Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Nhà Triệu”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Gangxanh (thảo luận | đóng góp)
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 18:
[[Tập tin:Zhao Tuo(Heyuan).JPG|nhỏ|phải|222px|Tượng [[Triệu Vũ Đế]] ở mặt tiền ga [[Hà Nguyên]], tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc.]]
Năm 206 TCN, [[nhà Tần]] sụp đổ, các bộ tộc [[Bách Việt]] ở [[Quế Lâm quận|Quế Lâm]] và [[Tượng quận]] trở nên xa rời hơn với Trung Nguyên.
Theo truyền thuyết, thủ lĩnh [[An Dương Vương]] ở phía nam đã thành lập vương quốc [[Âu Lạc]] ([[chữ Hán]]: 甌駱). Theo quan điểm hiện nay của chính phủ Việt Nam, khoảng năm [[179 TCN]]<ref>[[Phan Huy Lê]], [[Trần Quốc Vượng]], [[Hà Văn Tấn]], [[Lương Ninh]], sách đã dẫn, tr 144</ref>, Triệu Đà đánh chiếm [[Âu Lạc]]<ref>''[https://zh.wikisource.org/wiki/%E5%8F%B2%E8%A8%98/%E5%8D%B7113 Sử ký Tư Mã Thiên]'', Quyển 113, mục Nam Việt liệt truyện, chép: "佗因此以兵威邊,財物賂遺閩越、西甌駱,役屬焉,東西萬餘里。" (Đà nhân thử dĩ binh uy biên, tài vật lộ di Mân Việt, Tây Âu Lạc, dịch thuộc yên, đông tây vạn dư lý)</ref><ref>''[https://zh.wikisource.org/wiki/%E5%8F%B2%E8%A8%98/%E5%8D%B7113 Sử ký Tư Mã Thiên]'', Quyển 113, mục Nam Việt liệt truyện, chép: "且南方卑溼,蠻夷中閒,其東閩越千人眾號稱王,其西甌駱裸國亦稱王。" (Thả nam phương ti thấp, Man Di trung gian, kì đông Mân Việt thiên nhân chúng hiệu xưng Vương, kỳ Tây Âu Lạc khỏa quốc diệc xưng Vương)</ref> của [[An Dương Vương]], chia đất Âu Lạc làm 2 quận [[Giao Chỉ]] và [[Cửu Chân]] rồi sáp nhập vào [[Nam Hải quận|Nam Hải]], [[Quế Lâm quận|Quế Lâm]], [[Tượng quận]]. Lãnh địa gồm 5 quận của Nam Việt ổn định cho tới khi nước này bị diệt cùng [[nhà Triệu]].
 
Năm 204 TCN, Triệu Đà lập nước Nam Việt, định đô ở thành [[Phiên Ngung (địa danh cổ)|Phiên Ngung]] và tự xưng Nam Việt Vũ Vương ([[chữ Hán]]: 南越武王), sử quen gọi là Triệu Vũ Vương. Ban sơ, lãnh thổ Nam Việt gồm 3 quận [[Nam Hải quận|Nam Hải]] (đại bộ phận tương đương [[Quảng Đông]] ngày nay), [[Quế Lâm quận|Quế Lâm]] (đông bộ Quảng Tây) và [[Tượng quận|Tượng]] (tây bộ [[Quảng Tây]], nam bộ [[Quý Châu]])<ref>Đào Duy Anh, sách đã dẫn, tr 427</ref>. Nước Nam Việt phía bắc giáp [[Mân Việt]] và phong quốc [[Trường Sa (nước)|Trường Sa]] của [[nhà Hán]], phía tây giáp [[Dạ Lang]], phía tây nam giáp [[Âu Lạc]], phía đông nam giáp biển.
Dòng 27:
 
Năm 179 TCN, [[Hán Văn Đế|Lưu Hằng]] lên ngôi trở thành [[Hán Văn Đế]]. Ông đã đảo ngược nhiều kế sách trước đó của [[Lã hậu|Lã Hậu]] và tiến hành hòa giải đối với [[Triệu Vũ Đế]]. [[Hán Văn Đế]] ra lệnh cho các quan lại đi kinh lý Chân Định, sai quân canh giữ bảo vệ huyện trấn và thường xuyên chăm lo hương hỏa tổ tiên của Triệu Vũ Đế. Thừa tướng [[Trần Bình]] đề nghị cử Lục Giả đến Nam Việt vì họ đã biết nhau từ trước. Lục Giả đến [[Phiên Ngung (địa danh cổ)|Phiên Ngung]] thêm một lần nữa và giao bức thư của [[Hán Văn Đế]] cho [[Triệu Vũ Đế]] nhấn mạnh rằng những chính sách của [[Lã hậu|Lã Hậu]] là nguyên nhân gây ra sự thù địch giữa Nam Việt với triều đình nhà Hán và đem đến nỗi đau khổ cho dân thường ở biên giới. Triệu Vũ Đế lại quyết định quy phụ nhà Hán lần nữa, rút lại danh xưng Hoàng đế và trở lại xưng Vương, Nam Việt lại trở thành nước chư hầu của [[nhà Hán]]. Tuy vậy, hầu như những sự thay đổi đó chỉ là bề ngoài, Triệu Đà tiếp tục được gọi là Hoàng đế khắp Nam Việt. Ngoài 5 quận (hoặc 4 quận) trực tiếp cai trị, nhà Triệu còn gây ảnh hưởng đến mấy nhóm [[Bách Việt]] xung quanh như [[Đông Âu quốc|Đông Âu]] ([[Chiết Giang]]), [[Mân Việt]] ([[Phúc Kiến]])<ref name="nv639">Nguyễn Việt, sách đã dẫn, tr 639</ref>.
 
===Trung kỳ===
{{chính|Chiến tranh Hán-Nam Việt}}
Hàng 46 ⟶ 45:
[[Triệu Ai Vương|Triệu Hưng]] lên ngôi khi mới 5 tuổi, tức [[Triệu Ai Vương]], mẹ là [[Cù hậu|Cù thái hậu]] tham chính. [[Hán Vũ Đế]] sai sứ giả [[An Quốc Thiếu Quý]], vốn là người tình cũ của [[Cù thái hậu]], sang thuyết phục Nam Việt nội phụ nhà Hán. [[Cù thái hậu]] lại cùng Thiếu Quý tư thông và muốn thuận theo nhà Hán, nhưng Thừa tướng [[người Việt]] là [[Lữ Gia]] phản đối. Năm 112 TCN, [[Lữ Gia]] đem quân đánh vào cung, giết chết [[Cù thái hậu]] và [[Triệu Ai Vương]] cùng An Quốc Thiếu Quý, lập anh của Triệu Ai Vương là [[Triệu Dương Vương|Triệu Kiến Đức]] lên ngôi, tức là Triệu Thuật Dương Vương.
* '''Dương đế phục quốc''' (112-111 TCN)
Năm [[111 TCN]], [[Hán Vũ Đế]] sai [[Dương Bộc]], [[Lộ Bác Đức]] đem đại quân sang đánh. Vua Triệu là [[Triệu Dương Vương|Thuật Dương Vương]] Kiến Đức và Thừa tướng [[Lữ Gia]] lần lượt đều bị bắt và bị hại ([[111 TCN]]). Dựa trên hệ thống các đền, miếu, đình, chùa thờ [[Lữ Gia]], phu nhân và các tướng lĩnh của ông rải rác trên khắp vùng [[đồng bằng sông Hồng]] ở [[miền Bắc Việt Nam]], rất có thể cuộc [[Chiến tranh Hán-Nam Việt|kháng chiến chống nhà Tây Hán]] còn kéo dài đến năm 98 TCN.<ref>{{chú thích web|url=http://violet.vn/phuong7776/entry/show/entry_id/2915747|title=Lễ hội chọi trâu xã Hải Lựu (16-17 tháng Giêng hằng năm) Phần I (tiep theo)|date = ngày 3 tháng 2 năm 2010 |publisher=|accessdate=|quote=Theo nhiều thư tịch cổ và các công trình nghiên cứu, sưu tầm của nhiều nhà khoa học nổi tiếng trong nước, cùng với sự truyền lại của nhân dân từ đời này sang đời khác, của các cụ cao tuổi ở Bạch Lưu, Hải Lựu và các xã lân cận thì vào cuối thế kỷ thứ II trước công nguyên, nhà Hán tấn công nước Nam Việt của Triệu Đề, triều đình nhà Triệu tan rã lúc bấy giờ thừa tướng Lữ Gia, một tướng tài của triều đình đã rút khỏi kinh đô Phiên Ngung (thuộc Quảng Đông – Trung Quốc ngày nay). Về đóng ở núi Long Động - Lập Thạch, chống lại quân Hán do Lộ Bác Đức chỉ huy hơn 10 năm (từ 111- 98 TCN), suốt thời gian đó Ông cùng các thổ hào và nhân dân đánh theo quân nhà Hán thất điên bát đảo."}}</ref><ref>{{chú thích web|url=http://lichsuvn.net/forum/showthread.php?t=34247&page=5&p=597386#post597386|title=Các đền thờ, chùa chiền, đình làng, đạo quán... liên quan đến nhà Triệu và nước Nam Việt ở Việt Nam và Trung Quốc ngày nay|date = ngày 28 tháng 1 năm 2014 |publisher=|accessdate=}}</ref> Sau khi [[Phiên Ngung (địa danh cổ)|Phiên Ngung]] thất thủ, [[Tây Vu Vương]] (thủ lĩnh đất tự trị Tây Vu với trung tâm là [[Cổ Loa]]<ref>''Viet Nam Social Sciences'' vol.1-6, tr.91, 2003 "In 111 B.C. there prevailed a historical personage of the name of Tay Vu Vuong who took advantage of troubles circumstances in the early period of Chinese domination to raise his power, and finally was killed by his general assistant, Hoang Dong. Professor Tran Quoc Vuong saw in him the Tay Vu chief having in hands tens of thousands of households, governing thousands miles of land and establishing his center in Co Loa area (59.239). Tay Vu and Tay Au is in fact the same.</ref><ref>Bruce M. Lockhart, William J. Duiker ''The A to Z of Vietnam'' 2010, tr.357 "Tây Vu, Administrative and territorial term for an ancient district in Vietnam. Located in the lower Red River Delta around the city of Co Loa, not far from present-day Hanoi, Tây Vu became an administrative district during the Au Lac and Nam...</ref>) đã nổi dậy chống lại nguy cơ [[Bắc thuộc lần 1]] trước sự xâm lăng của nhà [[Tây Hán]].<ref>Từ điển bách khoa quân sự Việt Nam, 2004, tr.564 "KHỞI NGHĨA TÂY VU VƯƠNG (lll TCN), khởi nghĩa của người Việt ở Giao Chỉ chống ách đô hộ của nhà Triệu (TQ). Khoảng cuối lll TCN, nhân lúc nhà Triệu suy yếu, bị nhà [[Tây Hán (TQ)]] thôn tính, một thủ lĩnh người Việt (gọi là Tây Vu Vương, "</ref> Tả tướng [[Hoàng Đồng (tả tướng)|Hoàng Đồng]] (黄同) của hai quận [[Giao Chỉ]] và [[Cửu Chân]] đã giết chết [[Tây Vu Vương]] đang làm loạn để hàng Hán.<ref>[https://zh.wikisource.org/zh/%E6%BC%A2%E6%9B%B8/%E5%8D%B7095 Hán thư], Quyển 95, mục Tây Nam Di Lưỡng Việt Triều Tiên truyện, chép: "故甌駱將左黃同斬西于王,封爲下鄜侯" (Cổ Âu Lạc tướng tả Hoàng Đồng trảm Tây Vu Vươngvương, phong vi Hạ Phu hầu)</ref> Thương Ngô vương [[Triệu Quang]] cùng họ hàng với vua [[nhà Triệu]], nghe tin quân Hán đến, xin hàng, được phong làm TuỳTùy Đào hầu<ref>huyện Tùy Đào thuộc quận Nam Dương nhà Hán</ref>; Huyện lệnh huyện Yết Dương là Sử Ðịnh (史定) hàng Hán được phong làm An Đạo hầu<ref>huyện An Đạo thuộc quận Nam Dương nhà Hán</ref>; tướng [[nhà Triệu]] là Tất Thủ (畢取) mang quân ra hàng được phong làm Liêu hầu <ref>huyện Liêu thuộc quận Nam Dương nhà Hán</ref>; quan Giám quận [[Quế Lâm quận|Quế Lâm]] là Cư Ông (居翁) dụ 40 vạn dân 2 quận [[Giao Chỉ]] và [[Cửu Chân]] ra hàng được phong làm Tương Thành hầu<ref>huyện Tương Thành thuộc Đổ Dương nhà Hán</ref>. Vậy là các xứ ở Nam Việt đều xin hàng. [[Nhà Triệu]] và nước [[Nam Việt]] cùng diệt vong sau 97 năm tồn tại, trải 5 đời vua.
==Vị thế lịch sử==
==Vấn đề chính thống tại Việt Nam==
:''Xem [[Vấn đề chính thống của nhà Triệu]].
Nhà Triệu và nước [[Nam Việt]] được giới sử học [[Trung Hoa]] coi là một phiên thuộc của [[nhà Hán]], trong khi giới sử học [[Việt Nam]] có hai luồng quan điểm về triều đại này: