Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Nhà Ikhshid”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n Nhà Ikhshidid đổi thành Nhà Ikhshid: việt hoá
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
[[Image:Ikhshidid Dynasty 935 - 969 (AD).PNG |thumb|300px|Lãnh thổ nhà IkhshididIkhshid lúc rộng lớn nhất.]]
'''Nhà IkhshididIkhshid''' (آلإخشي) ở [[Ai Cập]] và [[Syria]] (cũng được phiên âm viết thành '''EkhchididEkhchid''', hoặc nhiều cách khác) trị vì từ năm [[935]] đến năm [[969]]. Với triều đại này, Ai Cập và Syria trở thành một nước tự chủ, thoát khỏi quyền kiểm soát của chính quyền trung ương ở [[BaghdadBagdad]]. Ai Cập và Syria cũng bước vào một thời kỳ tự chủ kéo dài đến năm 1517, lúc bị sáp nhập vào [[đế quốc Ottoman]], với những triều đại hùng mạnh là [[nhà FatimidFatima]] (969 - 1171), [[nhà AyyubidAyyub]] (1171 - 1250) và [[nhà Mamluk]] (1250 - 1517).
 
== Danh sách các quốc trưởngvua ==
'''Nhà IkhshididIkhshid''' là một triều đại ngắn, và chỉ có 5 vị quốc trưởngvương là:
└1┬1) [[Muhammad bin Tughj|Abû Bakr Muhammad bin Tughj al-Ikhshid]] (935-946)
2) ├2─[[Abu al-Qasim bin al-Ikhshid|Abu al-Qasim bin al-Ikhshid]] (946-961)
3) └3┬[[Abu al-Hasan bin al-Ikhshid|Abu al-Hasan bin al-Ikhshid]] (961-966)
5) └5─[[Abu al-Fawaris Ahmad bin Ali|Abu al-Fawaris Ahmad bin Ali bin al-Ikhshid]] (968-969)
 
Vị quốc trưởngvua thứ tư là [[Abu al-Misk Kafur|Abu al-Misk Kafur]] (966-968), không thuộc gia tộc các quốc trưởngvua kể trên. Ông là quan thái phó dạy học cho hai vua Abu al-Qasim và Abu al-Hasan.
└1┬[[Muhammad bin Tughj|Abû Bakr Muhammad bin Tughj al-Ikhshid]] (935-946)
├2─[[Abu al-Qasim bin al-Ikhshid|Abu al-Qasim bin al-Ikhshid]] (946-961)
└3┬[[Abu al-Hasan bin al-Ikhshid|Abu al-Hasan bin al-Ikhshid]] (961-966)
└5─[[Abu al-Fawaris Ahmad bin Ali|Abu al-Fawaris Ahmad bin Ali bin al-Ikhshid]] (968-969)
Vị quốc trưởng thứ tư là [[Abu al-Misk Kafur|Abu al-Misk Kafur]] (966-968), không thuộc gia tộc các quốc trưởng kể trên. Ông là quan thái phó dạy học cho hai vua Abu al-Qasim và Abu al-Hasan.
 
== Lược sử ==
{{Lịch sử Ai Cập}}
Năm 930, [[nhà AbbasidAbbas]] bổ nhiệm ông Muhammad bin Tughj, thuộc dòng dõi các tiểu vương xứ [[Đại Uyển]] (Ferghana) ở [[Trung Á]] (có lẽ là người Thổ Nhĩ Kỳ) làm tổng đốc Syria. Trước sự đe dọa của một triều đại mới nổi lên ở Bắc Phi là [[nhà FatimidFatima]], năm 935 khalip [[nhà AbbasidAbbas]] ở [[BaghdadBagdad]] lại thêm quyền cho ông làm tổng đốc Ai Cập.
 
Năm 937, nhà AbbasidAbbas gia phong cho ông Muhammad bin Tughj tước "Ikhshid" tức là tước vương theo tiếng Ba Tư. Từ đó ông được gọi là '''Muhammad bin Tughj Al-Ikhshid''' (محمد بن طغج الإخشيد theo [[tiếng Ả Rập]]). Dần dần, ông lại được gia phong chức tổng đốc hai thành phố [[Mecca]], [[Medina]] và cả miền [[Hijaz]] ở tây bộ bán đảo Ả Rập<ref>"Egypt." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica 2007 Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2007.</ref>. Thời gian này, nhà AbbasidAbbas bị loạn lạc, bị cường thần ức hiếp nên ông có thực quyền cai trị các vùng đất này, và truyền ngôi cho con thay vì giao chức cho người kế nhiệm.
 
Năm 944, khalip Al-Muttaqi của nhà AbbasidAbbas chạy giặc, ông mời về ở Ai Cập, ý muốn mượn danh nghĩa [[khalip]] để thôn tính các chư hầu. Al-Muttaqi từ chối không sang, sau đó bị kẻ khác giết.
 
Truớc đó, năm 923, ông Muhammad bin Tughj mua một người nô lệ thái giám da đen từ [[Nubia]] tên là Abu al-Misk Kafur. Thấy người này có tài, ông mới trả tự do, cho làm tướng và mời làm thái phó dạy hai con trai của ông. Sau khi ông qua đời năm 946, hai con ông chỉ làm vua lấy vì. Thực quyền nằm trong tay Abu al-Misk Kafur, người đoạt luôn ngôi của nhà IkhshididIkhshid trong khoảng 966 - 968.
 
Abu al-Misk Kafur được một số sử gia cho là một nhà cầm quyền công bình và ôn hoà. Tuy nhiên, sự xa xỉ trong triều đình ông đã trở thành huyền thoại, so với mực sống của người dân Ai Cập lúc bấy giờ. Thời ông cai trị, Ai Cập nhiều lần bị bệnh dịch, đói kém và động đất lớn.
 
Sau khi Kafur chết (968), Abu al-Fawaris lên ngôi, mới 11 tuổi. Nhà FatimidFatima sang đánh, diệt '''nhà IkhshididIkhshid''' năm 969, và dời đô sang Ai Cập.
 
== Chú thích ==