Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tôn Tẫn”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi
Thêm ảnh
Dòng 1:
{{Thông tin nhân vật hoàng gia
{{chú thích trong bài}}'''Tôn Tẫn''' (孫臏, khoảng thế kỷ 4 TCN), người nước [[Tề (nước)|Tề]], là một quân sư, một nhà chỉ huy quân sự nổi tiếng thời [[Chiến Quốc]]. Tương truyền, Tôn Tẫn là cháu của [[Tôn Vũ|Tôn Tử]], cùng với [[Bàng Quyên]] là học trò môn binh pháp của [[Quỷ Cốc Tử]] (ngoài Tẫn và Quyên, học trò Quỷ Cốc Tử Vương Hủ còn có [[Tô Tần]] và [[Trương Nghi]] học môn du thuyết).
| tên = Tôn Tẫn
| tước vị =
| thêm = china
| hình = Sun Bin.jpg
| cỡ hình = 200px
| ghi chú hình = Chân dung Tôn Tẫn
| chức vị = Quân sư [[tề (nước)|nước Tề]]
| tại vị =
| đăng quang =
| tiền nhiệm =
| nhiếp chính =
| kế nhiệm =
| chức vị 2 =
| tại vị 2 =
| tiền nhiệm 2 =
| kế nhiệm 2 =
| hôn phối =
| chồng =
| vợ =
| thông tin con cái =
| con cái =
| tên đầy đủ = Tôn Tẫn
| tước hiệu =
| tước vị đầy đủ =
| thông tin niên hiệu =
| niên hiệu =
| thụy hiệu =
| miếu hiệu =
| hoàng tộc =
| cha =
| mẹ =
| sinh =
| nơi sinh =
| mất =
| nơi mất = [[Sơn Đông]]
| ngày an táng =
| nơi an táng =
}}
{{ChineseText}}
{{Chinese|showflag=p|t=孫臏|s=孙膑|p=Sūn Bìn}}
 
{{chú thích trong bài}}'''Tôn Tẫn''' (孫臏, khoảng thế kỷ 4 TCN), người nước [[Tề (nước)|Tề]], là một quân sư, một nhà chỉ huy quân sự nổi tiếng thời [[Chiến Quốc]]. Tương truyền, Tôn Tẫn là cháu của [[Tôn Vũ|Tôn Tử]], cùng với [[Bàng Quyên]] là học trò môn binh pháp của [[Quỷ Cốc Tử]] (ngoài Tẫn và Quyên, học trò Quỷ Cốc Tử Vương Hủ còn có [[Tô Tần]] và [[Trương Nghi]] học môn du thuyết). [Binh pháp Tôn Tẫn|Tôn Tẫn binh pháp]] của ông là một trong các quyển binh pháp nổi tiếng ở [[Trung Quốc]].
 
== Tiểu sử ==
Hàng 9 ⟶ 51:
 
=== Sang nước Tề ===
[[File:Sun Bin1.jpg|thumb|right|250px|Tranh vẽ Tôn Tẫn]]
Năm [[366 TCN]], biết tin sứ giả [[Tề (nước)|nước Tề]] đến đất Lương thuộc [[Ngụy (nước)|nước Ngụy]], Tôn Tẫn lén tới thuyết phục sứ giả. Sứ giả nước Tề cho là kỳ lạ bèn mang trộm Tôn Tẫn lên xe về Tề. Tẫn trở thành thượng khách của tướng quốc [[Điền Kỵ]]. Tướng Tề là [[Điền Kỵ]] phục tài, tâu với [[Tề Uy vương|Tề Uy Vương]] phong Tẫn làm thầy.
 
Hàng 21 ⟶ 64:
Tới năm [[341 TCN]],<ref>{{chú thích sách|url=http://books.google.com/books?id=hTQcNMz69KsC&pg=PA6&dq=Pang+Juan&as_brr=3&ei=sQrkSvHFCYKCzgS2kKGTDA&hl=fr#v=onepage&q=Pang%20Juan&f=false|title=The art of war - Translations from the Asian classics|author=Sunzi, Sun Zi, Victor H. Mair|year=2007|isbn=0231133820|publisher=Columbia University Press|pages=6}}</ref> Ngụy vương một lần nữa sai Bàng Quyên đem quân đánh Tề. Để lừa Bàng Quyên đuổi theo quân Tề, Tôn Tẫn dùng kế ''rút bếp'', theo đó cứ ngày hôm sau thì lại cho làm ít bếp ở doanh trại hơn so với ngày hôm trước, ngày đầu 10 vạn cái, ngày hôm sau còn 5 vạn cái và đến hôm sau nữa còn 3 vạn cái. Kế ''rút bếp'' khiến Bàng Quyên tưởng rằng quân Tề vì sợ hãi đã bỏ trốn quá nửa, vì vậy Bàng Quyên bỏ bộ binh, chỉ mang theo khinh binh thúc quân bất chấp mỏi mệt đuổi theo quân Tề ngày đêm.
 
[[File:Maling map.gif|thumb|right|200px|Bản đồ trận Mã Lăng]]
Về phần mình, Tôn Tẫn trù tính trước sẽ đánh úp quân Ngụy ở đường Mã Lăng (馬陵, nay nằm ở Tây Nam [[Phạm (huyện)|huyện Phạm]], [[Hà Nam (Trung Quốc)|Hà Nam]]), một con đường hẹp có hai bên vào hiểm trở, dễ mai phục, khó lui quân. Tôn Tẫn cho quân dùng cung tên mai phục cẩn thận ở Mã Lăng, lại cho sơn trắng cây trên đó có ghi chữ: "Bàng Quyên chết ở dưới cây này!". Quả nhiên Bàng Quyên cùng tinh binh bị lừa vào rọ lúc nửa đêm, đang lúc Bàng Quyên sai đốt lửa để đọc chữ thì Tôn Tẫn cho quân phục kích bắn tên tới tấp vào quân Ngụy, Bàng Quyên thấy thế cùng lực kiệt bèn tự đâm cổ chết, trước lúc chết còn than rằng:{{cquote|Thế là ta làm cái thằng ấy nổi danh!<br>遂叫豎子成名, Toại khiếu thụ tử thành danh}}Chiến thuật mai phục của Tôn Tẫn ở Mã Lăng có thể coi là ví dụ nổi tiếng nhất của câu nói "Dĩ lợi động chi, dĩ tốt đãi chi" (以利動之,以卒待之, dùng lợi mà dụ địch tiến, trọng binh mai phục quân thù) trong sách ''[[Binh pháp Tôn Tử]]''.
 
Về phần mình, Tôn Tẫn trù tính trước sẽ đánh úp quân Ngụy ở đường Mã Lăng (馬陵, nay nằm ở Tây Nam [[Phạm (huyện)|huyện Phạm]], [[Hà Nam (Trung Quốc)|Hà Nam]]), một con đường hẹp có hai bên vào hiểm trở, dễ mai phục, khó lui quân. Tôn Tẫn cho quân dùng cung tên mai phục cẩn thận ở Mã Lăng, lại cho sơn trắng cây trên đó có ghi chữ: "Bàng Quyên chết ở dưới cây này!". Quả nhiên Bàng Quyên cùng tinh binh bị lừa vào rọ lúc nửa đêm, đang lúc Bàng Quyên sai đốt lửa để đọc chữ thì Tôn Tẫn cho quân phục kích bắn tên tới tấp vào quân Ngụy, Bàng Quyên thấy thế cùng lực kiệt bèn tự đâm cổ chết, trước lúc chết còn than rằng:{{cquote|Thế là ta làm cái thằng ấy nổi danh!<br>遂叫豎子成名, Toại khiếu thụ tử thành danh}}Chiến thuật mai phục của Tôn Tẫn ở Mã Lăng có thể coi là ví dụ nổi tiếng nhất của câu nói "Dĩ lợi động chi, dĩ tốt đãi chi" (以利動之,以卒待之, dùng lợi mà dụ địch tiến, trọng binh mai phục quân thù) trong sách ''[[Binh pháp Tôn Tử]]''.
 
{{cquote|Thế là ta làm cái thằng ấy nổi danh!<br>遂叫豎子成名, Toại khiếu thụ tử thành danh}}
 
Chiến thuật mai phục của Tôn Tẫn ở Mã Lăng có thể coi là ví dụ nổi tiếng nhất của câu nói "Dĩ lợi động chi, dĩ tốt đãi chi" (以利動之,以卒待之, dùng lợi mà dụ địch tiến, trọng binh mai phục quân thù) trong sách ''[[Binh pháp Tôn Tử]]''.
 
== Di sản ==
 
[[File:Inscribed bamboo-slips of Sun Bin's Art of War.jpg|thumb|right|250px|Bản sách bằng tre Tôn Tẫn binh pháp khai quật được ở núi Ngân Tước, [[Lâm Nghi]], tỉnh [[Sơn Đông]] năm [[1972]]]]
Sau khi giúp nước Tề (Nước Tề thời Chiến Quốc nay là tỉnh Sơn Đông), Tôn Tẫn sống ẩn dật. Ông có viết cuốn [[Binh pháp Tôn Tẫn]], một trong những quyển binh pháp nổi tiếng của [[Trung Quốc]].
 
== Trong văn học ==
 
Hai kế ''Vây Ngụy cứu Triệu'' và ''rút bếp'' của Tôn Tẫn sau này cũng trở nên nổi tiếng, [[Gia Cát Lượng]] từng sử dụng một biến thể của kế ''rút bếp'' là kế ''thêm bếp'' để ngăn quân [[Tư Mã Ý]] đuổi theo.
 
Hàng 39 ⟶ 94:
{{sơ khai nhân vật quân sự Trung Quốc}}
 
{{chú thích trong bài}}
[[Thể loại:Nhân vật quân sự Chiến Quốc]]
[[Thể loại:Nhà quân sự]]