Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Erwin Rommel”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
nKhông có tóm lược sửa đổi
refs + các thứ khác
Dòng 144:
Quay trở về [[Đức]], Rommel có một khoảng thời gian vô công rỗi nghề. Tuy nhiên, khi quân đội phát xít Đức mất thể chủ động trên chiến trường, Hitler đã gửi Rommel đến bộ tham mưu của Tập đoàn quân B. Lúc này, Rommel đang rất bi quan, quan hệ với Hitler thì rất căng thẳng nên Hitler chủ yếu chỉ muốn dùng sự có mặt của ông để quân đội lên tinh thần. Ông đến nơi, rất ngạc nhiên nhận thấy tuyến phòng thủ dọc theo bờ biển [[Đại Tây Dương]] chỉ tồn tại trong tuyên truyền của Hitler, còn quân đội thì lơ là, chậm chạp. Trong khi đó Rundstedt và Blumentritt do không hiểu các vấn đề kỹ thuật nên đã giao lại công việc cho một viên tướng chuyên trách về kỹ thuật nhưng lại thiếu năng lực chỉ đạo bao quát. Chỉ giữ chức trách Thanh tra (thực chất là tham mưu), Rommel tự tập hợp các chỉ huy từ cấp trung đội trở lên, giải thích cho họ kế hoạch của bản thân, được ủng hộ nhiệt liệt, nhưng sự chống đối gần như công khai từ các kẻ thù chính trị của ông đang giữ các chức vụ cao cấp nhất xung quanh Hitler đã dẫn đến giằng co, gây chậm tiến độ hàng tháng trời.<ref name="Ruge160415">{{cite web|last1=Ruge|last2=Dihm|first1=Friedrich|first2=Friedrich|title=Rommel and the Atlantic Wall December 1943 - July 1944 Oral History - World War II - Invasion of Normandy (1944)|url=http://www.history.navy.mil/research/library/online-reading-room/title-list-alphabetically/r/rommel-atlantic-wall.html#352|website=Naval History and Heritage Command (US)|date=16 April 2015|accessdate=16 August 2016}}</ref> Cuối cùng Rundstedt can thiệp, ủng hộ cho Rommel được chuyển sang làm chỉ huy. Dưới sự trực tiếp chỉ đạo của ông, công việc diễn ra với tốc độ đáng kinh ngạc, hàng triệu bãi mìn, hàng ngàn ụ bê tông bảo vệ xe tăng và các chướng ngại vật đã được dựng lên trên các bãi biển và các vùng thôn quê. Tướng công binh Meise và nhiều chuyên gia kỹ thuật hiện đại nhận xét rằng Rommel không chỉ có năng lực quân sự mà còn là thiên tài kỹ thuật nữa. {{refn|Earle Rice, sử gia kiêm chuyên gia công nghệ hàng không và hạt nhân: ông sắp đặt đủ kiểu chướng ngại vật đầy sáng tạo ở các bãi biển đự đoán sẽ bị tấn công... nhưng đén cả ông cũng không thể tạo ra kỳ tích, khi mà thời gian, xi măng và nguyên vật liệu đều thiếu... {{sfn|Rice|2009|p=89-90}}|group="n"}}{{refn|Zaloga, sử gia kiêm nhà nghiên cứu công nghệ quân sự: Cái dự án mà ông ta làm có khi do đam mê kỹ thuật cá nhân nhiều hơn này, hóa ra là là một trong những phát minh quốc phòng xuất sắc nhất của Đức.{{sfn|Zaloga|2013|pp=53, 57}}|group="n"}}{{refn|Ruge: "Ông ấy không cứng nhắc đâu ... Nếu một anh kỹ sư đề xuất một phát minh vào buổi tối thì thường sáng hôm sau ông sẽ gửi lại cho phiên bản của chính ông, và là bản cải tiến rõ rệt."{{r|Ruge160415}}|group="n"}}
 
Sau các trận chiến của mình tại châu Phi, ông đúc kết ra rằng không thể nào ngăn chặn được tốc độ tiến công dưới sự yểm trợ tối đa bằng đường không của quân Đồng Minh. Ông đã đưa ra quan điểm rằng các lực lượng xe tăng nên được tách ra thành các đơn vị nhỏ để củng cố vững chắc các điểm trọng yếu và nên được đặt gần chiến tuyến càng tốt bởi vì chúng không thể di chuyển được đi xa một khi cuộc tấn công nổ ra{{fact|date = ngày 6 tháng 1 năm 2013}}. Ông muốn cuộc tấn công của quân Đồng Minh phải được chặn đứng ngay từ các bãi biển bằng cách kết hợp hỏa lực của quân đội với hệ thống chướng ngại vật. Tuy nhiên, vị chỉ huy của ông, Thống chế [[Gerd von Rundstedt]], lại cho rằng không có cách nào ngăn chặn được cuộc tấn công từ bờ biển vì hỏa lực quá mạnh của lực lượng [[Hải quân Hoàng gia Anh]]. Ông ta lại nghĩ các lực lượng xe tăng nên được tổ chức lại thành các đơn vị lớn đóng sâu vào vùng đất liền gần [[Paris]], nơi cho phép lực lượng Đồng Minh tiến sâu vào và sau đó sẽ tiêu diệt họ. Rundstedt bản tính hòa hoãn, không muốn căng thẳng với Rommel, nhưng Leo Geyr von Schweppenburg (vốn là người của Guderian cài vào ngay từ đầu - vốn không phải để chống Rommel mà để cạnh tranh với các lực lượng SS - và được sự ủng hộ ngầm và về sau là công khai của ông này) đã ủng hộ ý tưởng của Rundstedt và cãi nhau với Rommel. Cuối cùng vụ việc đến tai Hitler. Khi phải lựa chọn một kế hoạch cụ thể để tiến hành, Hitler tỏ ra do dự và đưa ra một giải pháp mang tính lưng chừng, giao cho Rommel 3 sư đoàn tăng và Rundstedt 4 sư đoàn, tự giữ lại 4 sư đoàn khác. Kết quả này khiến cả kế hoạc của Rommel lẫn Rundstedt đều không thể thực hiện.<ref>{{cite book|title=US Army in WW II: European Theater of Operations, Cross Channel Attack (Paperback)|publisher=Government Printing Office|isbn=9780160899386|page=248|url=https://books.google.com.vn/books?id=iSAW3D9GIHQC&pg=PA248}}</ref>{{sfn|Cadđick-Adams|2012|p=221}}<ref>{{cite book|last1=Harrison|first1=Gordon|title=US Army in WW II: European Theater of Operations, Cross Channel Attack|date=1951|isbn=9780794837396|pages=247|url=https://books.google.com/books?id=iSAW3D9GIHQC&pg=PA247}}</ref><ref>{{cite book|last1=Williams|first1=Andrew|title=D-Day To Berlin|date=2004|isbn=9780340833971|url=https://books.google.com/books?id=iSAW3D9GIHQC&pg=PA247}}</ref><ref>{{cite book|last1=Brighton|first1=Terry|title=Patton, Montgomery, Rommel: Masters of War|date=2008|isbn=9781400114979|page=247|url=https://books.google.com/books?id=85nbrwEmgSYC&pg=PA247}}</ref><ref>{{cite book|last1=Keegan|first1=John|title=The Book of War: 25 Centuries of Great War Writing -On the Other Side of the Hill|date=1999|isbn=9780140296556|url=https://books.google.com/books?id=4c6n8T9rNeMC&pg=PT359}}</ref>
 
Trong ngày [[6 tháng 6|D-Day]] (ngày mở màn cuộc đổ bộ vào [[trận Normandie|Normandie]]), nhiều đơn vị xe tăng, nhất là Sư đoàn Panzer SS số 12 khi đó đang ở rất gần bờ biển và có đủ khả năng để gây ra một sự thiệt hại nghiêm trọng cho quân Đồng Minh. Cái rủi cho quân phát xít Đức lại là cái may cho quân Đồng Minh, Hitler đã từ chối tung ra các đơn vị tăng này vì ông ta tin rằng cuộc đổ bộ lên bờ biển chỉ là đòn nghi binh của đối phương. Nhờ có sự thành công của chiến dịch tung tin giả mạo mang tên [[:en:Operation Fortitude|Fortitude]], Hitler và bộ chỉ huy tối cao của Đức đã mong chờ một cuộc tấn công lớn của quân Đồng Minh vào [[Pas-de-Calais|Pas de Calais]]. Đối mặt với các cuộc tấn công quy mô nhỏ của quân Đức, lực lượng Đồng Minh nhanh chóng chiếm được các vị trí đổ bộ.
Dòng 202:
Dù hiện nay còn có tranh cãi, nhưng đa số (điều được công nhận cả bởi những nhà sử học xét lại như Proske) sử gia nhận định rằng Rommel không phạm tội ác nào, và tù binh hay nhân dân các nước đều được ông và quân lính của ông đối xử tử tế. <ref name=FrankAllg112012>{{cite news |date=3 November 2012 |title=Der Mann wusste, dass der Krieg verloren ist |others=Hans-Ulrich Wehler interviewed by Jan Wiele on the TV movie "Rommel" |newspaper=Frankfurter Allgemeine |language=de |url=http://www.faz.net/aktuell/feuilleton/medien/hans-ulrich-wehler-zu-rommel-der-mann-wusste-dass-der-krieg-verloren-ist-11947572.html |accessdate= 15 June 2016 }}</ref><ref>{{cite news|last1=KANOLD|first1=JÜRGEN|title=Denkmal des Anstoßes|url=http://www.swp.de/ulm/lokales/ulm_neu_ulm/Denkmal-des-Anstosses;art4329,1355468 |accessdate= 2016-08-04 |date=2012}}</ref> Trong một cuộc họp Quốc hội, Churchill có nói: "Chúng ta có một đối thủ rất dũng cảm và tài giỏi, và tôi có thể nói (rõ hơn là) phía bên kia của cuộc chiến tàn phá này là, một vị tướng quân vĩ đại.”<ref>{{chú thích sách|title=Wealth, War and Wisdom|first=Barton| last=Biggs|edition=illustrated|publisher=John Wiley and Sons|year=2008|isbn=0470223073|page=97}}</ref> Khi nghe tin về cái chết của Rommel, Churchill có nói: "Ông ta xứng đáng có được sự tôn trọng của chúng ta, bởi vì, mặc dầu là một người lính Đức trung thành, ông đã chán ghét Hitler và những việc làm của hắn, và đã tham gia vào âm mưu giải thoát nước Đức khỏi tay tên bạo chúa này. Vì điều đó mà ông ta đã phải trả giá bằng chính mạng sống của mình. Trong những cuộc chiến tranh cho nền dân chủ tân tiến, có rất ít chỗ cho tinh thần hiệp sĩ này.''<ref>{{chú thích sách|title=Wealth, War and Wisdom|first=Barton| last=Biggs|edition=illustrated|publisher=John Wiley and Sons|year=2008|isbn=0470223073|page=97}}</ref>
 
Các nhà sử học thậm chí còn không chắc rằng con người ngây thơ, đã nhiều lần chống lại, thậm chí đốt bỏ (là tội có thể xử bằng tử hình) các mệnh lệnh tội ác, giáo dục cả đối phương cư xử cho đúng luật lệ chiến tranh, can thiệp vào các cơ quan không dưới quyền mình (như lực lượng SS, Tổ chức Todt) để bênh vực dân thường và tù binh này{{sfn|Watson|1999|p=138}}{{sfn|Lieb|2014|p=130}}{{sfn|Marshall|1994|p=121}}{{sfn|Lewin|1998|p=225, 242}}<ref>{{cite book|last1=Wright|first1=Peter V.|title=The Chrysalis of Oc: Innocent and the Innocents|date=2015|publisher=Lulu.com|isbn=9781483437736|pages=191–192|url=https://books.google.com/books?id=eOewCgAAQBAJ&pg=PA191}}</ref>{{sfn|Holderfield|Varhola|2009|loc=[https://books.google.com/books?id=xJs6WStOP2oC&pg=PA36 p. 36].}} có bao giờ thật sự nhận ra toàn bộ bộ mặt của chế độ mình đã phục vụ và giá trị của những việc mình đã làm cho nó hay không, hay là một lúc nào đó có biết nhưng đã cố gắng trốn tránh hiện thực. Nguyên nhân đến từ tính cách lạc quan hơi quá đáng, ít đọc sách báo gì ngoại trừ liên quan đến quân sự, lối sống khép kín, những hiểu lầm gây ra do ảo tưởng của ông về Hitler, thói quen luôn luôn có mặt nơi tiền tuyến (nhiều khi để các công việc hành chính lại cho người khác) và một thứ vận may (hoặc vận xui) kỳ lạ nó dẫn đến những trường hợp như: trước chiến tranh, ông tình cờ thoát khỏi việc bị điều động đi huấn luyện hoặc hợp tác với các đơn vị Freikorps nổi tiếng tàn nhẫn (vốn không ngại ngần bắn thằng vào nhân dân Đức); khi chiến tranh diễn ra, ông lại không có mặt ở mặt trận phía Đông nơi các tội ác chú yếu xẩy ra; khi ở Ba Lan, ông có đi thăm người chú vợ là nhà lãnh đạo nổi tiếng Edmund Roszczynialski, được mấy hôm thì ông này bị giết trong một đợt thảm sát do Quốc xã tổ chức - Rommel, không biết gì về các việc xảy ra chung quanh, tiếp tục (làm theo lời vợ giục) liên tiếp gửi các bức thư cho các cấp dưới của Himmler nhờ hỏi tin tức và chiếu cố đến người họ hàng của mình (sau cả năm trời viện cớ khó khăn về thủ tục hành chính, các viên chức này thông báo cho ông là có vẻ như ông chú vợ của ông đã tử vong do thời tiết khắc nghiệt hoặc một tai nạn của chiến tranh); khi ở châu Phi, một nhóm SS do Walther Rauff được cử đến để cướp vàng bạc và thanh trừng người Do Thái nhưng Rommel thì đang ở cách đó 500km chỉ huy trận El Alamein, và nhóm này lặng lẽ về Đức khi tình hình xấu đi; các mệnh lệnh tội ác từ trên gửi xuống thì qua OKW (là những người Rommel vốn không có thiện cảm và cho là đã che mắt một lãnh đạo "đầy lý tưởng" như Hitler) và dùng ngôn ngữ mập mờ; năm 1943, ông lên hỏi Hitler là có lẽ nên thăng một người Do Thái lên làm Gauleiter để thế giới biết là các tin đồn mà Đồng minh tuyên truyền là sai; ở Italy, vào thời điểm một nhóm SS gây ra thảm sát (ở khu vực do Rommel cai quản vốn không có đổ máu lớn) thì Rommel đang ốm liệt nằm trong bệnh viện - Tuy nhiên sau ông biết được việc này do đào lên được xác người Do Thái trong cái hồ nước gần đó, và các phản ứng trơ trẽn lạnh lùng của các sĩ quan SS khi ông phàn nàn về tội ác của họ đã khiến ông kinh hoàng. Sau đó bạn ông là tướng Johannes Blaskowitz (một người có lương tâm và lòng dũng cảm, và cũng kết thúc bi kịch) ở phía Đông về đã nói cho ông biết rằng các "tin đồn" đáng sợ về mặt trận phía Đông là có thật. Theo như Desmond Young, ông lên gặp thẳng Hitler báo cáo các sự việc mình mới biết và yêu cầu xử lý ngay, tất nhiên là Hitler tỉnh bơ giải thích cho ông rằng các đề nghị của ông khó mà thực hiện được. Còn nhật ký của Đô đócđốc Ruge ghi lại rằng sau khi biết được cả tình hình đạo đựcđức lẫn quân sự của đất nước, ông đã trầm cảm nặng, và có lúc ông tâm sự rằng "Công lý là nền tảng không thể nào thay thế được của quốc gia. Vậy mà mấy người trên đó lại không biết giữ mình sạch sẽ." Tuy vậy ông còn tình cảm với Hitler và đã không ngăn được niềm vui chỉ vì y đến thăm, nhưng khi ông ta về thì Rommel quay lại trạng thái trầm cảm như cũ khi nhớ lại hiện thực (dù khi bắt tay vào công việc ông vẫn tràn đầy năng lượng như thường). Tất nhiên Rommel có biết là quan điểm của chính quyền lúc ấy có yếu tố phân biệt chủng tộc, nhưng điều này lúc ấy phổ biến khắp thế giới phương Tây nên chỉ có vậy thì không đủ để ông tin là quốc gia của mình bất thường. Nhìn chung, các nhà sử học nhận định là không có bằng chứng nào cho thấy ông có biết các tội ác chủ yếu của chế độ cho đến trước thời điểm cuối 1943/đầu 1944, là thời điểm ông gia nhập phe chống chính quyền (có lẽ với nhiều lý do), còn nếu là sự việc đập vào mắt trực tiếp thì ông đã ngăn chặn, phản đối, và vì giá trị to lớn của ông với chế độ, Hitler và Đảng Quốc xã đánh chấp nhận.{{sfn|Butler|2015|101, 148}}{{sfn|Remy|2002|p=44, 245, 247, 361}}<ref>{{cite book|last1=Łunecki|first1=Leszek|title=Ks. Edmund Roszczynialski|page=8|url=http://www.zscewice.pl/ftp_public/ks_Edmund_Roszczynialski.pdf}}</ref><ref>{{cite book|last1=Knopp|first1=Guido|title=Hitlers Krieger|date=2013|publisher=C. Bertelsmann Verlag|isbn=978-3-641-11998-0|url=https://books.google.com/books?id=lKFaCj-SeTkC&pg=PT54&dq=rommel++gauleiter+Naivit%C3%A4t&hl=en&redir_esc=y}}</ref><ref>{{cite book|last1=Mosier|first1=John|title=Cross of Iron: The Rise and Fall of the German War Machine, 1918-1945|date=2007|publisher=Macmillan|isbn=978-3-641-11998-0|page=41|url=https://books.google.com/books?id=zrMt1_4KmAAC&pg=PA41&dq=rommel++gauleiter+Naivit%C3%A4t&hl=en&redir_esc=y}}</ref>{{sfn|Von Fleischhauer|Friedmann|2012|}}{{sfn|Scheck|2010}}{{sfn|Lieb|2014|p=129}}<ref>{{cite news|last1=Caron|first1=Jean-Christoph|title=Erwin Rommel: Auf der Jagd nach dem Schatz des "Wüstenfuchses", pg.2|url=http://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/erwin-rommel-auf-der-jagd-nach-dem-schatz-des-wuestenfuchses-a-522484-2.html|date=2007}}</ref>{{sfn|Mitcham|2014|p=71}}{{sfn|Young|1950|p=237}}{{sfn|Lewin|1998|p=8}}
 
Bản thân Rommel bất bình với các vấn đề xã hội trong trong nước, đặc biệt là chia rẽ vùng miền và giai cấp, nhưng ông không thích con đường chính trị, hay nghề nghiệp bàn giấy nhàm chán khác và không muốn thỏa hiệp với lý tưởng của mình (sau Chiến tranh Thế giới thứ nhất, dù rất khát vọng thăng tiến, nhưng ông lại cho là chấp nhận thăng tiến là góp phần ủng hộ “hệ thống bất công”, nên đã từ chối cơ hội gia nhập hàng ngũ ưu tú và lên tướng){{sfn|Remy|2002|pp=24-25}}<ref name="Geheimnisse des Dritten Reichs">{{cite book |last1=Knopp |first1= Guido |title= Geheimnisse des "Dritten Reichs" |date=2011 |publisher= C.Bertelsmann |isbn=9783641065126 |url= https://books.google.com/books?id=kaWCxOTyUDkC&pg=PT185&lpg=PT185}}</ref>. Mặc dù cổ vũ công bằng xã hội, ông lại nhiệt liệt ủng hộ đạo đức và các tinh hoa truyền thống của giai tầng hiệp sĩ -quý tộc xưa cũ. Là “hiện thân và linh hồn của chiến tranh”, “ở ngoài mặt trận như thể trong mùa ái tình” vào thời chiến, nhưng thông thường ông thích giải quyết mọi chuyện bằng biện pháp ngoại giao (một điều thể hiện rõ ở Rommel trong nội loạn sau Chiến tranh Thế giới thứ nhất - ông lấy lại Thành phố Lindau và bảo vệ khu Thị chính Schwäbisch Gmünd từ làn sóng Cách mạng Cộng sản bằng đàm phán hòa bình, trong khi khắp nước Đức các đội quân chính quy và không chính quy đã đàn áp các cuộc nổi dậy trong bể máu và hỗn loạn. Hitler cũng tham gia các hoạt động dẹp loạn thời kỳ này), với mong muốn tận hưởng hòa bình bên người vợ yêu dấu.{{sfn|Mitcham|2014|p=6}}{{sfn|Remy|2002|p=21, 42}}<ref name="Mythos Rommel (Raffael Scheck)">{{cite web|last1=Scheck|first1=Raffael|title=Mythos Rommel|url=http://www.perspectivia.net/publikationen/francia/francia-recensio/2010-3/ZG/mythos-rommel_scheck}}</ref> Với con người như vậy, nhiều nhà sử học cho rằng, nếu không có cuộc gặp định mệnh với Hitler thì thế giới không thể nào biết đến ông. Ông nhìn thấy ở Hitler, kẻ xuất thân bình dân như mình, hiện thân cho ý chí của nhân dân Đức, và ông sẽ cống hiến, được ghi nhận và tưởng thưởng bởi ý chí đó.{{sfn|Watson|1999|p=169}} Đó cũng là định mệnh với Hitler, người nhìn thấy ở Rommel một chiến binh huyền thoại đúng với lý tưởng của ông ta về người hùng của nhân dân{{sfn|Fischer|2014}}<ref>{{cite news|last1=Todeskino|first1=Marie|title=Wüstenfuchs, Draufgänger, Widerstandsheld?|accessdate=22 September 2016|agency=dw.com|date=2 November 2012}}</ref>, đồng thời là một công cụ chính trị hoàn hảo để giữ vững tinh thần chiến đấu cho quân dân (không chỉ quân lính mà cả tướng tá nữa) trong những thời khắc gay go nhất, để đổ gánh nặng hận thù từ các quan chức cấp cao sang đôi vai của ông<ref name=NatGeoCha>{{Cite episode |last1=Frey |first1=Christian |last2=Versteegen |first2=Tim |year=2011 |title=Hitler's Desert Fox |series=Nazi Underworld |network=National Geographic Channel |url= http://www.nationalgeographic.com.au/tv/nazi-underworld/ |accessdate=15 June 2016 }} "Các ông lớn...ghét Rommel...Như vậy là đúng vào ý đồ của Hitler, một nhà độc tài điển hình theo mô thức chia để trị." (sử gia Guy Walters, 42:00). "Các kẻ thù của Rommel đã liên kết chống lại ông. Sự việc bắt đầu ở Tòa án Danh dự và kết thúc với việc Bormann và Keitel phong tỏa Hitler." (sử gia Reuth, 43:00).</ref>. Y cũng không thể chọn ai khác, vì không ai khác có sức hấp dẫn cá nhân và cá tính mạnh mẽ của Rommel để làm điều đó (một điều thể hiện vào giai đoạn Rommel không còn niềm tin vào chiến thắng và cả Hitler lẫn bộ máy - Hitler và Goebbels đã nghĩ đến Manstein như một giải pháp thay thế để khôi phục khí thế lẫn "định hướng chính trị" cho các sĩ quan, nhưng không thành công).{{sfn|Von Fleischhauer|Friedmann|2012|}}{{refn|Halder: "Rommel là tên điên nhưng không ai dám đấu với hắn vì hắn đặc biệt tàn bạo và lại có các cấp cao nhất đứng sau lưng."{{sfn|Reuth|2005|p=186}}{{sfn|Watson|1999|p=175}} Lưu ý: câu kết luận này được viết ra bởi một người muốn phá Rommel đến nỗi đã cử Paulus và Gause đến đẻ kiểm soát ông bất chấp những rối loạn và bất lợi điều đó sẽ gây cho quân Đức. Paulus sau khi va chạm với Rommel đã ra về theo lời vợ khuyên, còn Gause sẽ trở thành cộng sự tin cậy của Rommel.{{sfn|Butler|2015|pp=241, 281-283}}{{sfn|Stein|2007|p=242}}|group="n"}}<ref>{{cite book|last1=Pyta|first1=Wolfram|title=Hitler: Der Künstler als Politiker und Feldherr. Eine Herrschaftsanalyse|date=14 April 2015|publisher=Siedler Verlag,|isbn=9783641157012|page=520-521|url=https://books.google.com/books?id=iFDgBQAAQBAJ&pg=PT520}}</ref>{{sfn|Remy|2002|p=212}}<ref>{{cite book|last1=Frieser|first1=Karl-Heinz|title=Die Ostfront 1943/44: der Krieg im Osten und an den Nebenfronten|date=2007|publisher=Deutsche Verlags-Anstalt|isbn=9783421062352|page=223|url=https://books.google.com.vn/books?id=53ITAQAAMAAJ&q=%22Haltung+und+ohne+jede+innere+und+charakterliche+Festigkeit%22&dq=%22Haltung+und+ohne+jede+innere+und+charakterliche+Festigkeit%22&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiA1are4qDPAhWHI5QKHXRcCy8Q6AEIGzAA}}</ref> (Sau cuộc ám sát, hoảng hốt về hậu quả khi để cho một người từ đầu đã có tư tưởng dở dở ương ương, thậm chí cấm báo chí Quốc xã tuyên truyền ông là Đảng viên Quốc xã{{sfn|Butler|2015|p=239}}{{sfn|Remy|2002|p=121, 240}} đóng vai trò hiệu triệu, Hitler và Goebbels đã ép Rundstedt và nhất là Guderian giúp phát-xít hóa quân đội<ref>{{cite book|last1=Toland|first1=John|title=Adolf Hitler: The Definitive Biography|date=2014|publisher=Knopf Doubleday Publishing Group|isbn=9781101872772|page=1276|url=https://books.google.com/books?id=ZzBkAwAAQBAJ&pg=PT1276}}</ref><ref>{{cite book|last1=Messenger|first1=Charles|title=The Last Prussian: A Biography of Field Marshal Gerd Von Rundstedt|date=2012|publisher=Pen and Sword|isbn=9781473819467|page=229|url=https://books.google.com/books?id=9yfAAwAAQBAJ&pg=PA229}}</ref>{{sfn|Prados|2011|164}}<ref>{{cite book|last1=Ripley|first1=Tim|title=The Wehrmacht: The German Army in World War II, 1939-1945|date=2014|publisher=Routledge|isbn=9781135970345|url=https://books.google.com/books?id=Z8C2AgAAQBAJ&pg=PA234}}</ref>) Mối quan hệ này được sử gia Maurice Remy gọi là “cuộc hôn nhân trong mơ”, dù về sau, như nhà văn Ernst Juenger nhận xét, nó trở thành “tình yêu pha lẫn hận thù.”{{sfn|Remy|2002|p=253}}
Dòng 214:
Các danh tướng hiện đại như Schwarzkopf (và Gaddafi ở bên kia chiến tuyến, người tự nhận là kẻ thừa kế tinh thần của Rommel), Moshe Dayan và nhiều người khác đã coi Rommel làm mô hình của họ không chỉ về chuyên môn mà cả với tư cách một lãnh đạo, một biểu tượng nữa.<ref>{{cite book|last1=Balwant Sidhu Galib|title=Rear View Mirror|url=https://books.google.com/books?id=QkURCgAAQBAJ&pg=PT420&lpg=PT420}}</ref><ref>{{cite book|last1=Blais|first1=Jan David|title=Twentieth Century Limited: Book Two, Age of Reckoning |url=https://books.google.com/books?id=Kka8bdjvRo0C&pg=PT241&lpg=PT2411991}}</ref><ref>{{cite book|last1=Kimmerling|first1=Baruch|title=Politicide: Ariel Sharon's War Against the Palestinians|url=https://books.google.com/books?id=TE8oCW2J2F4C&pg=PA56&lpg=PA56}}</ref><ref>{{cite news|title=Kadhafi / Rommel: même combat |url=http://www.atlantico.fr/decryptage/kadhafi-rommel-libye-guerre-armee-107922.html}}</ref><ref>{{cite news|last1=Von Widmann|first1=,Carlos|title=Ein Mörder mit Meriten|url=http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-7809960.html|issue=DER SPIEGEL 2/1998|date=1998}}</ref><ref>{{cite book|last1=Childress|first1=Diana|title=Augusto Pinochet's Chile |edition=Revised |date=2009|isbn=9781467703536|url=https://books.google.com/books?id=gISXAgAAQBAJ&pg=PA31}}</ref><ref>{{cite book|last1=Keaney|first1=Thomas|last2=Mahnken|first2=Thomas|title=War in Iraq: Planning and Execution|isbn=0203088956|url=https://books.google.com.vn/books?id=jwrdUSIxILsC&pg=PA49&lpg=PA49&dq=%22rommel+and+de+gaulle%22&source=bl&ots=khyiXWFoiB&sig=LtUmHkOKCENJz2c2of86dVd0iG8&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=%22rommel%20and%20de%20gaulle%22&f=false}}</ref>
 
Có phương tiện truyền thông trách cứ ông vì chiếm dụng một căn biệt thự mà chính quyền cướp đoạt của người Do Thái. Thực ra, trong những tháng gần cuối đời, quả là sau khi nhà của Rommel bị bom đạn làm sập, Thị trưởng Stuttgart có liên hệ với chính quyền ở Ulm bố trí cho ông một căn biệt thự ở chỗ hẻo lánh làm chỗ ở, và quả 2 năm trước đó nó là của người Do Thái, nhưng gia đình Rommel chưa bao giờ nhận quyền sở hữu nó cả. Trong khi những viên tướng khác nhận được các món "quà" bất động sản (mỗi cơ ngơi hàng vài trăm héc ta) từ Hitler thì Rommel hoặc là không được gợi ý hoặc đã từ chối, cho dù hai người thân thiết như vậy. Đáng nói là trong đời thường, Rommel tính tằn tiện và khắc khổ quá mức, lại tháo vát (theo lời vợ ông thì nhà đỡ được tất cả các loại thợ do chồng có thể chế tạo hay sửa chữa được mọi thứ trong nhà) và quản lý tiền bạc khéo léo theo kiểu người Swabia (thậm chí còn tự lên kế hoạch tránh thuế hợp pháp rất tài tình khi thấy cuốn ''Infanterie greift an'' bán được đến không ngờ) nên không hề nghèo (dù ông hào phòng với vợ và cấp dưới) - lúc nghĩ mình sắp tử trận, trong thư tuyệt mệnh, ông vẫn hướng dẫn vợ làm sao đổi món tiền lương trả bằng lire mà ông mới dành dụm được.<ref>{{cite book |last1=Hecht (editor) |first1=Cornelia |last2=Häussler |first2=Johannes |last3=Linder |first3=Rainer |date=2008 |title=Mythos Rommel |publisher=Haus der Geschichte Baden-Württemberg |isbn=978-393372628-5 |p=97 }}</ref>{{sfn|Brighton|2008|p=154}}{{sfn|Butler|2015|p=474}}{{sfn|Young|1950|p=53-54}}
 
== Danh tiếng quân sự của Rommel ==
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Erwin_Rommel”