Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Isaac Albeniz”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n →Bản thu Isaac Albéniz: clean up, replaced: {{Commonscat → {{thể loại Commons using AWB |
Không có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 24:
* [https://www.youtube.com/watch?v=WO5c2gQ8Ae8 Trích từ "Rhymes Becquer" Isaac Albéniz]
* [https://itunes.apple.com/es/album/isaac-albeniz-rhymes-by-g.a.becquer/id827850278 Toàn bộ bản của "Rhymes Becquer" Isaac Albéniz]
== Thấn thế và sự nghiệp<ref name ="a">http://www.nhaccodien.vn/tabId/70/ItemId/369/TGId/369/PreTabId/58/Default.aspx</ref> ==
=== Xuất thân và thời thơ ấu ===
'''Isaac Manuel Francisco Albéniz''' sinh vào ngày 29 tháng 5 năm 1860 ở [[Camprodon]], [[Catalunya]], [[Gerona]], [[phía đông nam]] của [[Tây Ban Nha]]. Từ nhỏ cậu bé đã nổi tiếng là [[thần đồng]] [[piano]]. Albéniz lần đầu tiên biểu diễn tại [[Barcelona]] khi mới 4 tuổi. Hai năm sau, cậuu được mẹ mình đưa đến [[Paris]] để học với [[Antoine François Marmontel]], vị [[giáo sư]] nổi tiếng của [[Nhạc viện Paris]], trong vòng 9 tháng. Dù đã rất cố gắng, Albéniz đã không được nhận vào nhạc viện. Lý do thì là một trong hai ý kiến sauː
* Khi đó, Albéniz quá nhỏ.
* Albéniz đã làm vỡ cửa sổ khi chơi bóng nên dù đỗ cũng không được nhận vào.
Albéniz đành trở về Tây Ban Nha. Sau khi trở về quê nhà, cậu đã cho xuất bản tác phẩm đầu tiên, ''[[Marcha Militar]]''.
Vào năm [[1868]], [[gia đình]] Albéniz chuyển đến sống tại [[thành phố]] [[Madrid]]. Tại đó, cậu bé Albéniz học nhạc tại Trường Âm nhạc và Thơ ca quốc gia, nay là [[Nhạc viện Hoàng gia Madrid]]. Tài năng xuất chúng của cậu bé này được người Tây Ban Nha xem là chuyện lạ. Người ta đã không khỏi không so sánh cậu với [[Wolfgang Amadeus Mozart]]. Tuy thế, không lâu sau, cậu cảm thấy thiếu kiên nhẫn trong chuyện học hành. Chán nản và nổi loạn, Albéniz đã có hành động bột phát hơn cái tuổi của cậuː bỏ nhà ra đi. Có một câu chuyện cho rằng Albéniz đã mạo hiểm đi tàu sẽ cho ta câu trthuyền vé lậu đến [[Argentina]] khi mới chỉ có 12 tuổi. Tại đó, Albéniz chơi nhạc trong các quán [[cà phê]] cho đến khi đủ khả năng để tổ chức các buổi hòa nhạc lớn, đem cho cậu một món [[tiền]] lớn để cậu tiếp tục cuộc hành trình đến [[Cuba]], [[Puerto Rico]] và [[Hoa Kỳ]]. Theo một số nhà nghiên cứu như [[Gilbert Chase]] và một số người khác, Albéniz đã phải làm việc ở bến cảng khi đặt chân đến [[New York]], đồng thời chơi piano tại một số quán gần khu cảng. Cậu đã thu hút công chúng bằng cách đứng quay lưng lại và chơi piano bằng mu bàn tay. Với màn biểu diễn ấn tượng này, cậuu lại có một món hời lớn, đủ cho cậu đến [[San Francisco]] và trở về [[châu Âu]].
Thực tế là Albéniz biểu diễn lần đầu tiên tại [[châu Mỹ]] vào năm [[1875]], khi đó là [[mùa xuân]]. Địa điểm biểu diễn tại [[Puerto Rico]]. Từ đó ông sang [[Cuba]] biểu diễn tiếp và cuối cùng là trở về Tây Ban Nha. Còn việc liệu Albéniz có lậu [[vé]] để đến [[Tân Thế giới]] hay không thì chi tiết sau từ các tài liệu đáng tin cậy sẽ cho ta câu trả lời đáng tin cậyː Cha của cậu bé được điều đến làm việc tại [[Havana]] vào [[tháng 4]] năm 1875 và Albéniz rời khỏi châu Âu vào ngày 30 tháng đó. Albéniz đã biểu diễn một ngày trước khi người cha của cậu khởi hành. Vậy thì có thể kết luận rằng Albéniz đã đi cùng cha mình trong chuyến đi dài đầu đời đó. Vậy thì không có chuyện vé lậu nào đó ở đây. (Có thể câu chuyện vé lậu đó chỉ là giai thoại để nói về tài năng của Albéniz).
Sau khi trở về quê nhà, Albéniz đã biểu diễn ở nhiều nơi như [[Barcelona]], [[Valencia]] và [[Salamanca]]. Nhận ra tài năng của mình đang ngày càng mai một và con đường từ một thần đồng trở thành một nghệ sĩ thực thụ không phải chỉ chứa [[hoa hồng]], Albéniz bắt đầu học âm nhạc tại [[Nhạc viện Leipzig]] vào [[tháng 5]] năm [[1876]] với hy vọng có tiếng là một học viên của một ngôi trường danh tiếng. Ở đó, cậu học piano với [[Louis Maas]] và học sáng tác với [[Salomon Jadassohn]]. Tuy nhiên, bởi lý do [[tài chính]], bất đồng [[ngôn ngữ]] và sự khắt khe của những người thầy, Albéniz lại trở về Tây Ban Nha sau 2 tháng sinh sống tại Leipzig.
Thật may cho Albéniz. Cuối năm 1876, nhờ sự đỡ đầu của [[bá tước]] [[Guillermo Morphy]], cậu có nguồn trợ cấp để học tại [[Nhạc viện Brussels]] và đã tốt nghiệp hạng nhất vào năm [[1879]].
=== Thời thanh niên ===
Sau khi tốt nghiệp tại Nhạc viện Brussels, Albéniz bắt đầu một chuyến lưu diễn khắp châu Âu.
Mong ước lớn nhất của chàng trai Albéniz đó là có thể gặp nhà soạn nhạc lão làng [[Franz Liszt]]. Vì vậy, Albéniz đã đi từ Brussels đến [[Budapest]] để gặp nhà soạn nhạc lớn đương thời. Nhiều tài liệu cho rằng Albéniz đă học nhạc ở Liszt từ 6 tháng đến 2 năm và họ đã tới [[Rome]] và [[Weimar]]. Tuy nhiên, theo một đoạn [[nhật ký]] của chính Albéniz, được trích dẫn bởi [[Miguel Raux Deledicque]], cho biết Albéniz chỉ lưu lại ở Budapest có 7 ngày và gặp Liszt có đúng một lần duy nhất vào ngày [[18 tháng 8]] năm [[1880]]. Sau đó thì Liszt đã rời Budepest đến Rome, Albéniz đã không đi theo. Tuy nhiên, dòng nhật ký cũng không thật sự đáng tin bởi ngày 18 tháng 8 năm đó thì Liszt đã ở Weimar rồi và có lẽ nhà soạn nhạc trẻ người Tây Ban Nha chưa từng gặp ông. Có lẽ dòng nhật ký trên chỉ là cách để nhà soạn nhạc trẻ làm vừa lòng người cha của mình, người chu cấp tiền bạc cho chuyến đi.
Sau chuyến đi đó, Albéniz trở về Tây Ban Nha và tiếp tục các buổi biểu diễn trong nước. Ông cũng đảm đương công việc quản lý tại một [[công ty]] [[du lịch]]. Trong khoảng thời gian này, 3 vở [[zarzuela]] của Albéniz đã ra đời.
Năm [[1883]] là một năm đáng nhớ của Albéniz. Sau chuyến đi lưu diễn [[Nam Mỹ]], ông gặp [[Felipe Pedrell]]. Pedrell đã cho rằng một nhà soạn nhạc tây Ban Nha nên sáng tác nhạc Tây Ban Nha. Tư tưởng này đã tác động rất nhiều đến Albéniz bởi bấy lâu nay nhà soạn nhạc trẻ tuổi sáng tác nhạc theo phong cách châu Âu. Một sự kiện nữa cũng đến với Albéniz trong năm này đó là ông cưới [[Rosita Jordana]].
Năm [[1885]], hai vợ chồng Albéniz đến Madrid. Tại thủ đô Tây Ban Nha, Albéniz nhanh chóng nổi tiếng là một nghệ sĩ piano và một nhà sư phạm tài năng. Phong cách âm nhạc của ông còn được so sáng với phong cách của Liszt và [[Anton Rubinstein]]. Cũng tại đây, những tác phẩm được viết bởi Albéniz được xuất bản bởi [[Benito Zozaya]] và [[Antonio Romero]].
=== Khi trưởng thành ===
Sự nghiệp của Albéniz tiếp tục đón nhận những thành công trong các năm [[1889]]-[[1892]]. Trong các năm đó, ông biểu diễn tại [[Anh]], [[Đức]], [[Pháp]], [[Bỉ]] và [[Ý]]. Thành công nhât là ở [[Luân Đôn]] khi ông biểu diễn độc tấu vào ngày [[12 tháng 6]] năm 1889. Thành công của buổi biểu diễn hôm đó được một bài phê bình đề cập đến. Một tờ nhật báo đã viết vào ngày hôm sau như thế nàyː
{{Cquote|
''Tây Ban Nha đang gởi tới những nghệ sĩ xuất sắc nhất của mình, và trong khi ngài Sarasate còn ngự trên đỉnh cao nhất trong số những nghệ sĩ violin của chúng ta trong suốt thời gian lưu lại tạm thời ở đất nước này, thì thật thích hợp là đất nước của ông nên được biểu trưng bằng một nhánh nghệ thuật hiện hành khác, bởi một nghệ sĩ piano tài năng khác thường. Tại buổi độc tấu của Albéniz ở [[Prince’s Hall]] chiều hôm qua, những người tài tử đã nhận ra sự hiện diện của một nghệ sĩ biểu diễn; người dù ở giữa nhiều tranh đua kịch liệt, cũng đã thu hút được sự chú ý bằng tài năng và sự khổ luyện của mình. Albéniz đã giữ vị trí nghệ sĩ piano của nữ hoàng Tây Ban Nha. Tất cả những điều này trở nên rõ ràng khi chúng ta lắng nghe Albéniz. Không gì vượt qua được sự khéo léo, chính xác và năng khiếu của Albéniz được thể hiện qua những tác phẩm chọn từ Scarlatti và những tác giả khác khác mà không đòi hỏi "bão táp và căng thẳng". Trong những khoảnh khắc mãnh liệt, Albéniz đôi khi thể hiện được chiều sâu của mình và những lúng túng sau một kiểu cách được làm quen tuyệt vời bằng kinh nghiệm lâu năm. Nghệ sĩ của chúng ta đã thể hiện Sonata “Ánh trăng” của Beethoven và tác phẩm của Chopin ở cùng giọng Si giáng thứ, có thêm vào các trích đoạn của Mayer, Liszt, Brassin (một trong những giáo viên piano của ông ở Nhạc viện Brussels) và của chính ông. Tài năng của ông thể hiện rõ khi biểu diễn Forest Murmurs của Liszt và các tác phẩm tương đối nhỏ ở thể loại tương đồng. Dù sao đi nữa, những gì đã được thể hiện đều tuyệt vời. Đó là tất cả cần cho một nghệ sĩ dương cầm.Albéniz được hoan hô nhiệt liệt hầu như sau mọi tiết mục trong chương trình biểu diễn dài của mình''
|||}}
Nhưng không phải buổi biểu diễn nào cũng ấn tượng như thế. Lúc đó, Ở Luân Đôn, có rất nhiều nghệ sĩ piano tài năng như [[Ignacy Jan Paderewski]], [[ Vladimir de Pachmann]], [[Sophie Mentor]], [[Teresa Carreño]] và [[Arthur Friedheim]]. Việc có nhiều nghệ sĩ piano như thế đã khiến thành công của Albéniz ngày càng bị thu hẹp.
Ngoài biểu diễn, trong khoảng thời gian trên, Albéniz cũng sáng tác nhiều tác phẩm thuộc nhiều thể loại khác nhau.
Năm [[1890]], Albéniz cộng tác với [[Henry Lowenfeld]] cả biểu diễn và sáng tác. Vì công việc, cả gia đình nhà soạn nhạc người Tây Ban Nha phải chuyển đến thủ đô nước Anh để sinh sống. Nhờ Lowenfield, Albéniz có cơ hội tiếp xúc công việc trong nhà hát. Đầu tiên là [[Nhà hát Lyric]], sau đó là [[Prince of Wales]]. Chính những tiếp xúc như vậy đã khiến Albéniz có những sáng tác nhạc kịch. Tiêu biểu vở ''[[Chiếc kính trắng đục thần kỳ]]''.
Sau khi Lowenfield không còn hợp tác với Albéniz nữa, ông chủ [[ngân hàng]] [[Francis Money-Coutts]] đã nhanh chóng thay thế. Khả năng tài chính của ông chủ này giúp cho Albéniz có thể sống đến hết cuộc đời. Lại vì công việc, nhà soạn nhạc Tây Ban Nha một lần nữa lại chuyển chỗ ở từ Luân Đôn sang Paris. Trong khoảng thời gian sống tại thủ đô nước Pháp, Albéniz có cơ hội gặp gỡ nhiều nhà soạn nhạc nổi tiếng của thành phố. Thường hay đến nhà của [[Ernest Chausson]], ông có cơ hội gặp những [[Gabriel Fauré]], [[Paul Dukas]], [[Vincent d'Indy]] và [[Charles Bordes]]. Nhờ d'Indy và Bordes, ông có cơ hội tiếp xúc với [[Schola Cantorum]]. Nơi đây ông đã dạy những khóa piano cao cấp trong các năm [[1897]] và [[1898]]. Lúc này, Albéniz nhận ra hạn chế của mình trong các tác phẩm trước đây. Ông thiếu sự tinh tế. Đáng lẽ ra ông phải thử, đáng lẽ ra ông cần có tham vọng âm nhạc lớn hơn. Không còn biểu diễn nhiều như trước, Albéniz tập trung vào sáng tác. Mối hợp tác với ông chủ ngân hàng kia kéo dài gần 10 năm, kết thúc vào năm [[1905]].
=== Cuối đời ===
Sau năm [[1900]], Albéniz mắc chứng [[rối loạn tâm trí]]. Ông không thể hoàn thành nhiều sáng tác, thậm chí còn chẳng nhớ được những gì mà ông đã chơi. Chỉ khi Coutts bỏ dở việc sáng tác thơ, ông mới có thể trở lại piano và công việc sáng tác của bản thân.
[[Tháng 3]] năm [[1909]], gia đình Albéniz đã chuyển từ [[Nice]] (họ bắt đầu sống ở đó từ [[1903]]) đến [[Cambo-les-Bains]]. Nhà soạn nhạc Tây Ban Nha qua đời vào ngày [[18 tháng 5]] năm [[1909]]. Thi hài của ông được đưa về Barcelona.
==Tính cách ==
Albéniz được người ta nhớ đến như một người tốt bụng và hài hước.<ref name="a" />
==Danh mục tác phẩm==
Vì phần lớn tác phẩm của Albéniz bị thất lạc và bởi việc đánh số opus giữa chính ông với các nhà xuất bản không giống nhau nên việc kiểm nghiệm thời gian ra đời và thứ tự các tác phẩm của ông là rất khó.<ref name="a" />
=== Opera ===
*''[[The Magic Opal]]''
*''[[Henry Clifford (opera)|Henry Clifford]]''
*''[[Pepita Jiménez]]''
*''[[Merlin (opera)|Merlin]]''
*''[[Lancelot]]'' (unfinished; 1st act complete)
*''[[Cuanto más viejo]]''. Lost music.
*''[[Catalanes de Gracia]]''. Lost music.
*''[[El canto de salvación']]'. Lost music.
*''[[San Antonio de la Florida]]''.
*''[[La real hembra]]''.
*''[[Tres suites antiguas]]'' (''Three ancient suites'') (1885–1886).
*''[[Chants d'Espagne]]'', Op. 232
*''[[Suite española Op. 47 (Albéniz)|Suite española]]'', Op. 47 (''Spanish suite''). With 8 pieces: ''Granada'', ''Cataluña'', ''Sevilla'', ''Cádiz'', ''Asturias'', ''Aragón'', ''Castilla'' and ''Cuba''.
*''[[Suite española]]'', Op. 97. 4 pieces: ''Zaragoza'', ''Sevilla'', ''Cadix-gaditana'', and ''Zambra granadina'' (1883–88) (1889).
*''[[Tây Ban Nha (Albéniz)|España]]'', Op. 165. 6 pieces: ''Preludio'', ''Tango'', ''Malagueña'', ''Serenata'', ''Capricho Catalán'' and ''Zortzico'' (1890).
*''[[Doce piezas características]]'' (''Twelve characteristic pieces'') (1888).
*''[[Recuerdos de viaje]]'' (''Travel memories''), Op. 71. 7 pieces: En el mar, Leyenda, Alborada, En la Alhambra, Puerta de Tierra, Rumores de la caleta, En la playa (1886–1887).
*''[[Iberia (Albéniz)|Iberia]]''. Suite for piano with 12 pieces in 4 books ("quaderns"):
**1º quadern: Evocación, El Puerto, El Corpus Christi en Sevilla.
Hàng 53 ⟶ 95:
**3º quadern: El Albaicín, El Polo, Lavapiés.
**4º quadern: Málaga, Jérez, Eritaña.
*''[[La Vega]]''.
*''[[Navarra]]'', finished by his pupil [[Déodat de Séverac]].
*''[[Azulejos]]'', unfinished: finished by [[Enrique Granados]]
*''[[Rapsodia española]]'' (''Spanish Rhapsody'') (1887)
*''[[Tango (Albéniz)|Tango]]'' in G minor (1890)
===Khác ===
*''[[Cristo]]'', [[oratorio]].
* 2 concertos for piano and orchestra: ''[[Concerto Fantastico]]'', 1st, 1885–1887; [[Concerto cho piano số 2 (Albéniz)|2nd concerto]] (1892), unfinished.
*''Rapsodia española'' (''Spanish Rhapsody''), for piano and orchestra (1887).
*''[[Catalonia (Albéniz)|Catalonia]]'', symphonic poem (1899).
==Media==
Hàng 76 ⟶ 118:
}}
==
{{tham khảo}}
== Tham khảo ==
* Alarcón Hernández, Joana; et al. ''Isaac Albéniz, artistes i mecenes''. Barcelona: Museu Diocesà de Barcelona, 2009. ISBN 9788493689551 {{ca icon}}
* Albéniz, Isaac. ''Chants d'Espagne'', G. Henle Verlag, Berlin, 2004. {{fr icon}}
| |||