Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Charles II của Anh”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n →‎Thời thơ ấu: sửa chính tả 3, replaced: thứ 2 của → thứ hai của using AWB
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
{{EngvarB|date=May 2014}}
{{Thông tin nhân vật hoàng gia
{{Infobox royalty
| tênname = Charles II
| tước vị = Vua Anh, Scotland và Ireland
| hìnhimage = King Charles II ofby John Michael Wright or Englandstudio.jpegjpg
| ghi chú hìnhcaption = Charles II trong trangbộ phụcáo củachoàng [[Hiệp sĩ cấp Garter]], họa phẩm của [[John Michael Wright]] hoặc xưởng vẽ, c. 1660–1665
| alt = Một người đàn ông dáng ốm với mái tóc xoăn đen
| chức vịsuccession = [[Danh sách vua và nữ hoàng Anh|Vua của Anh]], [[Danh sách vua và nữ hoàng Scotland|Scotland]] và [[VuaDanh sách vua chúa Ireland|Ireland]]
| tại vị = [[29 tháng 5]], [[1660]]<ref>The traditional date of the Restoration marking the first assembly Kin and Parliament together since the abolition of the monarchy in 1649. The English Parliament recognised Charles as King of England by unanimous vote on the 2 tháng 5 năm 1660, although royalists had recognised him as such since the death of his father on 30 tháng 1 năm 1649. During Charles's reign all legal documents were dated as if his reign had begun from his father's execution in 1649.</ref> - [[6 tháng 2]], [[1685]]
| moretext = ([[Style of the British sovereign#Styles of English and Scottish sovereigns|more...]])
| tiền nhiệm = [[Charles I của Anh|Charles I]] {{Vương miện}} ''([[de jure]])''<br />[[Hội đồng nhà nước Anh|Hội đồng nhà nước]] ''([[de facto]])''
| reign = 29 tháng 5 1660{{efn|name=reign|Theo truyền thống, ngày Trung Hưng được đánh dấu bằng sự kiện lần đầu tiên vua và Nghị viện họp lại cùng nhau kể từ sau khi chế độ quân chủ Anh bị lật đổ năm [[1649]]. Nghị viện Anh công nhận Charles là Vua của Anh bằng cuộc bỏ phiếu ngày [[2 tháng 5]] năm [[1660]], và ông tuyên bố đăng quang ở London ngày [[8 tháng 5]], mặc dù phe bảo hoàng công nhận ông là vua ngay sau khi cha ông bị xử tử ngày [[30 tháng 1]] năm [[1649]]. Dưới thời Charles tất cả các tư liệu chính trị đều đánh dấu thời trị vì của ông bắt đầu sau cái chết của thân phụ ông.}} –<br>6 tháng 2 1685
| kế nhiệm = [[James II của Anh|James VII & II]] {{Vương miện}}▼
| predecessor =[[Charles I của Anh|Charles I]]
| phối ngẫu = [[Catherine xứ Braganza]] ▼
▲| kế nhiệmsuccessor = [[James II của Anh|James VIIII & IIVII]] {{Vương miện}}
| thông tin con cái = ẩn
| coronation = 23 tháng 4 1661
| con cái = [[James Scott, Công tước Monmouth thứ nhất]]<br />[[Charles FitzCharles, Bá tước Plymouth thứ nhất]]<br />[[Charles FitzRoy, Công tước Cleveland thứ nhì]]<br />[[Charlott Lee, Nữ bá tước Lichfield]]<br />[[Henry FitzRoy, Công tước Grafton thứ nhất]]<br />[[George FitzRoy, Công tước Northumberland thứ nhất]]<br />[[Charles Beauclerk, Công tước St. Albans thứ nhất]]<br />[[Charles Lennox, Công tước Richmond thứ nhất]]<br />[[Descendants of Charles II of England|more illegitimate issue...]]
| succession1 = [[Danh sách vua và nữ hoàng Scotland|Vua của Scotland]]
| tên đầy đủ = Charles Stuart
| reign1 = 30 tháng 1 1649&nbsp;–<br> 3 tháng 9 1651{{efn|Từ sau cái chết của phụ thân cho đến khi bị đánh bại tại [[Trận Worcester]]}}
| hoàng tộc = [[Nhà Stuart]]▼
| chapredecessor1 = [[Charles I của Anh|Charles I]] {{Vương miện}}
| successor1 = ''Chính phủ quân sự''
| mẹ = [[Henrietta Maria|Henrietta Maria của Pháp]]▼
| coronation1 = [[1 tháng 1]] năm [[1651]]
| sinh = {{birth date|1630|5|29|df=y}}
▲| phối ngẫuspouse = [[Catherine xứ Braganza]]
| nơi sinh = [[Điện St. James]], [[Luân Đôn]]▼
| issue = {{plainlist|
| mất = {{Death date and age|1685|2|6|1630|5|29|df=yes}}▼
* ''Ngoại hôn:''
| nơi mất = [[Điện Whitehall]], Luân Đôn▼
* [[James Scott, Công tước Monmouth thứ nhất|James, Quận công Monmouth]]
| nơi an táng = [[Tu viện Westminster]], Luân Đôn▼
* [[Charles FitzCharles, Bá tước Plymouth thứ nhất|Charles, Bá tước Plymouth]]
}}▼
* [[Charles FitzRoy, Công tước Cleveland thứ hai|Charles, Quận công Cleveland]]
'''Charles II''' ([[29 tháng 5]] năm [[1630]] theo Lịch cũ - [[6 tháng 2]] năm [[1685]]) là [[Vua]] của [[Anh]], [[Scotland]] và [[Cộng hòa Ireland|Ireland]]. Ông lên ngôi năm 1660, khi chế độ quân chủ ở Anh được thiết lập trở lại.
* [[Charlotte Lee, Nữ Bá tước Lichfield|Charlotte, Nữ Bá tước Lichfield]]
* [[Henry FitzRoy, Công tước Grafton thứ nhất|Henry, Quận công Grafton]]
* [[George FitzRoy, Công tước Northumberland thứ nhất|George, Quận công Northumberland]]
* [[Charles Beauclerk, Công tước St Albans thứ nhất|Charles, Quận công St Albans]]
* [[Charles Lennox, Công tước Richmond thứ nhất|Charles, Quận công Richmond]]}}
| issue-link = #Con cái
| issue-pipe = more...
▲| hoàng tộchouse = [[Nhà Stuart|Stuart]]
| father = [[Charles I của Anh|Charles I]]
▲| mẹmother = [[Henrietta Maria|Henrietta Maria của Pháp]]
| sinh = {{Birth date|1630|5|29|df=y}}<br /><small>([[Old Style and New Style dates|N.S.]]: 8 tháng 6 1630)</small>
▲| nơi sinh = [[ĐiệnCung điện St. James]], [[Luân Đôn]], [[Anh]]
▲| mất = {{Death date and age|1685|2|6|1630|5|29|df=yes}}<br /><small>([[Old Style and New Style dates|N.S.]]: 16 tháng 2 1685)</small>
▲| nơi mất = [[ĐiệnCung điện Whitehall]], [[Luân Đôn]]
▲| nơi an táng = [[Tu viện Westminster]], [[Luân Đôn]]
| signature = CharlesIISig.svg
|religion =[[Anh giáo]], đổi sang [[Giáo hội Công giáo Roma|Đạo Thiên chúa]] trước phút [[lâm chung]]
▲|}}
'''Charles II''' (29 tháng 5 1630&nbsp;– 6 tháng 2 1685){{efn|Tất cả ngày tháng trong bài này nếu không có chú thích gì thêm thì đều căn cứ theo [[Lịch Julian]] với ngày đầu năm được tính là [[1 tháng 1]] (xem [[Lịch cũ và Lịch mới]]).}} là vua của [[Vương quốc Anh|Anh]], [[Vương quốc Scotland|Tô Cách Lan]], và [[Vương quốc Ireland|Ái Nhĩ Lan]]. Ông là vua Tô Cách Lan từ [[1649]] đến khi bị lật đổ năm [[1651]], và là vua Anh, Tô Cách Lan, Ái Nhĩ Lan từ [[Trung Hưng (1660)|khi trung hưng chế độ quân chủ]] năm [[1660]] đến khi mất.
 
Phụ thân của Charles II, [[Charles I của Anh|Charles I]], [[Charles I của Anh#Xét xử|bị chặt đầu]] tại [[Cung điện Whitehall|Whitehall]] ngày [[30 tháng 1]] năm [[1649]], vào lúc cao trào của [[Nội chiến Anh]]. Mặc dù [[Nghị viện Tô Cách Lan]] công nhận Charles II là Quốc vương ngày [[5 tháng 2]] năm [[1649]], Anh quốc khi đó bước vào thời kì gọi là [[Thời giữa hai đời vua]]] hay [[Khối thịnh vượng chung Anh]], và quốc gia này ''trên thực tế'' là nước [[cộng hòa]], cầm đầu là [[Oliver Cromwell]]. Cromwell đánh bại Charles II ở [[Trận Worcester]] ngày [[3 tháng 9]] năm [[1651]], và Charles [[Cuộc đào tẩu của Charles II|bỏ trốn qua đại lục]]. Cromwell trở thành nhà độc tài cai trị Anh, Tô Cách Lan và Ái Nhĩ Lan, và Charles trong 9 năm tiếp theo lưu vong ở [[Pháp]], [[Cộng hòa Hà Lan]] và [[Hà Lan thuộc Tây Ban Nha]]. Cuộc khủng hoảng chánh trị sau cái chết của Cromwell năm [[1658]] dẫn đến [[English Restoration|sự trung hưng]] của nền quân chủ, và Charles được mời trở về Anh. Ngày [[29 tháng 5]] năm [[1660]], ngày sinh nhật thứ 30, ông trở lại [[Luân Đôn]] dưới sự chào đón của công chúng. Sau [[1660]], tất cả các tài liệu chính thức đều đánh dấu ông đã kế vị cha ông ngay từ năm [[1649]].
==Tiểu sử==
 
[[Nghị viện Cavalier|Nghị viện của Charles]] ban hành bộ luật gọi là [[Điều luật Clarendon]], được lập ra nhằm chống đỡ cho địa vị của [[Giáo hội Anh]] vừa được tái lập. Charles chiều theo Clarenndon dù rằng ông hướng về tư tưởng khoan dung tôn giáo. Vấn đề đối ngoại trong những năm đầu triều đại của ông chủ yếu tập trung vào [[Chiến tranh Anh-Hà Lan lần thứ hai]]. Năm [[1672]], ông kí kết [[một hiệp định bí mật ở Dover]], liên minh với người anh họ [[Louis XIV của Pháp]]. Louis đồng ý hỗ trợ ông trong [[Chiến tranh Anh-Hà Lan lần thứ ba]] và cấp cho ông tiền trợ cấp, và Charles bí mật hứa hẹn sẽ đổi qua đạo [[Thiên Chúa]] vào một ngày nào đó trong tương lai. Charles cố gắng tái ban hành [[Tự do tôn giáo]] cho người [[Công giáo]] và người [[Tin Lành]] bất đồng chánh kiến với [[Đặc ân hoàng gia]] [[1672]], nhưng [[Nghị viện Anh]] buộc ông phải thu hồi nó. Năm [[1679]], [[Titus Oates]] phát giác ra cái gọi là "[[Âm mưu của Giáo hoàng]]" dẫn đến cuộc [[Khủng hoảng Loại trừ]] khi sự thực phơi bày ra em trai và là người kế vị của Charles là ([[James II của Anh|James, Quận công xứ York]]) là người đạo [[Thiên Chúa]]. Cuộc khủng hoảng dẫn đến sự ra đời của [[Đảng Whig]] ủng hộ loại trừ và [[Đảng Tory]] chống lại Loại trừ. Charles đứng về phía đảng Tory (Bảo thủ), và, sau khi [[Âm mưu Rye House]] nhằm ám sát Charles và James năm [[1683]], một vài nhà lãnh đạo đảng Whig bị xử tử hoặc lưu đày. Charles giải tán Nghị viện Anh năm [[1681]], và một mình cai trị đến khi chết ngày [[6 tháng 2]] năm [[1685]]. Ông cải theo [[Đạo Thiên Chúa]] vào phút lâm chung.
=== Thời thơ ấu ===▼
Charles là người con trai thứ hai của vua [[Charles I của Anh|Charles I]] và nữ hoàng [[Henrietta Maria]], một công chúa của nước Pháp. Khi Charles sinh ra vào ngày 29 tháng 5 1630, mọi hy vọng đặt vào ông sẽ trở thành người nối ngôi vua sau này, sau khi anh ông đã chết vào năm trước, ngay trong lúc mới đẻ ra. Mặc dù vậy mẹ ông không thích diện mạo của ông cho lắm. Trong lá thư vào ngày 6 tháng 5 1631 gởi cho bà St. George, bà viết:
{{cquote|[…] he is so ugly I am ashamed […] but his size and fatness supply what he lacks in beauty. (Nó xấu đến nỗi tôi phải mắc cỡ […] bù lại thì nó mập mạp và to lớn. }}
 
Charles nổi danh là ''Quân vương hưởng lạc'', vì cả lối sống phóng đãng và [[chủ nghĩa hưởng lạc]] trong triều đình của ông, và đất nước nhộn nhịp trở lại sau một thập kỉ dưới sự cai trị của Cromwell và [[Thanh giáo]]. Phu nhân của Charles, [[Catherine xứ Braganza]], không có con, nhưng Charles đã thừa nhận ít nhất 12 [[người con ngoại hôn]] với rất nhiều tình nhân. Ông được kế vị bởi em trai là [[James II của Anh|James]].
Cha của ông là [[Charles I của Anh|Charles I]] bị [[Regicide#The regicide of Charles I of England|bị hành hình]] ở [[Whitehall]] ngày [[30 tháng 1]] năm [[1649]], khi cuộc [[Nội chiến Anh]] lên tới đỉnh điểm. Quốc hội Anh đã không tuyên bố Charles là Vua vào thời điểm đó mà lại thông qua một đạo luật đặt việc tuyên bố như vậy ra ngoài vòng pháp luật. Anh quốc bước sang một thời kì mà được sử sách gọi là [[Thời đứt quãng của Vương quốc Anh]] hay [[Khối Thịnh vượng chung Anh|Khối thịnh vượng chung Anh]]. Nước Anh lúc này trên thực tế ([[de facto]]) là một nước cộng hòa, dưới sự lãnh đạo của [[Oliver Cromwell]].
 
▲=== Thời thơ ấu, nội chiến và lưu vong ===
Tuy vậy, Scotland vẫn là một nước quân chủ và [[Nghị viện Scotland]] tuyên bố Charles II là [[Vua người Scot]] ngày [[5 tháng 2]] năm [[1649]]. Ông đăng quang ngôi vua người Scot vào ngày [[1 tháng 1]] năm [[1651]] ở [[Scone]]. Sau chiến bại trước Cromwell trên [[mặt trận Worcester]] ngày [[3 tháng 9]] năm [[1651]], Charles bị trục xuất và phải sống ở Pháp, [[United Provinces|Cộng hòa Hà Lan]] và [[Hà Lan thuộc Tây Ban Nha]] trong vòng 9 năm.
[[File:Charles II Prince of Wales Egmont.jpg|left|upright|thumb|Charles II vào lúc sơ sinh, họa phẩm của [[Justus van Egmont]]|alt=A baby with white christening robe]]
[[File:William Dobson - Charles II, 1630 - 1685. King of Scots 1649 - 1685. King of England and Ireland 1660 - 1685 (When Prince of Wales, with a page) - Google Art Project.jpg|left|upright|thumb|Chân dung vẽ bởi [[William Dobson]], c. 1642 hoặc 1643|alt=Charles as a boy with shoulder-length black hair and standing in a martial pose]]
 
Charles II chào đời ở [[Cung điện St James]] ngày [[29 tháng 5]] năm [[1630]]. Phụ mẫu của ông là [[Charles I của Anh|Charles I]] (người cai trị ba vương quốc [[Vương quốc Anh|Anh]], [[Vương quốc Scotland|Tô Cách Lan]] và [[Vương quốc Ireland|Ái Nhĩ Lan]]) và [[Henrietta Maria của Pháp|Henrietta Maria]] (em gái của nhà vua Pháp quốc [[Louis XIII của Pháp|Louis XIII]]). Charles là người con thứ hai của họ. Hoàng trưởng tử chào đời một năm trước Charles nhưng qua đời chỉ trong vòng một ngày.{{sfn|Weir|1996| pp=255–257}} Anh, Tô Cách Lan và Ái Nhĩ Lan lần lượt theo các tôn giáo là [[Anh giáo]], [[Giáo hội Trưởng lão]] và [[Thiên Chúa]]. Charles được rửa tội tại [[Nhà nguyện hoàng gia]] ngày [[27 tháng 6]] theo nghi thức Anh giáo bởi [[Giám mục London]], [[William Laud]], và lớn lên dưới sự nuôi nấng của [[Edward Sackville, Bá tước Dorset thứ tư|Nữ Bá tước Dorset]], người Tin Lành, mặc dù cha mẹ đỡ đầu của ông bao gồm ông cậu và bà ngoại, [[Marie de' Medici]], họ đều là người [[Công giáo]].<ref>{{harvnb|Fraser|1979|p=13}}; {{harvnb|Hutton|1989|pp= 1–4}}.</ref> Vào lúc chào đời, Charles nghiễm nhiên trở thành [[Quận công Cornwall]] và [[Quận công Rothesay]], cùng với một số chức vị liên quan khác. Vào khoảng năm lên tám, ông được tiến phong [[Hoàng tử xứ Wales]], mặc dù ông không bao giờ được chính thức nhậm chức với [[Huy chương Hoàng tử xứ Wales]].{{sfn|Weir|1996| pp=255–257}}
Tình hình chính trị Anh Quốc rơi vào hỗn loạn sau cái chết của Cromwell năm 1658 và kết quả Charles được mời về cố hương để giành lại ngai vàng trong một thời kỳ mà sau này được gọi là thời kỳ [[Anh Quốc trung hưng|trung hưng]] của [[chế độ quân chủ]]. Charles trở về Anh ngày [[25 tháng 5]] năm [[1660]] và tới Luân Đôn vào ngày 29 tháng 5, ngày sinh nhật lần thứ 30 của ông. Sau năm 1660, mọi văn bản pháp lý đều được soạn trên tinh thần là Charles đã thừa kế ngai vàng từ cha mình vào năm 1649. Charles đăng quang vua Anh và Ireland ngày [[23 tháng 4]] năm [[1661]] ở [[Tu viện Westminster]].
 
== Ghi chú ==
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Charles_II_của_Anh”