Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chế A Nan”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 36:
Chế A Nan vốn là [[Hán]] âm của '''Patalthor'''<ref name=Maspero/> ([[Đại Việt sử ký toàn thư|Việt sử]] gọi là '''Thủ'''), ông sinh trưởng ở cực Nam nước [[An Nam]] và làm tướng soái trong [[quân lực]] của [[vua]] [[Chế Năng]]. Năm 1318, khi vừa đuổi được [[Chế Năng]], [[nhà Trần]] tấn phong ông làm '''Hiệu Thánh á vương''' (效城亞王) nhằm biến nước này thành phiên thuộc.
 
Theo truyền thống lúc đó, bất kỳ nhân vật nào nắm quyền [[lãnh tụ]] liên minh 5 tiểu quốc [[Champa]] phải có xuất thân từ bộ lạc Cau hoặc Dừa, nhưng Chế A Nan không đạt được tiêu chuẩn đó nên liên tục bị triều thần chống đối bằng võ lực suốt từ 1323 đến 1326. Nhằm tìm kiếm vai trò chính thống, năm 1323 Chế A Nan phải cử em trai là Pao Yeou Patseutcho (tên phiên âm [[Hán]] âm) đi cống sứ [[nhà Nguyên]] để được thiên triều thừa nhận. Từ láng giềng phương [[Bắc]], [[hoàng đế]] [[Trần Minh Tông]] cả sợ [[Champa]] vuột khỏi tầm kiểm soát của mình một khi chiếm được sự bảo hộ từ [[Trung Hoa]], nên vào năm 1326 [[nhà Trần]] phái quan binh xuống đánh, nhưng không ngờ bị đẩy lùi<ref name=Maspero>Maspero, G., 2002, The Champa Kingdom, Bangkok: White Lotus Co., Ltd., ISBN 9747534991</ref>{{rp|90–91}}<ref name="oc1"/>. Mặc dù sau đó [[nhà Trần]] không chính thức thừa nhận, nhưng nhờ vậy [[Champa]] đã tồn tại như một [[quốc gia]] tự trị, không còn bất cứ sự liên đới nào với [[An Nam]].
{{cquote|''Huệ Túc vương đánh Chiêm Thành không thắng lợi, trở về. Vua nói: "Tiên đế tắm mưa gội gió mới bắt được chúa nước nó. Quốc phụ là một trọng thần, phụng mệnh đi đánh, khiến chúa nước giặc là Chế Năng phải chạy sang nước khác (Chế Năng chạy sang Trảo Oa cầu cứu), lập tù trưởng A Nan làm Hiệu Thánh á vương. Nay Huệ Túc chỉ là một vương thôi, uy vọng không thể sánh với quốc phụ, thế mà ta cứ ở yên trong cung, trao cho chuyên việc đánh dẹp, muốn bắt sống chúa nó thì làm nổi chăng ?".''<br>惠肅王伐占城,無功而還。帝曰:「先帝櫛風沐雨,方擒其主。國父以重臣奉命,致偽主制能出奔制能奔爪哇求援,但立種酋阿難為效城亞王。今威肅一王爾,威望非國父比,而予無居宫中,委以專征之寄,欲擒其主,其能濟乎」。盖自咎之辭也。}}
Vào năm 1342, [[vua]] Chế A Nan băng hà. Con rể là [[Trà Hòa]] tự lập làm kế vương, bèn sai người sang [[Đại Nguyên]] và [[An Nam]] báo tang. Ngay sau đó, con trai ông tên [[Chế Mỗ]] và [[Trà Hòa]] gây ra cuộc tranh ngôi trong 6 năm, tạm thời [[Vijaya (Champa)|Vijaya]] lâm vào hoàn cảnh tao loạn<ref name="oc1">[http://books.google.com/books?id=Jskyi00bspcC&pg=PA207&vq=Mahendravarman&dq=Tra+Hoa&source=gbs_search_s&sig=fPLLWgziZGe_SFPpf2s-v0Nrug0#PPA45,M1 A History of Vietnam: From Hong Bang to Tu Duc]</ref>. Rốt cuộc, [[Chế Mỗ]] thua phải chạy sang [[An Nam]] nương tựa, [[Trà Hòa]] thừa thế càng vững ngôi<ref name=Maspero/>{{rp|91}}.