovsky viết trong các năm 1914 và 1915.

Đám mây mặc quần
Облако в штанах
Tập tin:Cloud in trousers.jpg
Thông tin sách
Tác giả	Vladimir Mayakovsky
Quốc gia	Đế quốc Nga
Ngôn ngữ	Tiếng Nga
Thể loại	Thơ
Ngày phát hành	1915

“Đám mây mặc quần” được coi là kiệt tác của Mayakovsky. Bài thơ tình với cảm xúc mãnh liệt đến mức hoang dại. Nhà thơ tạo nên một hình thức mới, một hơi thở mới cho thơ ca Nga bằng việc cắt đứt vần điệu, trộn lẫn ngôn ngữ nói, cách thức biểu đạt thô thiển với những câu thơ mềm mại. Người ta vẫn thường so sánh Mayakovsky với T. S. Eliot (1885-1965) – nhà thơ Anh, nhà cách tân thơ ca Anh-Mỹ nửa đầu thế kỉ XX.

Lịch sử

Theo những người bạn của Vladimir Mayakovsky, trường ca lấy cảm hứng từ một chuyến đi của nhóm Futurists đến thành phố Odessa. Tại đây Mayakovsky đã gặp một người phụ nữ xinh đẹp tên là Maria Denisova và đã yêu cô tha thiết. Mặc dù rất hâm mộ nhà thơ nhưng cô đã từ chối mối quan hệ thân mật với ông. Tất cả nỗi đắng cay của mối tình bất hạnh này được Maia trút vào trường ca này. Tuy vậy, suốt cả trường ca, nhà thơ với vai trò của Sứ đồ thứ mười ba – (tên gọi lúc đầu bị kiểm duyệt thay đổi), là sự tượng trưng của một cuộc cách mạng sắp đến. Trường ca viết xong năm 1915, có 4 phần. Mỗi phần có một ý đồ nhất định. “Đả đảo tình yêu các người”, “đả đảo nghệ thuật các người”, “đả đảo trật tự các người”, “đả đảo tôn giáo các người”. Bốn tiếng kêu “đả đảo” này được dùng làm đầu đề cho 4 phần của tác phẩm” – Mayakovsky viết như vậy trong lời nói đầu của lần in thứ hai.

Ấn bản đầu tiên của trường ca, với nhiều cắt xén của kiểm duyệt, được Osip Brik phát hành tháng 9 năm 1915. Năm 1916 nó được tái bản bởi các nhà xuất bản “Cánh buồm” (Парус) cũng với nhiều cắt xén. Lần đầu tiên toàn bộ trường ca với nội dung đầy đủ được xuất bản vào đầu năm 1918 tại Moskva bởi nhà xuất bản ASIS (АСИС – Hiệp hội Nghệ thuật xã hội chủ nghĩa).

Trường ca nổi tiếng này của Vladimir Mayakovsky đã được dịch đầy đủ ra tiếng Việt.

Trích “Đám mây mặc quần"

4 Мария! Мария! Мария! Пусти, Мария! Я не могу на улицах! Не хочешь? Ждешь, как щеки провалятся ямкою попробованный всеми, пресный, я приду и беззубо прошамкаю, что сегодня я «удивительно честный». Мария, видишь — я уже начал сутулиться.   В улицах люди жир продырявят в четырехэтажных зобах, высунут глазки, потертые в сорокгодовой таске,— перехихикиваться, что у меня в зубах — опять!— черствая булка вчерашней ласки. Дождь обрыдал тротуары, лужами сжатый жулик, мокрый, лижет улиц забитый булыжником труп, а на седых ресницах — да!— на ресницах морозных сосулек слезы из глаз — да!— из опущенных глаз водосточных труб. Всех пешеходов морда дождя обсосала, а в экипажах лощился за жирным атлетом атлет; лопались люди, проевшись насквозь, и сочилось сквозь трещины сало, мутной рекой с экипажей стекала вместе с иссосанной булкой жевотина старых котлет.   Мария! Как в зажиревшее ухо втиснуть им тихое слово? Птица побирается песней, поет, голодна и звонка, а я человек, Мария, простой, выхарканный чахоточной ночью в грязную руку Пресни. Мария, хочешь такого? Пусти, Мария! Судорогой пальцев зажму я железное горло звонка!   Мария!   Звереют улиц выгоны. На шее ссадиной пальцы давки.   Открой!   Больно!   Видишь — натыканы в глаза из дамских шляп булавки!   Пустила.   Детка! Не бойся, что у меня на шее воловьей потноживотые женщины мокрой горою сидят,— это сквозь жизнь я тащу миллионы огромных чистых любовей и миллион миллионов маленьких грязных любят. Не бойся, что снова, в измены ненастье, прильну я к тысячам хорошеньких лиц,— «любящие Маяковского!»— да ведь это ж династия на сердце сумасшедшего восшедших цариц. Мария, ближе! В раздетом бесстыдстве, в боящейся дрожи ли, но дай твоих губ неисцветшую прелесть: я с сердцем ни разу до мая не дожили, а в прожитой жизни лишь сотый апрель есть. Мария!   Поэт сонеты поет Тиане, а я — весь из мяса, человек весь — тело твое просто прошу, как просят христиане — «хлеб наш насущный даждь нам днесь».   Мария — дай!   Мария! Имя твое я боюсь забыть, как поэт боится забыть какое-то в муках ночей рожденное слово, величием равное богу. Тело твое я буду беречь и любить, как солдат, обрубленный войною, ненужный, ничей, бережет свою единственную ногу. Мария — не хочешь? Не хочешь!   Ха!   Значит — опять темно и понуро сердце возьму, слезами окапав, нести, как собака, которая в конуру несет перееханную поездом лапу. Кровью сердце дорогу радую, липнет цветами у пыли кителя. Тысячу раз опляшет Иродиадой солнце землю — голову Крестителя. И когда мое количество лет выпляшет до конца — миллионом кровинок устелется след к дому моего отца.   Вылезу грязный (от ночевок в канавах), стану бок о бок, наклонюсь и скажу ему на ухо: — Послушайте, господин бог! Как вам не скушно в облачный кисель ежедневно обмакивать раздобревшие глаза? Давайте — знаете — устроимте карусель на дереве изучения добра и зла! Вездесущий, ты будешь в каждом шкапу, и вина такие расставим по столу, чтоб захотелось пройтись в ки-ка-пу хмурому Петру Апостолу. А в рае опять поселим Евочек: прикажи,— сегодня ночью ж со всех бульваров красивейших девочек я натащу тебе. Хочешь? Не хочешь? Мотаешь головою, кудластый? Супишь седую бровь? Ты думаешь — этот, за тобою, крыластый, знает, что такое любовь? Я тоже ангел, я был им — сахарным барашком выглядывал в глаз, но больше не хочу дарить кобылам из сервской муки изваянных ваз. Всемогущий, ты выдумал пару рук, сделал, что у каждого есть голова,— отчего ты не выдумал, чтоб было без мук целовать, целовать, целовать?! Я думал — ты всесильный божище, а ты недоучка, крохотный божик. Видишь, я нагибаюсь, из-за голенища достаю сапожный ножик. Крыластые прохвосты! Жмитесь в раю! Ерошьте перышки в испуганной тряске! Я тебя, пропахшего ладаном, раскрою отсюда до Аляски!   Пустите!   Меня не остановите. Вру я, в праве ли, но я не могу быть спокойней. Смотрите — звезды опять обезглавили и небо окровавили бойней! Эй, вы! Небо! Снимите шляпу! Я иду!   Глухо.   Вселенная спит, положив на лапу с клещами звезд огромное ухо.

4 Maria! Maria! Maria! Cho anh vào nhà Maria! Anh không thể đứng ngoài đường phố Em không muốn ư? Em chờ cho tóp vào đôi má thử thách qua tất cả nhạt phèo anh đi đến đây như người không răng nói đớt rằng hôm nay anh “vô cùng trung thực” Maria em thấy không anh đã bắt đầu cúi gập.   Ngoài đường phố những người béo mập rách trong những bướu cổ bốn tầng lòi ra những đôi mắt bơ phờ trong trận đòn của bốn mươi năm – họ khúc khích cười rằng trong răng của anh đây – lại! – chiếc bánh quỉ của âu yếm hôm qua. Mưa tuôn trên đường phố kẻ gian lận ép vào như đồng cỏ ẩm ướt liếm lên đá vỡ trên đường còn trên những bờ mi trắng xóa – vâng! – trên những bờ mi băng giá từ những đôi mắt lệ tràn vâng! – từ những đôi mắt ống nước. Những người đi bộ mưa quất lên mặt những võ sĩ lực điền vạm vỡ nối đuôi nhau người ta rạn nứt đi xuyên qua lớp băng non rỉ ra qua vết rạn dòng sông đục từ đoàn người chảy xuống cùng với chiếc bánh mì trong miệng một sinh vật đã già.   Maria! Biết làm sao nhét vào tai một lời lặng lẽ? Con chim chọn lời hát rồi hót lên đói khát và ngân vang còn anh là người Maria ạ con người giản dị vào bàn tay bẩn từng đêm khạc nhổ nhạt nhèo và vô vị. Em có muốn một người như thế Maria? Maria, hãy cho anh vào nhà! Anh bóp những ngón tay vào cổ sắt tiếng vang ra!   Maria!   Bãi rộng trên đường trở nên giận dữ những ngón tay đè lên cổ trầy da.   Hãy mở cửa ra!   Đau đớn quá!   Em hãy nhìn – mắt đâm vào chiếc kim băng trên mũ!   Thế là em cho anh vào nhà.   Này em! đừng có sợ rằng anh đây trên cổ mồ hôi phụ nữ ướt đầm đấy là đi qua cuộc đời anh mang hàng triệu tình yêu sạch sẽ và to lớn triệu triệu tình yêu nhỏ nhắn và vấy bẩn. Đừng sợ nghe em rằng bây giờ lại buổi tiết trời thay đổi anh ngã vào một nghìn gương mặt dễ thương kia “những người yêu Maiakovsky” – đấy là cả một triều đại những bà hoàng trong tim của một kẻ điên. Maria, em hãy lại gần thêm! Trong sự bạo dạn trần truồng trong run rẩy sợ hãi chăng nhưng hãy cho anh hôn bờ môi em tuyệt đẹp: anh với con tim chưa một lần đến tháng năm sống được còn trong cuộc đời đã sống qua chỉ là tháng tư thứ một trăm em à. Maria!   Nhà thơ đọc thơ cho Tyana còn anh tất cả bằng thịt bằng xương anh là người thịt mắt trần mà lỵ thân thể em anh cầu xin giản dị như những người theo đạo vẫn cầu xin – “hãy cho chúng con đồ ăn cả ngày đầy đủ”.   Maria – cho anh chứ!   Maria! Tên của em anh sợ quên như nhà thơ sợ quên một điều gì đó sinh ra trong đau khổ hằng đêm vĩ đại như là Thượng Đế. Thân thể của em anh yêu mến và giữ gìn như người lính trong cuộc chiến tranh không có một ai cần và không của một ai hết cả sẽ gìn giữ bàn chân duy nhất của mình. Maria – em có muốn không? em không muốn hả!   Ha!   Có nghĩa là – lại tăm tối và buồn tôi mang trong tim đầy nước mắt mang như con chó ở trong chuồng giữ bàn chân bị đoàn tàu cán đứt. Tôi mừng vì máu con tim dính như hoa bụi áo. Mặt trời nhảy một nghìn lần bằng điệu nhảy của con gái nàng Herodias còn mặt đất – cái đầu của Thánh Giăng. Và khi tất cả tháng năm của tôi đi về điểm cuối – bằng triệu giọt máu tươi, sẽ nối vệt hướng về ngôi nhà của bố tôi.   Tôi trèo bẩn (vì ngủ đêm trên rãnh cống) tôi kề vai sát cánh rồi tôi cúi xuống và nói vào tai Ngài – Hãy nghe này Đức Chúa Trời! Sao Ngài không thấy chán trong những đám mây hờ hững hàng ngày chấm những đôi mắt béo phì? Có khi là ta làm một vòng ngựa gỗ ở trên cây biết điều thiện và điều dữ! Ngài có mặt khắp nơi ở chốn trần gian và những lỗi lầm ta sẽ đặt lên bàn để cho Thánh Peter u ám dập dìu điệu nhảy ky-ka-pu sẽ muốn. Còn ở thiên đàng ta lại đặt nàng Eva xin Ngài hãy lệnh cho ngày hôm nay khi đêm đến khắp mọi đường phố những cô gái xinh như mộng tôi sẽ mang đến cho Ngài. Ngài có muốn không? Hay là không muốn vậy? Ngài lắc lư cái đầu, râu tóc rối? Chau lông mày bạc phơ? Ngài nghĩ là – Cái này sau Ngài, có cánh bay sẽ biết rằng tình yêu là như thế đó? Tôi cũng từng là thiên thần mắt nhìn như chú cừu non nhưng không còn muốn tặng cho những con ngựa cái từ nỗi đau khổ của những chiếc bình. Ngài đã từng nghĩ ra đôi bàn tay đã cho mỗi người có cái đầu thì tại sao Ngài không nghĩ để cho không còn đau khổ để chỉ hôn, hôn, và hôn?! Tôi vẫn nghĩ rằng – Ngài vô cùng mạnh mẽ hóa ra chỉ là kẻ trí thức nửa mùa, nhỏ bé. Ngài có thấy, tôi còng lưng vì cái ống bốt chân tôi lấy con dao con. Những kẻ ba que xỏ lá Cứ ở chốn thiên đàng cứ việc xù lông trong sợ hãi! Mùi trầm hương tôi sẽ mở ra từ đây cho đến Alaska!   Hãy cho tôi bước vào nhà!   Các người không dừng tôi được. Tôi dối gian hay là sự thật nhưng tôi không thể lặng yên hơn. Các người hãy xem – những ngôi sao lại xử trảm và bầu trời càng đau đớn! Ê, các người! Bầu trời! Hãy bỏ mũ xuống! Tôi bước đi!   Điếc nặng.   Cả hoàn vũ ngủ yên đặt bàn chân với những ve sao một đôi tai lớn.

Liên kết ngoài

• Владимир Маяковский. “Том 1. Стихотворения, поэмы, статьи 1912-1917”. Ruslit.traumlibrary.net. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 9 năm 2013.