Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky”

{{1000 bài cơ bản}}

{{Thông tin nhà văn

| image = Dostoevsky.jpg

| birth_date = [[11 tháng 11]] năm [[1821]]

| death_date = [[9 tháng 2]] năm [[1881]]

| death_place = [[Sankt-Peterburg]]

| magnum_opus = ''[[Anh em nhà Karamazov]]'', ''[[Tội ác và hình phạt]]''.

| influences= Nhà văn: [[Miguel de Cervantes]]<ref>[http://goliath.ecnext.com/coms2/gi_0199-5055894/Dostoevsky-s-other-Quixote-influence.html Dostoevsky's other Quixote.(influence of Miguel de Cervantes' Don Quixote on Fyodor Dostoevsky's The Idiot)] Fambrough, Preston</ref>, [[Charles Dickens]], [[Edgar Allan Poe]], [[Friedrich Schiller]], [[Honoré de Balzac]], [[Nikolai Vasilyevich Gogol|Nikolai Gogol]], [[Victor Hugo]], [[E.T.A. Hoffmann]], [[Mikhail Yuryevich Lermontov|Mikhail Lermontov]], [[Adam Mickiewicz]], [[Aleksandr Sergeyevich Pushkin|Alexander Pushkin]], <br />Triết gia: [[Mikhail Bakunin]], [[Vissarion Belinsky]], [[Nikolai Chernyshevsky]], [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel]], [[Aleksandr Herzen]], [[Konstantin Leontyev]], [[Sergei Nechaev]], [[Mikhail Petrashevsky]], [[Vladimir Solovyov]], [[Tikhon of Zadonsk]]

}}

[[Tập tin:Dostoevsky 1872.jpg|nhỏ|Dostoevsky do [[Vasily Perov]] vẽ năm [[1872]]]]

[[Tập tin:Wki Dostoyevsky Street 2 Moscow Mariinsky Hospital.jpg|nhỏ|trái|270px| Bệnh viện Mariinsky, Moskva]]

Dostoevsky sinh năm 1821 ở [[Moskva]], là con trai thứ hai trong gia đình có 7 anh em<ref>The Best Short Stories of Dostoevsky: Translated with an Introntroduction by David Magarshack. New York: The Modern Library, Random House; 1971.</ref>. Cha ông là Mikhail, vốn dòng dõi quý tộc nhưng đã sa sút, một bác sĩ quân y sau khi nghỉ hưu làm việc tại bệnh viện Maryinski chuyên chữa trị các người nghèo. Mẹ ông là Maria Feodorovna, con một thương gia. Bệnh viện Maryinski, nơi Dostoevsky sống hồi nhỏ, nằm ở chỗ tồi tệ nhất của thành phố, một khu vực bao gồm một nghĩa trang cho tội nhân, một trại thương điên và một cô nhi viện cho trẻ sơ sinh.Khung cảnh khu phố này đã để lại một ấn tượng lâu dài lên thời trẻ Dostoevsky, sớm quan tâm tới những người nghèo, bị áp bức và thống khổ. Dù bị bố mẹ cấm, Dostoevsky vẫn thích lẻn ra vườn của [[bệnh viện]], nơi những bệnh nhân đau khổ ngồi sưởi nắng. Cậu bé Dostoevsky thích dành thời gian ngồi bên các bệnh nhân và lắng nghe các câu chuyện của họ.

Năm 1837, mẹ của Dostoevsky mất vì bệnh lao. Ông Mikhail quyết định gửi các con trai của mình tới Học viện Kỹ thuật Quân sự ở kinh đô Sankt-Peterburg. Năm 1839, Fyodor Dostoevsky hay tin bố mình qua đời. Mặc dù chưa bao giờ được kiểm chứng, một số người tin rằng Mikhail Dostoevsky chết bởi chính những người nông nô của ông<ref>[http://worldebooklibrary.com/eBooks/Coradella_Collegiate_Bookshelf_Collection/Dostoevsky-notesfromtheunderground.pdf Notes from the Underground] Coradella Collegita Bookshelf edition, ''About the Author''.</ref>. Theo một câu chuyện, trong một cơn say rượu, ông đã làm họ phẫn nộ và họ đã giữ ông ta, đổ vodka vào miệng ông tới khi chết. Những tình tiết tương tự được Dostoevsky miêu tả trong ''Bút ký dưới hầm''. Một số khác lại tin rằng ông đã chết vì những nguyên nhân tự nhiên, còn câu chuyện sát nhân là do một người chủ trại láng giềng bịa đặt để có thể mua các tài sản với giá rẻ. Vài người lập luận rằng những tính cách của người cha đã ảnh hưởng lớn tới nhân vật Fyodor Pavlov Karamazov trong ''Anh em Karamazov'', nhưng những ý kiến này chịu nhiều chỉ trích. Dù sao đi nữa sự kiện này đã ảnh hưởng lớn tới tâm hồn ông, đó là một cách giải thích cho chủ đề tội ác luôn xuất hiện trong các tác phẩm của Dostoevsky.

 

Dostoevsky mắc chứng động kinh<ref>[http://www.epilepsy.com/epilepsy/famous_writers.html epilepsy.com] Famous authors with epilepsy.</ref>. Cơn động kinh đầu tiên xảy ra năm ông lên chín và thỉnh thoảng lại xuất hiện trong suốt cuộc đời ông. Trải nghiệm bản thân đã trở thành cơ sơ cho việc mô tả cơn động kinh của các nhân vật như Hoàng thân Myshkin (tiếng Việt thường phiên âm là Mưskin) trong tiểu thuyết [[Thằng ngốc]] hay Smerdyakov trong ''Anh em nhà Karamazov''.

 

 

Sau khi tốt nghiệp, Dostoevsky được điều về một đơn vị công binh, nhưng sau đó một năm ông xin giải ngũ.Khoảng thời gian này, Dostoevsky hoàn thành việc dịch cuốn [[Eugénie Grandet]] của Balzac nhưng không được chú ý lắm.

Khoảng cuối năm 1844, Dostoevsky bắt tay vào viết tiểu thuyết.Tác phẩm đầu tiên ra đời một năm sau đó, [[''Những kẻ bần hàn'']] (Бедные люди). Khi mới in dưới dạng các phần trên tập san Sovremennik(Hiện đại),cuốn sách đã rất được hoan nghênh. Theo chuyện kể, biên tập viên của tờ bào, nhà thơ [[Nikolai Nekrasov]] đi vào văn phòng của nhà phê bình [[Vissarion Belinsky]] và nói: "Một Gogol mới hiện". Cuốn tiểu thuyết được xuất bản thành sách những năm sau đó đã khiến Dostoevsky sớm nổi tiếng ở tuổi 24.

Tuy nhiên, cuốn truyện vừa ''Con người kép'' (Двойник) và những tác phẩm ông viết mấy năm sau đó (''Tiểu thuyết chín chữ'', ''Ông Prokharchin'', ''Bà chủ'',...) không được đánh giá cao. Nhiều người đã cảm thấy tiên đoán của Belinsky, rằng F.Dostoevsky sẽ thành một trong những nhà văn Nga vĩ đại nhất có vẻ đã lầm lẫn.

 

Năm [[1847]], Dostoevsky tham gia vào [[nhóm Petrashevsky]], một diễn đàn do [[Mikhail Vasilevich Petrashevsky]] - một người chịu ảnh hường của [[Charles Fourier|Fourier]] khởi xướng. Như phần lớn các diễn đàn của giời trí thức ở kinh đô Peterburg bấy giờ, đó là một tập hợp phức tạp của trí thức, sinh viên, viên chức,... chủ yếu thảo luận văn học và nhất là triết học phương Tây, cũng như một loạt câc vấn đề xã hội khác. Tuy không có quan điểm chính trị rõ rệt, phần lớn hội viên bất mãn với [[chế độ quân chủ]] Nga. Bất an về cuộc cách mạng 1848 ở châu Âu, [[hoàng đế]] [[Nikolai I của Nga|Nikolai I]] đã quyết định đàn áp các diễn đàn như vậy. Ngày 23 tháng Tư năm 1849, Dostoevsky bị bắt.

 

[[Tập tin:Dostoevsky va Valikhanov.jpg|nhỏ|phải|Dostoevsky và C.Valikhanov, học giả Kazakhstan,1859]]

Những trải nghiệm thời gian ở tù và quân ngũ đã làm thay đổi lớn niềm tin tôn giáo và chính trị của ông. Trước hết, ông đã tỉnh ngộ về những tư tưởng "phương Tây", quyết định từ bỏ trào lưu triết học Tây Âu đương thời, thay vào đó công hiến những sáng tác của mình cho các "giá trị Nga" truyền thống, trọng nông như khái niệm [[Sobornost]] của [[Slavophil|Chủ nghĩa thân Slav]] (Slavophilia). Nhưng còn mạnh mẽ hơn thế là sự tăng cường đức tin [[Kitô giáo|Cơ đốc giáo]], nhất là [[Chính Thống giáo Đông phương|Chính thống giáo]] (sau này ông mô tả sự chuyển biến đó trong truyện ngắn [[Bác nông dân Marey]]). Từ đây Dostoevsky đứng trên thái độ phê phán hơn với triết học châu Âu đường thời, đồng thời có thái độ khắc nghiệt với các trào lưu [[Chủ nghĩa hư vô|hư vô]] và [[hệ thống xã hội chủ nghĩa|xã hội chủ nghĩa]]. Về mặt xã hội, ông quay ra chỉ trích những người cách mạng, nghi ngờ những cải cách xã hội và ngả sang những quan điểm bảo thủ.

Tháng Mười hai [[1860]], Fyodor Dostoevsky trở về kinh đô Sankt Peterburg, bắt tay vào xuất bản một loạt các tạp chí văn học như ''Время'' (Thời đại) và ''Эпоха'' (Kỷ nguyên) với người anh trai Mikhail nhưng không thành công. Số cuối cùng bị hủy bởi bài tường thuật của nó về [[Cuộc nổi dậy tháng Giêng]] ở Ba Lan năm 1863. Năm đó ông đi du lịch châu Âu và thường xuyên chơi bạc trong các sòng bạc. Ông đã gặp Apollinaria Suslova, một người đàn bà đẹp mà ông đã lấy làm hình mẫu cho hai nhân vật tên Katerina Ivanovna trong [[Anh em nhà Karamazov]] và [[Tội ác và hình phạt]]. Dostoevsky chìm sâu vào trầm uất và bài bạc. Ông thua rất nhiều, có câu chuyện kể rằng ông đã hoàn tất [[Tội ác và hình phạt]] với một sự gấp gáp điên cuồng vì mong mỏi khoản tiền trả trước của nhà xuất bản. Cuối cùng, ông thật sự rỗng túi. Trong tuyệt vọng, ông đã viết ''Con bạc'' (Игрок) để đáp ứng mong muốn của nhà xuất bản [[Stellovsky]], khi họ tuyên bố sẽ tranh chấp quyền tác giả tất cả các sáng tác của Dostoevsky nếu ông không viết tiếp cho họ.

 

 

Dostoevsky mất năm 1881 tại Sankt-Peterburg.

* ''Những kẻ bần hàn'' (Бедные люди; [[tiếng Anh]]: ''Poor Folk''; [[tiếng Pháp]]: ''Les Pauvres Gens''&nbsp;– 1846)

* ''Con người kép'' (Двойник; ''The Double''; ''Le Double''&nbsp;– 1846)

* ''Lũ người quỷ ám'' (Бесы; ''The Possessed''; ''Les Possédés''&nbsp;– 1872)

* ''[[Anh em nhà Karamazov]]'' (Братья Карамазовы; ''The Brothers Karamazov''; ''Les Frères Karamazov''&nbsp;– 1880)

* [http://vietsciences.free.fr/biographie/artists/writers/dostoevski.htm Fyodor Mikhailovich Dostoevsky], trang Vietscience

* [http://www.gutenberg.org/author/Fyodor+Dostoyevsky Tác phẩm của Dostoyevsky] tại [[Dự án Gutenberg]]

* [http://www.ctu.edu.vn/coursewares/supham/vhnga/ch4.htm Fyodor Mikhailovich Dostoevsky], giáo trình [[Đại học Cần Thơ]]

[[Thể loại:Fyodor Dostoyevsky| ]]