Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Titan (vệ tinh)”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
KakakakakakakakakakakakkakakakakakakakakkakakaKakakakakakakakakakakakkakakakakakakakakkakakaKakakakakakakakakakakakkakakakakakakakakkakakaKakakakakakakakakakakakkakakakakakakakakkakakaKakakakakakakaka
Đã lùi lại sửa đổi 2481208 của 118.71.24.188 (Thảo luận)
Dòng 11:
|discovered = [[25 tháng 3]], 1655
|semimajor = 1221870 km
|eccentricity = 0.,0288
|period = 15.,945 ngày
|inclination = 0.,34854° (to Saturn's equator)
|satellite_of = [[Sao Mộc]]
|physical_characteristics = yes
|mean_radius = {{val|2576|2|u=km}} ({{val|0.,404|u=EarthsTrái Đất}}) <ref name="Jacobson 2006">
{{cite journal
|author=R.A. Jacobson ''et al''.
Dòng 25:
|doi=10.1086/508812
}}</ref>
|surface_area = {{val|8.,3|e=7|u=km<sup>2</sup>}}
|mass = {{val|1.,3452|0.,0002|e=23|u=kg}} ({{val|0.,0225|u=EarthsTrái Đất}})<ref name="Jacobson 2006"/>
|density = {{val|1.,8798|0.,0044|u=g/cm<sup>3</sup>}}<ref name="Jacobson 2006"/>
|surface_grav = {{val|1.,352|u=m/s<sup>2</sup>}} ({{val|0.,14|u=[[Lực G-force|''g'']]}})
|escape_velocity = {{val|2.,639|u=km/s}}
|rotation = [[Synchronous rotation|Synchronous]]
|axial_tilt = Zero
|albedo = 0.,22<ref>
{{cite web
|author=D.R. Williams
Dòng 41:
|accessdate=2000-04-18
}}</ref>
|magnitude = 7.,9
|single_temperature = {{val|93.,7|ul=Kelvin}} ({{val|-179.,5|ul=Celsius}})<ref name=Mitri>
{{cite journal
|author=G. Mitri ''et al.''
Dòng 53:
}}</ref>
|atmosphere = yes
|surface_pressure = {{val|146.,7|ul=kPa}}
|atmosphere_composition = 98.,4% [[nitrogen]] (N<sub>2</sub>)<br />1.,6% [[methane]] (CH<sub>4</sub>)<ref name=Niemann>
{{cite journal | title= The abundances of constituents of Titan’s atmosphere from the GCMS instrument on the Huygens probe |author= H. B. Niemann, et al. |journal= [[Nature]] |volume=438 |pages=779–784 |year=2005 |doi=10.1038/nature04122 }}</ref>
}}
Dòng 69:
|discovered = [[March 25]] [[1655]]
|semimajor = 1.221.870 [[Kilometer|km]]
|eccentricity = 0.,0288
|period = 15.,945 days
|inclination = 0.,34854° (to Saturn's equator)
|satellite_of = [[Saturn (planet)|Saturn]]
|physical_characteristics = yes
|mean_radius = 2576 ± 2.,00&nbsp;km (0.,404 EarthsTrái Đất) <ref name="Jacobson 2006">{{cite journal |last=Jacobson |first=R. A. |coauthors=Antreasian, P. G.; Bordi, J. J.; Criddle, K. E.; et.al. |title=The gravity field of the saturnian system from satellite observations and spacecraft tracking data |journal=The Astronomical Journal |month=December |year=2006 |volume=132 |issue=6 |pages=2520–2526 |doi=10.1086/508812}}</ref>
|surface_area = 8.,3{{e|7}}&nbsp;[[Square kilometre|km²]]
|mass = 1.,3452 ± 0.,0002{{e|23}}&nbsp;[[Kilogram|kg]] (0.0225 EarthsTrái Đất)<ref name="Jacobson 2006"/>
|density = 1.,8798 ± 0.,0044 [[Gram|g]]/[[Cubic centimeter|cm³]]<ref name="Jacobson 2006"/>
|surface_grav = 1.,352 [[Acceleration|m/s<sup>2</sup>]] (0.,14 [[Lực G-force|''g'']])
|escape_velocity = 2.639 km/s
|rotation = ([[Synchronous rotation|synchronous]])
|axial_tilt = zero
|albedo = 0.,22<ref>{{cite web|first=David R.|last=Williams|title=Saturnian Satellite Fact Sheet|work=NASA|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/saturniansatfact.html|accessdate=2007-09-03}}</ref>
|magnitude = 7.9
|single_temperature = 93.7 [[Kelvin|K]] (−179.45 °C)<ref name=Mitri>{{cite journal| author=Giuseppe, Mitri; ''et al.'' |month=February|year=2007| title=Hydrocarbon Lakes on Titan |journal=Icarus |volume=186 | pages=385–394 |doi=10.1016/j.icarus.2006.09.004 |url=http://www.lpl.arizona.edu/~showman/publications/mitri-etal-2007-lakes.pdf |format=PDF}}</ref>
Dòng 101:
 
== Phát hiện và đặt tên ==
{|align="right" cellspacing="0" cellpadding="0"
{|
|[[Tập tin:Christiaan Huygens-painting.jpeg|nhỏ|giữa|120px140px|Christiaan Huygens, người tìm ra Titan]] || [[Tập tin:MAN Atlante fronte 1040572.JPG|nhỏ|giữa|137px160px|Atlas, một vị thần Titan]] || Titan được nhà thiên văn học người [[Hà Lan]] [[Christiaan Huygens]] phát hiện ngày [[25 tháng 3]] năm [[1655]]. Huygens có cảm hứng từ sự khám phá bốn [[Vệ tinh Galileo|vệ tinh lớn nhất]] của Sao Mộc của [[Galileo]] năm 1610 và những cải tiến [[kính viễn vọng]] của ông.<ref>{{cite web |url=http://www.esa.int/esaSC/SEMJRT57ESD_index_0.html |title=Discoverer of Titan: Christiaan Huygens
|accessdate=2007-08-18 |date= April 24, 2007 |publisher=[[European Space Agency]] }}</ref> Huygens chính mình đã thực hiện các cải tiến kỹ thuật và sự khám phá Titan của ông có được "một phần nhờ chất lượng kính viễn vọng và một phần nhờ may mắn".<ref>{{cite web |url=http://www.sil.si.edu/silpublications/dibner-library-lectures/2004-VanHelden/2004_VanHelden.pdf |title=Huygens Ring, Cassini's Division & Saturn's Children |accessdate=2007-08-19 |last= |first= |authorlink= |coauthors= |date=October 27, 2004 |format= |work= Dibner Library Lecture|publisher=Smithsonian Institute Libraries }}</ref> Ông đặt cho nó cái tên đơn giản là ''Saturni Luna'' (hay ''Luna Saturni'', tiếng La tinh có nghĩa "Mặt trăng của Sao Thổ"), xuất bản luận văn ''De Saturni Luna Observatio Nova'' năm 1655. Sau khi [[Giovanni Domenico Cassini]] xuất bản những khám phá của ông về bốn vệ tinh khác của Sao Thổ trong khoảng thời gian 1673 và 1686, các nhà thiên văn học có thói quen gọi những vệ tinh đó và Titan là Saturn I tới V (Titan được xếp ở vị trí thứ 4). Các tên gọi ban đầu khác của Titan gồm "Vệ tinh bình thường của Sao Thổ".<ref>{{cite journal |url=http://links.jstor.org/sici?sici=0370-2316%281673%298%3C5178%3AADOTNP%3E2.0.CO%3B2-Z |title=''A Discovery of two'' New Planets ''about'' Saturn, ''made in the Royal Parisian Observatory by Signor'' Cassini, ''Fellow of both the Royal Societys, of'' England ''and'' France; ''English't out of French.'' |journal=Philosophical Transactions |volume=8 |issue=1673 |pages=5178–5185 |year=1673}}</ref> Titan được đánh số chính thức '''Saturn VI''' bởi sau những phát hiện năm 1789 sơ đồ số không được dùng nữa để tránh nhầm lẫn (Titan từng được đánh số II và IV và VI). Từ đó nhiều vệ tinh nhỏ ở gần bề mặt Sao Thổ hơn đã được phát hiện.▼
|}
Titan được nhà thiên văn học người [[Hà Lan]] [[Christiaan Huygens]] phát hiện ngày [[25 tháng 3]] năm [[1655]]. Huygens có cảm hứng từ sự khám phá bốn [[Vệ tinh Galileo|vệ tinh lớn nhất]] của Sao Mộc của [[Galileo]] năm 1610 và những cải tiến [[kính viễn vọng]] của ông.<ref>{{cite web |url=http://www.esa.int/esaSC/SEMJRT57ESD_index_0.html |title=Discoverer of Titan: Christiaan Huygens
▲ |accessdate=2007-08-18 |date= April 24, 2007 |publisher=[[European Space Agency]] }}</ref> Huygens chính mình đã thực hiện các cải tiến kỹ thuật và sự khám phá Titan của ông có được "một phần nhờ chất lượng kính viễn vọng và một phần nhờ may mắn".<ref>{{cite web |url=http://www.sil.si.edu/silpublications/dibner-library-lectures/2004-VanHelden/2004_VanHelden.pdf |title=Huygens Ring, Cassini's Division & Saturn's Children |accessdate=2007-08-19 |last= |first= |authorlink= |coauthors= |date=October 27, 2004 |format= |work= Dibner Library Lecture|publisher=Smithsonian Institute Libraries }}</ref> Ông đặt cho nó cái tên đơn giản là ''Saturni Luna'' (hay ''Luna Saturni'', tiếng La tinh có nghĩa "Mặt trăng của Sao Thổ"), xuất bản luận văn ''De Saturni Luna Observatio Nova'' năm 1655. Sau khi [[Giovanni Domenico Cassini]] xuất bản những khám phá của ông về bốn vệ tinh khác của Sao Thổ trong khoảng thời gian 1673 và 1686, các nhà thiên văn học có thói quen gọi những vệ tinh đó và Titan là Saturn I tới V (Titan được xếp ở vị trí thứ 4). Các tên gọi ban đầu khác của Titan gồm "Vệ tinh bình thường của Sao Thổ".<ref>{{cite journal |url=http://links.jstor.org/sici?sici=0370-2316%281673%298%3C5178%3AADOTNP%3E2.0.CO%3B2-Z |title=''A Discovery of two'' New Planets ''about'' Saturn, ''made in the Royal Parisian Observatory by Signor'' Cassini, ''Fellow of both the Royal Societys, of'' England ''and'' France; ''English't out of French.'' |journal=Philosophical Transactions |volume=8 |issue=1673 |pages=5178–5185 |year=1673}}</ref> Titan được đánh số chính thức '''Saturn VI''' bởi sau những phát hiện năm 1789 sơ đồ số không được dùng nữa để tránh nhầm lẫn (Titan từng được đánh số II và IV và VI). Từ đó nhiều vệ tinh nhỏ ở gần bề mặt Sao Thổ hơn đã được phát hiện.
 
Cái tên ''Titan'', và những cái tên của tất cả bảy vệ tinh được biết đến của Sao Thổ ở thời điểm ấy, đều do [[John Herschel]] (con trai của [[William Herschel]], người phát hiện Mimas và Enceladus) đặt trong lần xuất bản năm 1847 cuốn ''Results of Astronomical Observations Made at the Cape of Good Hope'' của ông.<ref>{{cite journal |url=http://adsabs.harvard.edu//full/seri/MNRAS/0008//0000042.000.html |title=Satellites of Saturn; Observations of Mimas, the closest and most interior satellite of Saturn |author=Mr Lassell |journal=Monthly Notices of the [[Royal Astronomical Society]] |volume=8 |pages=42 |date=November 12, 1847 |accessdate=2005-03-29}}</ref> John Herschel đề xuất những cái tên của các [[Titan (thần thoại)|Titan]] trong thần thoại, anh chị em của [[Cronus|Cronos]], vị thần Saturn của người Hy Lạp.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Titan_(vệ_tinh)”