|
Trong khi đó, ở miền biên cương Phổ - [[Ba Lan]] từ ngày [[24 tháng 2]] cho đến ngày [[4 tháng 3]] năm 1759, vị Tướng Wobersnow - bấy giờ là một chiến binh hăng hái của [[Quân đội Phổ]], quyết tâm theo đường Posen tiến binh vào Ba Lan để tận diệt các kho quân nhu của người [[Nga]], đặc biệt là tên quý tộc Ba Lan Sulkowski. Ông ta tận tâm thu thập lương thực của Quân đội Nga, và quá tự kiêu vì mình được Nga hỗ trợ nên đã "tuyên chiến với Vua Phổ". Mặc dù vua Ba Lan tuyên bố trung lập nhưng Sulkowski cứ tiếp tục thực hiện các hoạt động thân Nga tại dinh Reisen.<ref name="franzkugler408"/> Hồi [[tháng tám|tháng 8]] năm [[1758]], trong [[trận Zorndorf]], Friedrich II Đại Đế đánh tan nát quân Nga và bắt giữ được Sulkowski, và bị giam cầm trong thành [[Küstrin]] ở xứ [[Brandenburg]] của Vương triều Phổ. Wobersnow và các chiến binh của ông phá tan tành kho lương Nga, bắt giữ Sulkowski cùng đội quân thân Nga của ông ta, và giải chúng về Glogau.<ref name="franzkugler408"/> 1 nghìn lính Ba Lan trong đội quân này đều bị bắt phải gia nhập quân ngũ Phổ. Nhận tin chiến thắng, Quốc vương Phổ thẳng thừng gửi quốc thư cho vua Ba Lan: ''"Do ông để cho bọn Nga hành qua qua đất ông mà tấn công tôi, có bằng chứng rõ ràng để ông chỉ cần suy nghĩ rằng phe bị tấn công phải có sự đáp trả tương tự"''. Triều đình Ba Lan đáp là "''Đúng vậy!"'' nhưng không hề bàn gì về Sulkowski, và điều này thể hiện rõ sự suy yếu cùng cực của Nhà nước Cộng hòa Ba Lan thời bấy giờ, dần dần dễ làm mồi cho các láng giềng mà đặc biệt là [[Đế quốc Nga]] thôn tính.<ref name="thomascarlyle405"/> Hàng loạt quân lương tại Ba Lan bị hủy diệt, là thất bại nghiêm trọng của quân Ba Lan thân Nga vì số quân lương này có thể nuôi sống 5 vạn binh sĩ Nga trong vòng 3 tháng. Một kế hoạch nữa là quân Phổ tiến binh từ miền Hạ Silesia mà tấn công vùng [[Morava|Moravia]], và thắng lợi vang dội đến mức người [[Áo]] phải tập trung binh lựa tại đây, do đó những lãnh thổ của [[Čechy|Bohemia]] hướng Sachsen rộng mở. Thấy vậy, Vương đệ Heinrich - vị chỉ huy quân Phổ tại Sachsen - sau khi đánh đuổi lực lượng đồn binh của [[Đế quốc La Mã Thần thánh]] ra khỏi [[Thüringen]], và điều động vài binh đoàn đánh xứ Bohemia, và chỉ trong vòng 5 ngày đã phá hủy sạch không còn một mống các kho đạn của quân Áo - Quân đội Đế quốc La Mã Thần thánh, với sức công phá gấp đôi cuộc tấn công Ba Lan không lâu trước đó. Người Phổ rút lui an toàn, trước khi viện binh Áo - Đế quốc La Mã Thần thánh có thể kéo đến. Song, Heinrich cho rằng đòn này hãy còn nhẹ. Ông tiến quân vào miền [[Franken]], nơi đây có hai [[Sư đoàn]] La Mã Thần thánh đóng cứ. Quân Phổ đánh tan nát quân La Mã Thần thánh, bắt được nhiều tù binh, phá sạch kho lương, buộc dân chúng Franken phải cống nạp, sau đó ông rút quân về Sachsen.<ref name="franzkugler408"/>
Dần dần, Friedrich II Đại Đế gầy dựng được quân đội bao gồm hơn 10 vạn binh sĩ. Tuy nhiên, so với các tử sĩ trước kia thì những tân binh này về sức chiến đấu kém xa. Do đó, ông không mấy thiện cảm với họ, mà truyền lệnh cho các Sĩ quan dùng kỷ cương thép để rèn luyện họ, do tinh thần kỷ luật của họ rất kém cỏi. Quân [[Bộ binh]] Phổ suy yếu, trong khi quân Áo tăng cường [[Pháo binh]] và tài khai thác địa hình. Thành thử, tuy nhà vua vẫn luôn coi trận đánh là quyết định tình hình nhưng quan điểm của ông trở nên thiên về phòng thủ hơn, vì qua mỗi chiến dịch, binh lực cứ suy sụp thêm, mà mỗi chiến thắng đều không thể đẩy kẻ thù ra khỏi vòng chiến.<ref name="gerhardritter118"/> Bấy giờ, triều đình Áo và Pháp kêu gọi [[Đế quốc Nga]] tung quân vào chiến trường sớm hơn năm trước. Đại Công nương Áo là [[Maria Theresia của Áo|Maria Theresia]] đã đề nghị được người Nga tăng thêm binh lực.<ref name="gerhardritter118">[[Gerhard Ritter]], ''Frederick the Great: a historical profile'', trang 118</ref> Quân Nga sẽ xâm phạm vào [[Vương quốc Phổ]] theo con đường Mark - Lissa, và [[Nguyên soái|Thống chế]] Áo là [[Bá tước Leopold Joseph von Daun]] tiến hành theo dõi người Nga. Năm trước thì Tổng tư lệnh quân Nga là Đại tướng [[Wilhelm von Fermor]] đã bị [[vua]] Friedrich II Đại Đế đánh bại trong trận Zorndorf tàn khốc, và trong lần này [[Nữ vương|Nữ hoàng]] Nga là [[Elizaveta của Nga|Elizaveta Petrovna]] sai [[Nguyên soái]] [[Pyotr Semyonovich Saltykov]] thay chân Fermor. Khác với vị tiền nhiệm của mình, Saltykov là một thống soái hung hãn và tài ba.<ref name="davidstone73"/> Ông này cũng từng bị giam cầm trong thành Küstrin sau khi Friedrich II Đại Đế đại thắng quân Nga tại Zorndorf.<ref>Thomas Carlyle, ''History of Friedrich ii of Prussia'', trang 343</ref> Từ đầu [[tháng tư|tháng 4]] năm 1759, quân Nga đang đóng ở [[Ba Lan]], đã bắt đầu thức tỉnh và tà tà tiến quân. Vào ngày [[24 tháng 4]] năm 1759, đội Tiền binh bao gồm 1 vạn quân Nga đi qua Thorn. Theo bước bọn họ có hai Sư đoàn Nga, mỗi Sư đoàn này đều có đến 3 vạn chiến binh tinh nhuệ. Dù người ta kể rằng ''"Saltykov băng qua sông Weischel cùng với 10 vạn đại binh"'', thực ra nếu không tính các binh lính [[Cozak]], quân Nga chỉ có dưới 75 nghìn quân chính quy. Và, thực chất Fermor vẫn là Tổng tư lệnh quân Nga trong lúc này, chỉ khi quân Nga kéo đến Posen vào ngày [[29 tháng 6]] năm 1759 thì trong cuộc gặp gỡ riêng tư, Saltykov thực sự thay chức Fermor. Saltykov vốn đã nổi danh trong triều chính [[Sankt-Peterburg]], và Fermor hứa sẽ luôn luôn cộng tác chặt chẽ với người kế nhiệm của mình.<ref name="carlyle132thomas"/>
Quân Nga hành về Posen thì Saltykov nhận thấy đống quân lương và cả Sulkowski đều đã biến mất. Thế là ông ta quyết định hợp binh với quân Áo của Daun, như thể châm hai ngọn lửa đốt cháy vua Phổ, và làm một việc trọng đại nào đó. Trong khi ấy, Friedrich II Đại Đế không rõ là người Nga muốn lấy tỉnh [[Silesia]] hai là lãnh địa Brandenburg do chính ông làm lãnh chúa. Kể từ khi quân Nga vượt qua sông Weichstel, ông hướng hẳn tầm ngắm của mình vào kẻ địch hùng mạnh này. Ông đã nhiều lần ra quân đập tan các kho đạn của Nga, và lần này một kế hoạch còn lớn và mới mẻ hơn nữa được đề xướng, mà Tướng Wobersnow vẫn tiếp tục thực hiện. Tuy nhiên, nhà vua lại phải chuyển quân sang hướng khác, nơi nào nguy hiểm có thể xảy ra. Ông vẫn không thể rời khỏi trọng trách của ông, là ngăn ngừa Daun hợp binh với Saltykov. Do đó, ông phải thận trọng theo dõi Thống chế Daun.<ref name="carlyle132thomas"/>
Trong khi ấy, Daun hãy còn thụ động, hoặc có lẽ là chỉ tạm thời dừng quân. Nhưng do quân Nga tiến sâu vào Posen, vua Friedrich II Đại Đế chịu áp lực nặng nề hơn: ông phải cắt thêm quân để kháng cự cuộc xâm lăng của quân [[Thụy Điển]] tại [[Pomerania]].<ref name="carlyle132thomas"/> Đây là cái khó của vị vua - chiến binh vĩ đại khi phải đương đầu với quân Liên minh các nước láng giềng: ông phải cắt giảm quân số quân chủ lực do đích thân ông thống lĩnh, dù rằng quân Thụy Điển là kẻ thù yếu hèn.<ref name="gerhardritter118"/> Quân Phổ do Trung tướng - Bá tước [[Christoph Burggraf und Graf zu Dohna]] chỉ huy đã đại thắng, quân Thụy Điển phải tháo chạy khỏi hạt Stralsund, sau đến lúc này thì nhà vua ban chỉ dụ cho Dohna kéo đội quân nhỏ bé của mình về đánh quân Nga, những kẻ đang tiến về đánh họ. Bản thân nhà vua định thân chinh cầm binh ra đánh để quân địch không thể liên kết, nhưng điều này cần phải được thực thi sớm hơn do đó ông giao binh quyền cho Dohna.<ref name="davidfraser413">[[David William Fraser|David Fraser]], ''Frederick the Great: King of Prussia'', các trang 413-415.</ref> Quân Dohna có viện binh của Wobersnow và 1 vạn chiến binh của Trung tướng Hülsen từ [[Sachsen]] hành về. Quân Dohna có thể phải hủy diệt các kho đạn mới của người Nga, hoặc là, cũng tốt không kém vậy, là đánh thốc vào các Sư đoàn hãy còn phân tán của quân thù, và tiêu diệt hoàn toàn quân Nga. Nói chung, để làm được điều đó thì người Phổ phải có sĩ khí, quân thanh, phải hành binh thật linh động và làm cho tình hình trở nên sáng sủa hơn. Đó là quân lệnh của Dohna. Ông có 18 nghìn binh sĩ, bên cạnh ông Hülsen cũng có 1 vạn binh sĩ đang khí thế hành từ Sachsen về, và Wobersnow thì ít nhất là có trí tuệ của mình. Friedrich II Đại Đế hy vọng rằng quân Phổ sẽ đánh lui được quân Nga trong lần này, là cơ may cuối cùng để quân Áo không hợp binh được với quân Nga.<ref name="carlyle132thomas"/>
Dohna tổ chức một cuộc hành binh. Nhưng, ông không thể hành quân thật nhanh được. Ông đã cao tuổi, ốm yếu và dĩ nhiên là gặp chướng ngại. Ông dành chút thời gian triệu tập ba quân tại Stargard, thêm 12 ngày nữa tại Landsberg, trên sông Wartha ông sắp xếp lại các kho lương của quân ông, thế mà mãi đến ngày [[23 tháng 6]] thì ông mới đem binh đến Posen, 3 tuần sau khi đội Tiền binh Nga gồm 1 vạn chiến binh đóng quân kiên cố ở đó, và cứ mỗi ngày thì các toán lính Nga đổ xô vào đó.<ref name="carlyle132thomas"/> Friedrich II Đại Đế cả giận viết rằng Dohna chậm như một con rùa, ngược với kỳ vọng của nhà vua là vị lão tướng sẽ "xử đẹp" Saltykov và đe dọa tiếp tế của người Nga: Dohna có 18 nghìn binh sĩ cùng với Wobersnow, giá như ông cứ đến Posen sớm hơn theo như lời khuyên can của Wobersnow thì có lẽ ông sẽ tiêu diệt được đội Tiền binh và kho đạn dược Nga, làm giảm hẳn áp lực của nhà vua. Nhưng ông vẫn cứ quyết tâm chờ Hülsen cùng một vạn chiến binh kéo đến (họ sẽ không kéo đến trong suốt từ 7 đến 8 ngày sau), trong khi đó các Sư đoàn Nga đã đầy đủ tại Posen. Như vậy, có thể thấy rằng Dohna đã không hoàn tất nhiệm vụ của ông. Tuy ông có kế hoạch đánh phá các kho đạn của quân Nga, mà nghe nói là được phòng vệ yếu ớt tại Posen, khi Dohna vượt sông Wartha thì ông chẳng thấy một kho đạn nào cả, sau đó ông vượt trở lại sông Wartha nhưng chẳng thể làm gì được Saltykov, hay chẳng thể đe dọa được gì đến quân lương của người Nga. Lúc này, nhà vua đang ngự tại miền Landeshut và suýt nữa thì lên đường chinh chiến trong "cuộc chinh phạt Trautenau" nhỏ nhoi này, cùng với đội [[Kỵ Pháo Binh]] gồm thâu bốn khẩu [[pháo|đại bác]], nhưng vào ngày [[29 tháng 7]] thì ông trở nên thất vọng với hung tin rằng Dohna trở về mà không thể làm nên trò trống gì. Từ lúc này, ông chỉ toàn nghe hết tin dữ này cho đến tin dữ khác, chẳng có tin tốt nào cả. Quân Nga không phải đánh một trận nào với Dohna mà cũng đã thoát khỏi mối đe dọa này.<ref name="carlyle132thomas"/><ref name="davidfraser413"/>
Cuối cùng thì Saltykov đã có thể đưa quân rời khỏi Posen trong vòng một ngày. Ông ta được lính Cozak hộ vệ, và, có lẽ ông ta muốn kéo đại binh đến đương đầu với mối họa Dohna, hoặc là ngăn cách vị lão tướng Dohna với xứ Brandenburg. Để làm được điều này, Saltykov phải thực hiện những mánh khóe công phu để gạt chân Dohna đi. Song, Saltykov cũng chẳng giỏi giang hơn gì Dohna cho lắm: ông cùng với ba vạn quân tinh nhuệ và quân lương ngặt nghèo tiến nhanh về phía trước và lặp phòng tuyến tại Crossen bên sông Oder (nếu nhà vua Friedrich II Đại Đế đoán được thì hẳn ông nghĩ rằng viên Thống chế Áo [[András Hadik]] hoặc là Quân giới [[Gideon Ernst von Laudon|Ernst Gideon von Laudon]] có thể hợp binh với người Nga tại đây). Dohna như vậy lại có thời cơ để ngăn ngừa Saltykov, nhưng ông đã không chớp lấy thời cơ này. Đối mặt với Saltykov, Dohna cứ thoái lui và thoái lui, cuối cùng khi về đất Brandenburg thì cả ông và người Nga đều không có quân lương. Cuối cùng, vào ngày [[17 tháng 7]] (một tuần sau khi nhà vua Friedrich II Đại Đế đến Schmöttseifen), Dohna và quân sĩ vào thị trấn Züllichau (Chỉ trong khoảng thời gian chiếm lấy nó trước khi Saltykov kéo đến), cách sông Crossen chừng 30 dặm. Sau cùng, lão tướng Dohna chẳng thể làm nên được một trò trống gì cả.<ref name="carlyle132thomas"/>
Nhà vua Friedrich II Đại Đế bấy giờ gặp vấn đề với các tướng lĩnh của ông. Ông đã phái Tướng von Wobersnow đến "hỗ trợ" Dohna vào đầu tháng 6 và Wobersnow có đề xướng kế hoạch đánh phá kho lương của quân Nga, như nhà vua gợi ý. Tuy nhiên, kế hoạch này đã không được thực thi và nhà vua có ngự bút thư gửi cho Wobersnow, với lời lẽ chỉ trích rất gắt gao: theo đó, ông coi Wobersnow giống như một kẻ thiếu quyết đoán, một kẻ chậm chạp, bất tài vô dụng, say rượu và là tấm gương xấu đã toàn quân tránh xa ra: ''"Alle sottisen die man im Krieg Thun kann haben Sie gethan"''. Có hai trang và cứ mỗi dòng lại càng có lời lẽ đanh thép hơn là dòng trước. Giờ đây, Friedrich II Đại Đế bất mãn với Dohna và xem nhẹ Wobersnow, do đó ông lâm vào khó khăn: trong các chiến dịch trước đây, các công thần của ông đều đã bị bắt sống hoặc là hy sinh trên trận tiền (Moritz, Retzow, Winterfeld, Keith). Một khi những vị dũng tướng hàng đầu của ông đều đã mất đi thì ông lại phải trông cậy những vị tướng ít tài cán hơn.<ref name="carlyle132thomas"/><ref name="davidfraser413"/> Trong số ấy, chỉ có mỗi viên Trung tướng [[Carl Heinrich von Wedel]] là đã thể hiện xuất sắc tinh thần chiến đấu táo bạo của mình trong trận thư hùng quyết liệt ở [[Trận Leuthen|Leuthen]] hồi năm [[1757]].<ref name="franzkugler408"/> Quốc vương vốn chán ghét sự lề mề của Dohna nên mong có một vị tướng nào mạnh mẽ hơn, ít nhất là có tài năng thường thấy của một chiến binh Phổ. Tình hình khẩn cấp, do đó ông quyết định huyền chức Dohna và giao cho Wedell đặc quyền (''Alter-Ego''), và theo chỉ dụ của ông thì Wedell trở thành quan [[Độc tài]] theo kiểu [[La Mã cổ đại]]:<ref name="franzkugler408"/><ref name="carlyle132thomas"/>
{{Cquote|''Giờ đây Khanh sẽ thống soái ba quân thay Trẫm, những quân lệnh của Khanh sẽ được thi hành trên danh nghĩa của Trẫm, nếu như Trẫm biết được. Trẫm phải khen ngợi tài năng chiến đấu của Aí Khanh trong trận Leuthen. Do đó, Khanh sẽ được cử làm Độc tài, giống như nhiều người La Mã xưa kia, để cải thiện tình hình ở sông Oder. Ta hạ chiếu cho Khanh tấn công giặc Nga ngay khi Khanh tiếp giáp với chúng; đập cho chúng tan tác và phá vỡ liên kết giữa giặc Nga và giặc Áo.''|||Friedrich II Đại Đế}}
Wedel chỉ đơn giản là hiểu rằng nhà vua muốn ông chỉ huy toàn thể quân chủ lực Phổ tiến công quân địch.<ref name="davidfraser413"/> Vốn vị tướng này là anh trai của một Sĩ quan Phổ dũng mãnh được mệnh danh là "[[Leonidas I|Leonidas]]" đã hy sinh trong [[trận Soor]] hồi năm [[1745]], vua Friedrich II Đại Đế thầm nghĩ rằng Wedel có thể sẽ là một ''Winterfeldt mới'' và do đó ông hết mực kỳ vọng vào Wedel. Nhưng, ông đã sai lầm, Wedel bắt đầu nắm quyền Độc tài vào ngày Chủ Nhật, và thực chất nền Độc tài của Wedel chỉ kéo dài có một ngày mà thôi:<ref name="carlyle132thomas"/>
==Trận đánh==
|
