Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Erwin Rommel”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Lời ông con đi vào chi tiết quá, thay bằng Spiegel -báo cánh tả được tôn trọng nhất ở Đức. Tóm tắt ko ngắn quá để thể hiện cái giọng nửa mỉa nửa tôn trọng của họ, kiểu như kể truyền thuyết.
ref + chính tả
Dòng 153:
Ngày [[17 tháng 7]], [[1944]], Thống chế Rommel đang di chuyển trên xe hơi thì bị một chiếc máy bay Spitfire của [[Không lực Hoàng gia Canada]] (RCAF) oanh kích, ông đã được đưa vào bệnh viện với các vết thương ở vùng đầu. Cùng khoảng thời gian này, sau sự thất bại của [[Claus von Stauffenberg#Vụ ám sát ngày 20 tháng 7, 1944|âm mưu đảo chính]] chống lại Hitler vào ngày [[20 tháng 7]], một cuộc đàn áp thẳng tay đã được thực hiện trong khắp hệ thống quân đội Đức. Khi các cuộc điều tra được tiến hành, nhiều mối liên kết đã chỉ ra sự dính líu chặt chẽ của Rommel đối với âm mưu này, và cả những phụ tá thân tín nhất của ông cũng có liên quan tới. Khi đó, cũng có nhiều nhân viên đảng Quốc xã ở địa phương đã báo cáo rằng Rommel đã có những lời lẽ khinh miệt dành cho giới lãnh đạo đảng Quốc xã trong thời gian ông nằm tại bệnh viện.
 
Sau chiến tranh, vợ của Rommel quả quyết rằng ông đã chống lại việc ám sát (nhưng cầm nói thêm rằng, ngay sau chiến tranh, nhiều người Đức vẫn trung thành với Hitler và tham gia ám sát có thể bị coi là phản bội){{sfn|Brighton|2008|p=388}}. Người ta đã cho rằng vì không muốn đem các thế hệ người tương lai của người Đức rơi vào sự thất bại của cuộc chiến bởi [[thuyết Dolchstoßlegende]] vẫn thường được một số người Đức tin tưởng sau Thế chiến thứ I, mà thay vào đó, Rommel ủng hộ cuộc một cuộc đảo chính và Hitler sẽ được đem ra xét xử trước công chúng<ref>{{cite book|last1=Mitcham|first1=Samuel|title=The Desert Fox in Normandy: Rommel's Defense of Fortress Europe|date=1997|isbn=0275954846|page=181|url=https://books.google.com/books?id=HBQ3Va075OoC&pg=PA181}}</ref>. Một mặt khác, Rommel cảm thấy ngày càng không thể ngồi yên để Hitler quyết định các vấn đề chính trị và chiến lược sau một cuộc trao đồi năm 1943, khi Hitler tuyên bố thẳng thắn là nếu không thể thắng lợi thì sẽ cho dân tộc Đức diệt vong luôn cho xứng với tinh thần của một dân tộc vĩ đại (một điều Hitler sau này đã thực sự thực hiện và chỉ bị chặn lại do Albert Speer và một số người khác ngầm không nghe lệnh). Sau đó tuy Rommel cố gắng nói thẳng nhiều lần với hy vọng Hitler bỏ các suy nghĩ tai hại còn Hitler thì cố lấy lòng Rommel cốt để quan hệ trở lại tốt đẹp như cũ, song cả hai bên đều không thành công.{{sfn|Remy|2002|p=327}}{{sfn|Marshall|1994|p=199}}{{sfn|Butler|2015|p=516}}<ref>{{cite book|last1=Edsel|first1=Robert M.|title=The Monuments Men: Allied Heroes, Nazi Thieves and the Greatest Treasure Hunt in History|date=2013|publisher=Random House|isbn=9781448183159|page=159|url=https://books.google.com/books?id=hBoh9SAKOVgC&pg=PT159}}</ref> Các tài liệu mật của tình báo Anh mới được giải mã gần đây <ref>{{chú thích web | url = http://www.youtube.com/watch?v=K25uGpRqNos | tiêu đề = YouTube | author = | ngày = | ngày truy cập = | nơi xuất bản = | ngôn ngữ = }}</ref><ref>{{chú thích web | url = http://books.google.com.vn/books?id=lBCrOLsps1cC&pg=PT160&lpg=PT160&dq=Hitler++Rommel+%22bugged%22+Eberbach&source=bl&ots=E8sKMPM3Xn&sig=NeakjXfX-BuyNIesHu14lvmNC58&hl=vi&sa=X&ei=pnMTU6nkEMbOlAWomIDgAw&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q=Hitler%20%20Rommel%20%22bugged%22%20Eberbach&f=false | tiêu đề = Panzers in Normandy | author = | ngày = | ngày truy cập = 13 tháng 2 năm 2015 | nơi xuất bản = Google Books | ngôn ngữ = }}</ref> cho thấy, dường như Rommel cuối cùng đã thay đối ý định và ủng hộ việc tiêu diệt Hitler. Trước khi Rommel tự tử khoảng một tháng, phía Đồng minh đã biết việc Rommel can dự vào âm mưu chống lại Hitler. Trong một cuộc nói chuyện riêng tư, Tướng [[Heinrich Eberbach]] (khi đó đã là tù binh của quân Đồng minh và không biết căn phòng đã bị Tình báo Anh cài đặt máy ghi âm) nói rằng thượng cấp của ông là Thống chế Rommel đã nói thẳng rằng: "Hitler và những đồng minh thân cận nhất của ông ta cần phải bị giết." Eberbach là một trong những sĩ quan cao cấp (những người khác bao gồm cả Geyr von Schweppenburg người mới là đối thủ của ông về vấn để Normandie, và các tướng lĩnh SS ở mặt trận phía Tây mà trước đó ông đã có va chạm do ông thường chỉ trích các tội ác của họ <ref>{{cite book|last1=Bennett|first1=David|title=A Magnificent Disaster: The Failure of Market Garden, the Arnhem Operation, September 1944|date=2011|publisher=Casemate Publishers|isbn=9781935149972|url=https://books.google.com/books?id=QIQ_0WtkGjYC&pg=PT74&lpg=PT74}}</ref><ref>{{cite book|last1=Mitcham, Jr.|first1=Samuel W.|title=Retreat to the Reich|date=2006|publisher=Stackpole Books|page=52|url=https://books.google.com/books?id=qBrjZ8-VtEMC&pg=PA52&lpg=PA52}}</ref>{{sfn|Hansen|2014|p=57}}{{sfn|Brighton|2008|p=295}}{{sfn|Remy|2002|p=304}} như Bittrich, Hausser, Sepp Dietrich - một sĩ quan đã từng rất thân cận với Hitler và một người Quốc xã nhiệt thành) đã hứa với Rommel rằng sẽ phục tùng mệnh lệnh của Thống chế và ủng hộ ông trong nỗ lực chấm dứt chiến tranh với các nước phương Tây. Cấp trên của Rommel là Thống chế Kluge cũng ủng hộ ông, dù không nhiệt tình (Thống chế Manstein cũng biết - trước đó hai người chưa từng quen biết nhưng Rommel vẫn đến xin ông giúp, và bị từ chối. Thống chế Rundstedt không đồng ý tham gia, tuy vậy ông giục Rommel "Cậu phải đứng ra làm đi. Cậu hẵng còn trẻ. Mọi người đèu biết cậu và yêu cậu."<ref name='"the Fuehrer had to go..."'>{{cite book|last1=Schröder|first1=Stephen Schröder|title=Zwanzigste Juli 1944--Profile, Motive, Desiderate|isbn=9783825811716|pages=191|url=https://books.google.com/books?id=fpbMV5fIWzEC&pg=PA191&lpg=PA191&}}</ref><ref>{{cite book|last1=Prados|first1=John|title=Normandy Crucible: The Decisive Battle that Shaped World War II in Europe|date=2011|isbn=9781101516614|url=https://books.google.com/books?id=LKojFcDjF7IC&pg=PT156&lpg=PT156}}</ref>{{sfn|Mitcham|1997|p=37}}{{sfn|Hansen|2014|p=56}}). Với sự đồng tình của Kluge, Rommel đã gửi một tối hậu thư cho Hitler ("Đây là cơ hội cuối cùng của ông ta, nếu ông ta không nghe thì chúng ta sẽ hành động!") yêu cầu đi đến "giải pháp chính trị" với các nước phương Tây thuộc phe Đồng minh. Thật không may, sau đó hai ngày Rommel bị thương nặng do một cuộc không kích của quân Đồng minh và không thể điều động các lực lượng ở mặt trận phía Tây cũng như hỗ trợ nhóm của Stauffenberg.
 
Hiện nay, việc Rommel đồng ý và tham gia vào vụ ám sát còn có những tranh cãi (tính riêng ở Đức, các nhà sử học đồng ý là ông đã ủng hộ cả vụ ám sát gồm có Cornelia Hecht, Maurice Remy, Peter Lieb, trong khi Reuth phản đối. Các nhà sử học Anh-Mỹ như Showalter, Fraser hay Butler thì có xu hướng lý luận rằng thật khó tin một con người trước đó chả quan tâm gì đến chính trị như Rommel lại tự nhiên đổi ý và dây dính vào một vụ ám sát), nhưng tuyệt đại đa số các nhà sử học xác nhận ông đã chủ trì kế hoạch hòa bình ở mặt trận phía Tây (ông hơi ngây thơ khi tin rằng phương Tây sẽ chấp nhận bắt tay với Đức để ngăn họa Cộng sản, và nhất là lại đi giục Hitler là người mà không một chính phủ nào còn tin tưởng được đi làm việc đàm phán đó - nhưng cũng có những nhà sử học như Pimlott cho rằng cũng có khả năng đàm phán thành công, nếu là chính ông đi đàm phán, Maurice Remy thì cho là ít ra cũng ngăn được hàng triệu người chết vô nghĩa, và đa phần sử gia công nhận vụ ông bị thương ngay trước cuộc ám sát là một vận rủi tệ hại ảnh hưởng đến kết quả kế hoạch và số phận nước Đức) Về cơ bản, với ý thức về khả năng nội chiến, và ý thức về nghĩa vụ của người sĩ quan lẫn tình cảm cá nhân với Hitler vẫn rất lớn, có lẽ ông đã không tham gia vào nhóm chuẩn bị và trực tiếp ám sát (những người vẫn sẽ tiến hành khi không có ông). Nhưng ông che chở cho họ, cố gắng tập hợp một lực lượng thống nhất và tìm kiếm một phương án chung có lợi cho nước Đức.{{sfn|Von Fleischhauer|Friedmann|2012|}}{{sfn|Pimlott|2003|pp=213, 218}}<ref name="Mythos Rommel (Raffael Scheck)"/>{{sfn|Lieb|2013|p=343}}{{sfn|Knopp|2013|p=81}}{{sfn|Rice|2009|95}}<ref>{{cite book|last1=Gabel|first1=Christopher|title=Great Commanders [Illustrated Edition]|date=Aug 15, August 2014|publisher=Pickle Partners Publishing|isbn=9781782894469|url=https://books.google.com/books?id=sIRvCwAAQBAJ&pg=PT199}}</ref>{{sfn|Hansen|2014|p=46}}{{sfn|Mitcham|1997|p=176-185}}. Quá trình tiến hành đã khiến ông đối mặt những "nguy hiểm chẳng kém gì với những người trực tiếp ám sát" (nhận định của Remy) trong vòng vây của bộ máy Quốc xã. Có lúc ông đã tính tới sơ tán vợ con sang Pháp nhưng nghĩ làm thế lại gây nghi ngờ nên thôi.{{sfn|Remy|2002|p=339}}{{sfn|Lieb|2013|p=343}}
 
== Rommel bị bức tử ==
Dòng 204:
Các nhà sử học thậm chí còn không chắc rằng con người ngây thơ, đã nhiều lần chống lại, thậm chí đốt bỏ (là tội có thể xử bằng tử hình) các mệnh lệnh tội ác, giáo dục cả đối phương cư xử cho đúng luật lệ chiến tranh, can thiệp vào các cơ quan không dưới quyền mình (như lực lượng SS, Tổ chức Todt) để bênh vực dân thường và tù binh này{{sfn|Watson|1999|p=138}}{{sfn|Lieb|2014|p=130}}{{sfn|Marshall|1994|p=121}}{{sfn|Lewin|1998|p=225, 242}}<ref>{{cite book|last1=Wright|first1=Peter V.|title=The Chrysalis of Oc: Innocent and the Innocents|date=2015|publisher=Lulu.com|isbn=9781483437736|pages=191–192|url=https://books.google.com/books?id=eOewCgAAQBAJ&pg=PA191}}</ref>{{sfn|Holderfield|Varhola|2009|loc=[https://books.google.com/books?id=xJs6WStOP2oC&pg=PA36 p. 36].}} có bao giờ thật sự nhận ra toàn bộ bộ mặt của chế độ mình đã phục vụ và giá trị của những việc mình đã làm cho nó hay không, hay là một lúc nào đó có biết nhưng đã cố gắng trốn tránh hiện thực. Nguyên nhân đến từ tính cách lạc quan hơi quá đáng, ít đọc sách báo gì ngoại trừ liên quan đến quân sự, lối sống khép kín, những hiểu lầm gây ra do ảo tưởng của ông về Hitler, thói quen luôn luôn có mặt nơi tiền tuyến (nhiều khi để các công việc hành chính lại cho người khác) và một thứ vận may (hoặc vận xui) kỳ lạ nó dẫn đến những trường hợp như: trước chiến tranh, ông tình cờ thoát khỏi việc bị điều động đi huấn luyện hoặc hợp tác với các đơn vị Freikorps nổi tiếng tàn nhẫn (vốn không ngại ngần bắn thằng vào nhân dân Đức); khi chiến tranh diễn ra, ông lại không có mặt ở mặt trận phía Đông nơi các tội ác chú yếu xẩy ra; khi ở Ba Lan, ông có đi thăm người chú vợ là nhà lãnh đạo nổi tiếng Edmund Roszczynialski, được mấy hôm thì ông này bị giết trong một đợt thảm sát do Quốc xã tổ chức - Rommel, không biết gì về các việc xảy ra chung quanh, tiếp tục (làm theo lời vợ giục) liên tiếp gửi các bức thư cho các cấp dưới của Himmler nhờ hỏi tin tức và chiếu cố đến người họ hàng của mình; khi ở châu Phi, một nhóm SS do Walther Rauff được cử đến để cướp vàng bạc và thanh trừng người Do Thái nhưng Rommel thì đang ở cách đó 500km chỉ huy trận El Alamein, và nhóm này lặng lẽ về Đức khi tình hình xấu đi; các mệnh lệnh tội ác từ trên gửi xuống thì qua OKW (là những người Rommel vốn không có thiện cảm và cho là đã che mắt một lãnh đạo "đầy lý tưởng" như Hitler) và dùng ngôn ngữ mập mờ; năm 1943, ông lên hỏi Hitler là có lẽ nên thăng một người Do Thái lên làm Gauleiter để thế giới biết là các tin đồn mà Đồng minh tuyên truyền là sai; ở Italy, vào thời điểm một nhóm SS gây ra thảm sát (ở khu vực do Rommel cai quản vốn không có đổ máu lớn) thì Rommel đang ốm liệt nằm trong bệnh viện - Tuy nhiên sau ông biết được việc này do đào lên được xác người Do Thái trong cái hồ nước gần đó, và các phản ứng trơ trẽn lạnh lùng của các sĩ quan SS khi ông phàn nàn về tội ác của họ đã khiến ông kinh hoàng. Sau đó bạn ông là tướng Johannes Blaskowitz (một người có lương tâm và lòng dũng cảm, và cũng kết thúc bi kịch) ở phía Đông về đã nói cho ông biết rằng các "tin đồn" đáng sợ về mặt trận phía Đông là có thật. Theo như Desmond Young, ông lên gặp thẳng Hitler báo cáo các sự việc mình mới biết và yêu cầu xử lý ngay, tất nhiên là Hitler tỉnh bơ giải thích cho ông rằng các đề nghị của ông khó mà thực hiện được. Còn nhật ký của Đô đóc Ruge ghi lại rằng sau khi biết được cả tình hình đạo đực lẫn quân sự của đất nước, ông đã trầm cảm nặng, và có lúc ông tâm sự rằng "Công lý là nền tảng không thể nào thay thế được của quốc gia. Vậy mà mấy người trên đó lại không biết giữ mình sạch sẽ." Tuy vậy ông còn tình cảm với Hitler và đã không ngăn được niềm vui chỉ vì y đến thăm, nhưng khi ông ta về thì Rommel quay lại trạng thái trầm cảm như cũ khi nhớ lại hiện thực (dù khi bắt tay vào công việc ông vẫn tràn đầy năng lượng như thường). Tất nhiên Rommel có biết là quan điểm của chính quyền lúc ấy có yếu tố phân biệt chủng tộc, nhưng điều này lúc ấy phổ biến khắp thế giới phương Tây nên chỉ có vậy thì không đủ để ông tin là quốc gia của mình bất thường.{{sfn|Butler|2015|101, 148}}{{sfn|Remy|2002|p=44, 245, 247, 361}}<ref>{{cite book|last1=Łunecki|first1=Leszek|title=Ks. Edmund Roszczynialski|page=8|url=http://www.zscewice.pl/ftp_public/ks_Edmund_Roszczynialski.pdf}}</ref><ref>{{cite book|last1=Knopp|first1=Guido|title=Hitlers Krieger|date=2013|publisher=C. Bertelsmann Verlag|isbn=978-3-641-11998-0|url=https://books.google.com/books?id=lKFaCj-SeTkC&pg=PT54&dq=rommel++gauleiter+Naivit%C3%A4t&hl=en&redir_esc=y}}</ref><ref>{{cite book|last1=Mosier|first1=John|title=Cross of Iron: The Rise and Fall of the German War Machine, 1918-1945|date=2007|publisher=Macmillan|isbn=978-3-641-11998-0|page=41|url=https://books.google.com/books?id=zrMt1_4KmAAC&pg=PA41&dq=rommel++gauleiter+Naivit%C3%A4t&hl=en&redir_esc=y}}</ref>{{sfn|Von Fleischhauer|Friedmann|2012|}}{{sfn|Scheck|2010}}{{sfn|Lieb|2014|p=129}}<ref>{{cite news|last1=Caron|first1=Jean-Christoph|title=Erwin Rommel: Auf der Jagd nach dem Schatz des "Wüstenfuchses", pg.2|url=http://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/erwin-rommel-auf-der-jagd-nach-dem-schatz-des-wuestenfuchses-a-522484-2.html|date=2007}}</ref>{{sfn|Mitcham|2014|p=71}}{{sfn|Young|1950|p=237}}{{sfn|Lewin|1998|p=8}}
 
Bản thân Rommel bất bình với các vấn đề xã hội trong trong nước, đặc biệt là chia rẽ vùng miền và giai cấp, nhưng ông không thích con đường chính trị, hay nghề nghiệp bàn giấy nhàm chán khác và không muốn thỏa hiệp với lý tưởng của mình (sau Chiến tranh Thế giới thứ nhất, dù rất khát vọng thăng tiến, nhưng ông lại cho là chấp nhận thăng tiến là góp phần ủng hộ “hệ thống bất công”, nên đã từ chối cơ hội gia nhập hàng ngũ ưu tú và lên tướng){{sfn|Remy|2002|pp=24-25}}<ref name="Geheimnisse des Dritten Reichs">{{cite book |last1=Knopp |first1= Guido |title= Geheimnisse des "Dritten Reichs" |date=2011 |publisher= C.Bertelsmann |isbn=9783641065126 |url= https://books.google.com/books?id=kaWCxOTyUDkC&pg=PT185&lpg=PT185}}</ref>. Mặc dù cổ vũ công bằng xã hội, ông lại nhiệt liệt ủng hộ đạo đức và các tinh hoa truyền thống của giai tầng hiệp sĩ -quý tộc xưa cũ. Là “hiện thân và linh hồn của chiến tranh”, “ở ngoài mặt trận như thể trong mùa ái tình” vào thời chiến, nhưng thông thường ông thích giải quyết mọi chuyện bằng biện pháp ngoại giao (một điều thể hiện rõ ở Rommel trong nội loạn sau Chiến tranh Thế giới thứ nhất - ông lấy lại Thành phố Lindau và bảo vệ khu Thị chính Schwäbisch Gmünd từ làn sóng Cách mạng Cộng sản bằng đàm phán hòa bình, trong khi khắp nước Đức các đội quân chính quy và không chính quy đã đàn áp các cuộc nổi dậy trong bể máu và hỗn loạn. Hitler cũng tham gia các hoạt động dẹp loạn thời kỳ này), với mong muốn tận hưởng hòa bình bên người vợ yêu dấu.{{sfn|Mitcham|2014|p=6}}{{sfn|Remy|2002|p=21, 42}}<ref name="Mythos Rommel (Raffael Scheck)">{{cite web|last1=Scheck|first1=Raffael|title=Mythos Rommel|url=http://www.perspectivia.net/publikationen/francia/francia-recensio/2010-3/ZG/mythos-rommel_scheck}}</ref> Với con người như vậy, nhiều nhà sử học cho rằng, nếu không có cuộc gặp định mệnh với Hitler thì thế giới không thể nào biết đến ông. Ông nhìn thấy ở Hitler, kẻ xuất thân bình dân như mình, hiện thân cho ý chí của nhân dân Đức, và ông sẽ cống hiến, được ghi nhận và tưởng thưởng bởi ý chí đó.{{sfn|Watson|1999|p=169}} Đó cũng là định mệnh với Hitler, người nhìn thấy ở Rommel một chiến binh huyền thoại đúng với lý tưởng của ông ta về người hùng của nhân dân{{sfn|Fischer|2014}}<ref>{{cite news|last1=Todeskino|first1=Marie|title=Wüstenfuchs, Draufgänger, Widerstandsheld?|accessdate=22 September 2016|agency=dw.com|date=2 November 2012}}</ref>, đồng thời là một công cụ chính trị hoàn hảo để giữ vững tinh thần chiến đấu cho quân dân (không chỉ quân lính mà cả tướng tá nữa) trong những thời khắc gay go nhất, để đổ gánh nặng hận thù từ các quan chức cấp cao sang đôi vai của ông<ref name=NatGeoCha>{{Cite episode |last1=Frey |first1=Christian |last2=Versteegen |first2=Tim |year=2011 |title=Hitler's Desert Fox |series=Nazi Underworld |network=National Geographic Channel |url= http://www.nationalgeographic.com.au/tv/nazi-underworld/ |accessdate=15 June 2016 }} "Các ông lớn...ghét Rommel...Như vậy là đúng vào ý đồ của Hitler, một nhà độc tài điển hình theo mô thức chia để trị." (sử gia Guy Walters, 42:00). "Các kẻ thù của Rommel đã liên kết chống lại ông. Sự việc bắt đầu ở Tòa án Danh dự và kết thúc với việc Bormann và Keitel phong tỏa Hitler." (sử gia Reuth, 43:00).</ref>. Y cũng không thể chọn ai khác, vì không ai khác có sức hấp dẫn cá nhân và cá tính mạnh mẽ của Rommel để làm điều đó (một điều thể hiện vào giai đoạn Rommel không còn niềm tin vào chiến thắng và cả Hitler lẫn bộ máy - Hitler và Goebbels đã nghĩ đến Manstein như một giải pháp thay thế để khôi phục khí thế lẫn "định hướng chính trị" cho các sĩ quan, nhưng không thành công).{{sfn|Von Fleischhauer|Friedmann|2012|}}{{refn|Halder: "Rommel là tên điên nhưng không ai dám đấu với hắn vì hắn đặc biệt tàn bạo và lại có các cấp cao nhất đứng sau lưng."{{sfn|Reuth|2005|p=186}}{{sfn|Watson|1999|p=175}} Lưu ý: câu kết luận này được viết ra bởi một người muốn phá Rommel đến nỗi đã cử Paulus và Gause đến đẻ kiểm soát ông bất chấp những rối loạn và bất lợi điều đó sẽ gây cho quân Đức. Paulus sau khi va chạm với Rommel đã ra về theo lời vợ khuyên, còn Gause sẽ trở thành cộng sự tin cậy của Rommel.{{sfn|Butler|2015|pp=241, 281-283}}{{sfn|Stein|2007|p=242}}|group="n"}}<ref>{{cite book|last1=Pyta|first1=Wolfram|title=Hitler: Der Künstler als Politiker und Feldherr. Eine Herrschaftsanalyse|date=14 April 2015|publisher=Siedler Verlag,|isbn=9783641157012|page=520-521|url=https://books.google.com/books?id=iFDgBQAAQBAJ&pg=PT520}}</ref>{{sfn|Remy|2002|p=212}}<ref>{{cite book|last1=Frieser|first1=Karl-Heinz|title=Die Ostfront 1943/44: der Krieg im Osten und an den Nebenfronten|date=2007|publisher=Deutsche Verlags-Anstalt|isbn=9783421062352|page=223|url=https://books.google.com.vn/books?id=53ITAQAAMAAJ&q=%22Haltung+und+ohne+jede+innere+und+charakterliche+Festigkeit%22&dq=%22Haltung+und+ohne+jede+innere+und+charakterliche+Festigkeit%22&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiA1are4qDPAhWHI5QKHXRcCy8Q6AEIGzAA}}</ref> (Sau cuộc ám sát, hoảng hốt về hậu quả khi để cho một người từ đầu đã có tư tưởng dở dở ương ương, thậm chí cấm báo chí Quốc xã tuyên truyền ông là Đảng viên Quốc xã{{sfn|Butler|2015|p=239}}{{sfn|Remy|2002|p=121, 240}} đóng vai trò hiệu triệu, Hitler và Goebbels đã ép Rundstedt và nhất là Guderian giúp phát-xít hóa quân đội<ref>{{cite book|last1=Toland|first1=John|title=Adolf Hitler: The Definitive Biography|date=2014|publisher=Knopf Doubleday Publishing Group|isbn=9781101872772|page=1276|url=https://books.google.com/books?id=ZzBkAwAAQBAJ&pg=PT1276}}</ref><ref>{{cite book|last1=Messenger|first1=Charles|title=The Last Prussian: A Biography of Field Marshal Gerd Von Rundstedt|date=2012|publisher=Pen and Sword|isbn=9781473819467|page=229|url=https://books.google.com/books?id=9yfAAwAAQBAJ&pg=PA229}}</ref>{{sfn|Prados|2011|164}}{{cite book|last1=Ripley|first1=Tim|title=The Wehrmacht: The German Army in World War II, 1939-1945|date=2014|publisher=Routledge|isbn=9781135970345|url=https://books.google.com/books?id=Z8C2AgAAQBAJ&pg=PA234}}) Mối quan hệ này được sử gia Maurice Remy gọi là “cuộc hôn nhân trong mơ”, dù về sau, như nhà văn Ernst Juenger nhận xét, nó trở thành “tình yêu pha lẫn hận thù.”{{sfn|Remy|2002|p=253}}
 
Hệ thống chiến tranh và mô hình lãnh đạo do Rommel lập ra phục vụ hoàn toàn cho các lý tưởng đó, với sự nhấn mạnh vào sự bình đẳng về hưởng thụ và hy sinh giữa tướng và lính, lãnh đạo bằng tấm gương, sự hào hiệp với kẻ yếu và người nước ngoài, sự đào tạo toàn diện và trọng dụng dành cho các sĩ quan trẻ, giảm thiểu quyền lực của tầng lớp chiến lược gia bàn giấy vốn toàn quý tộc.{{sfn|Watson|1999|p=169}} Có điều sự thiết kế này dựa trên những tính toán rõ ràng của một con người lạnh lùng, hãnh tiến, cao vọng như Hitler, nhưng có tầm nhìn, không phạm tội ác, tỉnh táo hơn cả Hitler vào lúc sống còn, như một số nhà chính trị học đểđề xuất{{sfn|Hansen|2014|pp=48, 69, 71, 354}}<ref>{{cite book|last1=Cocks|first1=Geoffrey|title=The State of Health: Illness in Nazi Germany|date=2012|publisher=Oxford University Press|isbn=9780199695676|pages=206|url=https://books.google.com/books?id=4DMUDAAAQBAJ&pg=PA206}}</ref>, hay là cảm hứng nhất thời của một sĩ quan liều mạng nhưng nhân ái, thông minh nhưng ngây thơ, khắc kỷ mà lãng mạn, như nhiều sử gia miêu tả{{sfn|Butler|2015|pp=18, 178, 353, 392, 410, 549, 551}}<ref name=Storbeck041213/>{{sfn|Remy|2002|p=20, 25, 28-30, 49, 60, 74-75}} , thì đến nay vẫn còn tranh cãi. Có sử gia như Bruce Watson nhận định “Anh hùng, ác nhân, kẻ thao túng, một tướng quân chân thành... thế nào cũng đúng cả. Trừ có “thằng hèn” thì không phải thôi.”{{sfn|Watson|1999|p=122}} Peter Lieb cho rằng “Ông ấy là con người huyền thoại … Còn nếu nói có nên coi ông ấy làm hình mẫu phấn đấu, thì bạn phải tự quyết lấy cho mình thôi.”<ref name="kas.de">{{cite web |last1= Lasserre |first1=Caroline |title= www.kas.de/niedersachsen/de/publications/38303/ |url= http://www.kas.de/niedersachsen/de/publications/38303/|accessdate= 2016-08-04 }}</ref> Nhiều sử gia khác đồng ý rằng dù ông là một trong những vĩ nhân tự ghi chép các hoạt động của mình cẩn thận nhất, nhưng đến nay ông thật sự là người thế nào thì rất khó lý giải.<ref name=Welt180808>{{cite news |last=Sonnberger |first=Heike |date=18 August 2008 |title=Ausstellung entzaubert "Wüstenfuchs" Rommel |newspaper=Die Welt |url=http://www.welt.de/politik/article2320651/Ausstellung-entzaubert-Wuestenfuchs-Rommel.html |accessdate= 15 June 2016 }}</ref> Một số hãng truyền thông như FOCUS thì đưa ra ý kiến rằng, có thể ông không phải người Quốc xã, nhưng ngây thơ lại liều mạng như vậy mà đến giờ còn được đem ra làm mẫu hình phấn đấu thì thật là tai hại.<ref name="Erwin Rommel in der Bundesrepublik keineswegs zum Vorzeigesoldaten">{{cite news|last1=Wiederschein|first1=Harald|title=Erwin Rommel - Der Mythos vom unschuldigen "Wüstenfuchs"|url=http://www.focus.de/wissen/mensch/geschichte/kleopatra-caligula-rommel-erwin-rommel-der-mythos-vom-unschuldigen-wuestenfuchs_id_4141193.html}}</ref>
 
Nhiều người tham gia vào các âm mưu chống lại Hitler năm đó nhận thấy sự ngây thơ chính trị và lối suy nghĩ nghiêng về lý tướng hóa của Rommel, nhưng không đánh giá thấp ông về điều đó. Stauffenberg gọi ông là một "nhà lãnh đạo vĩ đại"<ref>http://books.google.com.vn/books?id=04IbhwRVZfYC&pg=PA182&lpg=PA182&dq=%22stauffenberg%22+%22rommel%22+%22a+great+leader%22&source=bl&ots=gQj0oI9VAO&sig=5XgBOcqf244_UXQzLY5vjcBLOsw&hl=vi&sa=X&ei=ikkUU-zMCYaFlAW-gIHADQ&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q=%22stauffenberg%22%20%22rommel%22%20%22a%20great%20leader%22&f=false</ref>. Nhà văn, triết gia Đức Ernst Jünger (khi đó là một Đại úy dưới quyền Thượng tướng von Stülpnagel và cũng là người đã soạn thảo thông điệp hòa bình mà những người tham gia vụ Stauffenberg dự định phát hành sau khi hoàn thành kế hoạch) sau này nhận xét rằng: "Cú đòn xảy đến cho Rommel trên đường Livarot đã tước đoạt khỏi kế hoạch của chúng tôi con người duy nhất có khả năng chịu đựng sức nặng của cả cuộc chiến lẫn một cuộc nội chiến - con người duy nhất mà ngay sự ngây thơ của ông ta đủ để đương đầu với tính chất giản đơn kinh khủng của những kẻ cầm quyền." <ref>{{chú thích web | url = http://books.google.com.vn/books?id=85nbrwEmgSYC&pg=PA390&lpg=PA390&dq=Rommel+%22the+blow%22+%22the+only+man%22&source=bl&ots=P7a3ZbzVn9&sig=aDarGuwf6UJDVxBE392Iv8qcjEs&hl=vi&sa=X&ei=bkQUU9tdhoiQBfipgPAK&ved=0CDQQ6AEwAg#v=onepage&q=Rommel%20%22the%20blow%22%20%22the%20only%20man%22&f=false | tiêu đề = Patton, Montgomery, Rommel | author = | ngày = | ngày truy cập = 13 tháng 2 năm 2015 | nơi xuất bản = Google Books | ngôn ngữ = }}</ref>
 
Khi chiến tranh qua đi, tác dụng của ông vẫn to lớn cả bề nổi lẫn bề chìm. Các bên sử dụng hình ảnh của ông làm biểu tượng hòa giải ngoại giao, lấy cớ thành lập Bundeswehr và phát triển NATO. Vai trò của ông trong vụ ám sát Hitler cũng khiến ông trở thành biểu hiện cho một nước Đức tốt đẹp: ông là người lính chiến đấu vì vinh quang của dân tộc, theo cách đàng hoàng, chứ ông không phải là người Quốc xã - nhà sử học Thomas Vogel lý luận rằng không có khía cạnh phân biệt chủng tộc thì không thể coi một người là theo chủ nghĩa Quốc xã được.<ref name="Thomas Vogel vom Militärgeschichtlichen Forschungsamt Potsdam im Gespräch">{{cite news|last1=Köhler|first1=Michael|title=Mythos vom Wüstenfuchs|url=http://www.deutschlandfunk.de/mythos-vom-wuestenfuchs.691.de.html?dram:article_id=226317|accessdate=22 September 2016|agency=Deutschlandradio © 2009-2016|date=1 November 2012}}</ref>{{sfn|Remy|2002|p=355}}<ref name="Mythos Rommel (Raffael Scheck)">{{cite web|last1=Scheck|first1=Raffael|title=Mythos Rommel|url=http://www.perspectivia.net/publikationen/francia/francia-recensio/2010-3/ZG/mythos-rommel_scheck}}</ref><ref name="DennisShowalter12"/> Nước Đức chỉ còn ông là biểu tượng đoàn kết cuối cùng, khi mọi kẻ khác đã bị vạch mặt và sụp đổ.{{sfn|Von Fleischhauer|Friedmann|2012|}} Trong khi đó, theo một số nhà nghiên cứu gần đây mới khám phá ra, nội bộ tầng lớp cầm quyền lúc đó ở châu Âu, đặc biệt Anh và Đức, diễn ra sự chuyển giao giữa “tân chế” (New Regime) và “cựu chế” (Old Regime), dẫn đến xung đột giữa các phe quý tộc hoài cổ, tiểu tư sản trung thành với phát xít, tầng lớp lao động ... Họ tận dụng khía cạnh gần gũi nhất của ông với mình để hòa giải (ví như những năm 60, hai phe quý tộc và tiểu tư sản trong Bundeswehr - lúc này mới thành lập - đã xung đột, cuối cùng hòa giải đạt được do cả hai phe đều hâm mộ Rommel) hoặc tuyên truyền cho lý tưởng cục bộ, vì ông là con người có thể lý giải thành anh hùng của tất cả các phe (trừ một nhóm duy nhất, mà với họ ông chưa bao giờ là một thành viên, và họ cảm thấy bị vinh quang của ông che mờ: Keitel, Jodl, Halder và các sĩ quan tham mưu cao cấp khác của Wehrmacht. Họ đã tích cực tô vẽ hình ảnh một Rommel thiếu tầm nhìn bao quát{{sfn|Ball|2016|92,102-104}}{{sfn|Young|1950|p=91}}). Nhà lịch sử văn hóa Sandra Mass cho rằng, ''huyền thoại'' (''Mythos'', lưu ý là từ này được các nhà nghiên cứu Đức dùng để chỉ ánh hào quang, các hiện tượng và câu chuyện xoay quanh một nhân vật, mà không có hàm ý ám chỉ ''Mythos'' đó sai hay đúng với con người lịch sử) về Rommel là một sự tổng hợp nhiều huyền thoại, nhiều lý tưởng anh hùng cũ và mới như lý tưởng anh hùng vô sản vốn được đại diện bởi Carl Peters và lý tưởng anh hùng tư sản đại diện bởi Paul von Lettow-Vorbeck, kết nối mô hình chiến tranh kiểu kỵ sĩ cổ xưa với chiến tranh kiểu mởimới thời kỳ công nghiệp hóa...<ref>{{cite book|last1=Mass|first1=Sandra|title=Weisse Helden, schwarze Krieger: zur Geschichte kolonialer Männlichkeit in Deutschland 1918-1964|date=2006|publisher=Böhlau Verlag Köln Weimar|isbn=9783412323059|pages=249, 252, 258, 294, 301|url=https://books.google.com/books?id=453rHx98crUC&pg=PA25}}</ref> Trong khi đó, các nước thực dân mới và cũ, đặc biệt là Mỹ, cần một mô hình về cả kỹ năng quân sự lẫn đạo đức để xây dựng người lính kiểu mới, vừa ái quốc, có hiệu quả quân sự, vừa có năng lực ngoại giao và ảnh hưởng quốc tế... nên đã chọn Rommel, một thiên tài quân sự phi chính trị nhưng lại cũng có thể coi là một Chính khách-Người lính (Statesman-Soldier). Đến nay đây vẫn là quan điểm chính thức của Bundeswehr và NATO<ref>{{cite book|last=vom Hagen|first=Ulrich|title=Homo militaris: Perspektiven einer kritischen Militärsoziologie|url=https://books.google.com/books?id=5rTWBQAAQBAJ&pg=PA184|publisher=transcript Verlag (transcript)|year=2014|isbn=9783839419373|p=183–184}}</ref> {{sfn|Ball|2016|92,102-104}}<ref>{{cite book|last1=Neitzel|first1=Sönke|title=Tapping Hitler's Generals: Transcripts of Secret Conversations, 1942-45|date=2007|publisher=Frontline|isbn=9781844157051|page=104|url=https://books.google.com.vn/books?id=On0hAQAAIAAJ&q=neitzel+rommel+%22old+regime%22&dq=neitzel+rommel+%22old+regime%22&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwioyezc1KDPAhWMKY8KHUmRBvMQ6AEIGzAA}}</ref><ref name="When it comes to desert warfare, they teach German Field Marshal Erwin Rommel">{{cite news|last1=Leroux|first1=Charles|title=Rommel May Guide U.S. In Desert Warfare|url=http://articles.chicagotribune.com/1991-02-19/news/9101160457_1_desert-warfare-military-history-petrol|ref=http://articles.chicagotribune.com/1991-02-19/news/9101160457_1_desert-warfare-military-history-petrol}}</ref>{{sfn|Butler|2015|p=546}}<ref>{{cite book |last1=Showalter |first1=Dennis |title= Patton And Rommel: Men of War in the Twentieth Century |date=Jan 3, 2006 |publisher= Penguin |isbn= 9781440684685 |url= https://books.google.com/books?id=bE1E2My2jvoC&pg=PT7}}</ref>, dù một số sĩ quan như tướng Đức Klaus Naummann và tướng Mỹ Zabecki nghi ngờ không chỉ năng lực chiến lược mà cả hành vi “vô kỷ luật”, “kiêu căng phù phiếm” của Rommel. Nguyên Phó Tổng tham mưu trưởng Bundeswehr Storbeck nhận xét rằng “Mô hình Rommel về cả phong cách lãnh đạo và tư duy tiến công tuy có khía cạnh mạo hiểm … nhưng thực tế thì ngày nay, cả chúng ta, các đồng minh NATO, các nước Khối Warszawa, thậm chí bên Israel, ai cũng đang sử dụng cả.” Storbeck cũng chỉ trích một số phim tài liệu hiện đại là sử dụng những nhân chứng có ý kiến tiêu cực về Rommel quá nhiều (trong khi nhiều nhân chứng khác, những người có ý kiến ngược lại, không được hỏi đến), đưa ra những thông tin không có cơ sở và tự đặt những tiêu đề sai lệch như "Cuộc chiến tranh của Rommel"("Rommels Krieg")<ref name=Storbeck041213>{{cite web |last=Storbeck |first=Siegfried F. |date=4 December 2013 |title=Erwin Rommel – Bitte mehr Sachlichkeit! |trans-title=Erwin-Rommel - Please more objectivity! |website=Bundeswehr - IF Zeitschrift für Innere Führung |url=http://www.if-zeitschrift.de/portal/a/ifz/!ut/p/c4/JYvBCsIwEAX_KNsoqPVW0YIXBS-2XiRN1mShSUpcLYgfb4JvYC7DgxtkgnqTVUwxqBE66DVth1kMs8E7PT6CHXoMwuJTO9KOEa7lZVDoGJCLGQNTtk2KYxJTTDyW8kopF0EG-krud3IpF9V_8rteNYfusqnr46k9w-R98wP2WT1k/ |accessdate= 15 June 2016 }}</ref>.
 
Các danh tướng hiện đại như Schwarzkopf (và Gaddafi ở bên kia chiến tuyến, người tự nhận là kẻ thừa kế tinh thần cuacủa Rommel), Moshe Dayan và nhiều người khác đã coi Rommel làm mô hình của họ không chỉ về chuyên môn mà cả với tư cách một lãnh đạo, một biểu tượng nữa.<ref>{{cite book|last1=Balwant Sidhu Galib|title=Rear View Mirror|url=https://books.google.com/books?id=QkURCgAAQBAJ&pg=PT420&lpg=PT420}}</ref><ref>{{cite book|last1=Blais|first1=Jan David|title=Twentieth Century Limited: Book Two, Age of Reckoning |url=https://books.google.com/books?id=Kka8bdjvRo0C&pg=PT241&lpg=PT2411991}}</ref><ref>{{cite book|last1=Kimmerling|first1=Baruch|title=Politicide: Ariel Sharon's War Against the Palestinians|url=https://books.google.com/books?id=TE8oCW2J2F4C&pg=PA56&lpg=PA56}}</ref><ref>{{cite news|title=Kadhafi / Rommel: même combat |url=http://www.atlantico.fr/decryptage/kadhafi-rommel-libye-guerre-armee-107922.html}}</ref><ref>{{cite news|last1=Von Widmann|first1=,Carlos|title=Ein Mörder mit Meriten|url=http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-7809960.html|issue=DER SPIEGEL 2/1998|date=1998}}</ref><ref>{{cite book|last1=Childress|first1=Diana|title=Augusto Pinochet's Chile |edition=Revised |date=2009|isbn=9781467703536|url=https://books.google.com/books?id=gISXAgAAQBAJ&pg=PA31}}</ref><ref>{{cite book|last1=Keaney|first1=Thomas|last2=Mahnken|first2=Thomas|title=War in Iraq: Planning and Execution|isbn=0203088956|url=https://books.google.com.vn/books?id=jwrdUSIxILsC&pg=PA49&lpg=PA49&dq=%22rommel+and+de+gaulle%22&source=bl&ots=khyiXWFoiB&sig=LtUmHkOKCENJz2c2of86dVd0iG8&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=%22rommel%20and%20de%20gaulle%22&f=false}}</ref>
 
Có phương tiện truyền thông trách cứ ông vì chiếm dụng một căn biệt thự mà chính quyền cướp đoạt của người Do Thái. Thực ra, trong những tháng gần cuối đời, quả là sau khi nhà của Rommel bị bom đạn làm sập, Thị trưởng Stuttgart có liên hệ với chính quyền ở Ulm bố trí cho ông một căn biệt thự ở chỗ hẻo lánh làm chỗ ở, và quả 2 năm trước đó nó là của người Do Thái, nhưng gia đình Rommel chưa bao giờ nhận quyền sở hữu nó cả. Trong khi những viên tướng khác nhận được các món "quà" bất động sản (mỗi cơ ngơi hàng vài trăm héc ta) từ Hitler thì Rommel hoặc là không được gợi ý hoặc đã từ chối, cho dù hai người thân thiết như vậy. Đáng nói là trong đời thường, Rommel tính tằn tiện và khắc khổ quá mức, quản lý tiền bạc khéo léo theo kiểu người Swabia (thậm chí còn tự lên kế hoạch tránh thuế hợp pháp rất tài tình khi thấy cuốn ''Infanterie greift an'' bán được đến không ngờ) nên không hề nghèo (dù ông hào phòng với vợ và cấp dưới) - lúc nghĩ mình sắp tử trận, trong thư tuyệt mệnh, ông vẫn hướng dẫn vợ làm sao đổi món tiền lương trả bằng lire mà ông mới dành dụm được.<ref>{{cite book |last1=Hecht (editor) |first1=Cornelia |last2=Häussler |first2=Johannes |last3=Linder |first3=Rainer |date=2008 |title=Mythos Rommel |publisher=Haus der Geschichte Baden-Württemberg |isbn=978-393372628-5 |p=97 }}</ref>{{sfn|Brighton|2008|p=154}}{{sfn|Butler|2015|p=474}}