Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Murad I”

| vợ = Xem văn bản

'''Murad I''' (còn có biệt hiệu là '''Murad Hüdavendigâr''' - from {{PerB|خداوندگار}} ''<u>Kh</u>odāvandgār''; {{lang-tr|I. Murat Hüdavendigâr}}; [[29 tháng 6]] năm [[1326]] ở [[Sogut]] hoặc [[Bursa]] – [[28 tháng 6]] năm [[1389]] trong [[trận Kosovo]]) là vị [[vuaQuốc vương]] thứ ba của [[Đế quốc Ottoman]], cũng là [[sultan]] xứ [[Rum]], cai trị từ năm [[1359]] đến năm [[1389]]. Ông là con trai của [[Orhan I]] và [[Valide Sultan|Thái hậu]] [[Nilüfer Hatun]], tức công chúa Helen của [[Đế chếquốc Byzantine]]<ref name=Runciman>The Fall of Constantinople, Steven Runciman, Cambridge University Press, p.36 </ref><ref name=Lowry>The Nature of the Early Ottoman State, Heath W. Lowry, 2003 SUNY Press, p.153 </ref><ref name=Shaw>History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Stanford Jay Shaw, Cambridge University Press, p.24 </ref>, và lên ngôi sau khi vua cha qua đời năm [[1359]].

Ông tổ chức lại đế chếquốc bằng cách xây dựng một xã hội và chính quyền ở thành phố mới chiếm được AdrianopleHadrianopolis ([[Edirne]] trong [[Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ]]) và mở rộng lãnh thổ về phía [[châu Âu]], biến toàn bộ vùng [[Balkan]] trở thành lãnh thổ của đế chế Ottoman và ép [[Hoàng đế Byzantine]] phải triều cống cho mình. Chính Murad đã biến bộ lạc [[Người Thổ Nhĩ Kỳ Ottoman|Osmanli]] trước đây trở thành một [[đế chếquốc]]. Ông sáng tạo ra tướcxưng hiệulàm [[Sultan]] năm [[1383]] và hệ thống tuyển quân cho lực lượng Cấm vệ quân ''[[janissary]]'' và ''[[Devshirmeh|devşirme]]''. Ông cũng tổ chức chính nên hệ thống chính ''[[Divan]]'', hệ thống các timar và những người nắm giữ các timar này ([[timariots]]) (các kỵ binh đặc biệt trung thành với SultanQuốc vương được ban các thái ấp gọi là timar, và bản thân họ là timariot) và các quan tòa quân đội, các ''kazasker''. Ông cũng lập nên hai tỉnh [[tỉnh Anadolu|Anadolu]] ([[Tiểu Á]]) và [[tỉnh Rumili|Rumeli]] ([[châu Âu]]).

Murad chiến đấu chống lại các [[Tiểu vương]] hùng mạnh từ [[Karaman]] ở Tiểu Á, chống lại các vương quốc [[Serbia]], [[Bulgaria]] và [[Hungary]] ở châu Âu. Việc ông tiến quân vào vùng [[Balkan]] đã khiến những người [[Cơ Đốc Giáo]] liên mình lại với nhau dưới quyền vua [[Hungary]], nhưng họ bị đánh bại trong [[trận Maritsa]] vào [[26 tháng 9]], [[1371]] bởi một vị tướng tài giỏi của Murad là [[Lala Shahin Pasha|Lala Şâhin Paşa]], người sau này trở thành tổng đốc (''[[beylerbey]]'') đầu tiên của [[tỉnh Rumili|Rumeli]]. Năm [[1366]], vua Serbia buộc phải cống nạp cho Sultan và [[1385]] [[Sofia]] thất thủ trước quân [[Ottoman]]. Năm [[1386]] vua Serbia là [[Lazar Hrebeljanović]] đánh bại quân Ottoman trong [[trận Pločnik]]. Quân Ottoman không bị thiệt hại nặng, và vẫn có thể chiếm được [[Niš]] trên đường rút chạy. Năm [[1389]], quân đội của sultan Murad chiến thắng quân liên minh các lãnh chúa Serbia dưới sự chỉ huy của Lazar trong [[trận Kosovo]]. Sau trận đánh, Murad I bị [[Miloš Obilić]], một quý tộc Serbia giả làm tù binh để đến được lều của Murad I, [[ám sát]]. Con trai ông là [[Bayezid I|Bayezid]] nắm quyền sau trận đánh. Mặc dù Murad đã bắt con trai mình thề không giết hại em trai Yakub, nhưng Bayezid vẫn xử tử Yakub ngay sau đó. Bayezid giả vờ nói với Yakub rằng vua cha muốn truyền đạt vài lời, nhưng khi Yakub tới nơi, ông bị siết cổ đến chết, biến Bayezid trở thành người thừa kế ngai vàng duy nhất.

Lăng mộ của sultan Murad vẫn còn cho đến ngày nay, trên một góc chiến trường. Nó không ở trong tình trạng tốt, nhưng chưa hề bị phá hoại hay san bằng, bất chấp hàng thế kỷ thù địch giữa người Serbia và Thổngười Nhĩ KỳThổ Ottoman.