Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chế A Nan”

| nơi an táng =

}}

__TOC__

==Tiểu sử==

 

Theo truyền thống lúc đó, bất kỳ nhân vật nào nắm quyền [[lãnh tụ]] liên minh 5 tiểu quốc [[Champa]] phải có xuất thân từ bộ lạc Cau hoặc Dừa, nhưng Chế A Nan không đạt được tiêu chuẩn đó nên liên tục bị triều thần chống đối bằng võ lực suốt từ 1323 đến 1326. Nhằm tìm kiếm vai trò chính thống, năm 1323 Chế A Nan phải cử em trai là Pao Yeou Patseutcho (tên phiên âm [[Hán]]) đi cống sứ [[nhà Nguyên]] để được thiên triều thừa nhận. Từ láng giềng phương [[Bắc]], [[hoàng đế]] [[Trần Minh Tông]] cả sợ [[Champa]] vuột khỏi tầm kiểm soát của mình một khi chiếm được sự bảo hộ từ [[Trung Hoa]], nên vào năm 1326 [[nhà Trần]] phái quan binh xuống đánh, nhưng không ngờ bị đẩy lùi<ref name=Maspero>Maspero, G., 2002, The Champa Kingdom, Bangkok: White Lotus Co., Ltd., ISBN 9747534991</ref>{{rp|90–91}}<ref name="oc1"/>. Mặc dù sau đó [[nhà Trần]] không chính thức thừa nhận, nhưng nhờ vậy [[Champa]] đã tồn tại như một [[quốc gia]] tự trị, không còn bất cứ sự liên đới nào với [[An Nam]].

Vào năm 1342, [[vua]] Chế A Nan băng hà. Con rể là [[Trà Hòa]] tự lập làm kế vương, bèn sai người sang [[Đại Nguyên]] và [[An Nam]] báo tang. Ngay sau đó, con trai ông tên [[Chế Mỗ]] và [[Trà Hòa]] gây ra cuộc tranh ngôi trong 6 năm, tạm thời [[Vijaya (Champa)|Vijaya]] lâm vào hoàn cảnh tao loạn<ref name="oc1">[http://books.google.com/books?id=Jskyi00bspcC&pg=PA207&vq=Mahendravarman&dq=Tra+Hoa&source=gbs_search_s&sig=fPLLWgziZGe_SFPpf2s-v0Nrug0#PPA45,M1 A History of Vietnam: From Hong Bang to Tu Duc]</ref>. Rốt cuộc, [[Chế Mỗ]] thua phải chạy sang [[An Nam]] nương tựa, [[Trà Hoa Bồ Đề]] thừa thế càng vững ngôi<ref name=Maspero/>{{rp|91}}.

{{cquote|''[1352] Nhâm Thìn, [Thiệu Phong] năm thứ 12, (Nguyên Chí Chính năm thứ 12). Mùa xuân, tháng 3, Chế Mỗ người Chiêm Thành chạy sang nước ta, dâng voi trắng, ngựa trắng, mỗi thứ một con, một con kiến lớn (dài 1 thước 9 tấc) và các cống vật xin đánh Trà Hòa bố để mà lập y làm quốc vương. Trước đây, khi chúa Chiêm là Chế A Nan còn sống, con rể là Chế Mỗ làm bố điền (đại vương), con rể là Trà Hòa làm bố để (tể tướng), nói câu gì bàn kế gì cũng được chúa Chiêm nghe theo, nhân thế hắn lập bè đảng với Chế Mỗ. Chế Mỗ khi nào bị quở trách, bố để thường cứu gỡ cho. Người trong nước do vậy mà có lòng khác, không chuyên tâm theo về Chế Mỗ nữa. Đến khi A Nan chết, bố để liền đuổi Chế Mỗ mà tự lập làm vua. Thế mới biết kẻ làm tôi mà lập bè đảng là có mưu đồ khác, mà Chế Mỗ vẫn không biết là mình bị sa vào thuật của nó.''<br>壬辰十二年元至正十二年春三月，占城制某來奔，献白象、白馬各一，大蟻一，長一尺九寸，及諸貢物，請伐茶和布底，立為國王。初占主制阿難在時，其子制某為布田言大王也，女壻茶和布底為布提言宰相也，言聽計從，因與制某樹黨。制某或見責，布底每救解之。國人以是異心，不專屬於制某。迨阿難卒，布底遂逐制某而自立，是知人臣樹黨，必有異圖，而制某初不知其墮於術中也。}}

|years=1318&ndash;1342}}

{{Cuối hộp}}

{{Persondata <!-- Metadata: see [[Wikipedia:Dữ liệu nhân vật]]. -->

| NAME = Chế A Nan

{{DEFAULTSORT:Chế A Nan}}

[[Thể loại:Lãnh tụ Vijaya]]

[[en:Chế Anan]]