Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Trận Roßbach”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n replaced: == Tài liệu tham khảo == → ==Tham khảo== using AWB
Dòng 24:
 
== Bối cảnh ==
Sau khi quân đội Áo đánh bại cuộc tấn công của Phổ vào [[Čechy|Böhmen]] tháng 6 năm 1757, vua Phổ Friedrich Đại đế phải rút hơn 6 vạn quân chủ lực về giữ phần biên ải Sachsen-Böhmen và chuyển sang thế phòng ngự bị động.<ref name="showalter"/> Chớp lấy thời cơ, liên minh Áo-Nga-Pháp-Thụy Điển xua quân vây đánh Phổ từ nhiều hướng: từ hướng đông, quân Nga tấn công và phá được 3 vạn quân của trấn thủ [[Đông Phổ]] [[Hans von Lehwaldt]] trong [[trận Gross-Jägersdorf]]; quân Thụy Điển tràn từ phương bắc xuống đánh phá vùng [[Pomerania|Pommern]]; từ hướng nam, vương công Karl xứ Lothringen và thống chế [[Leopold Joseph von Daun]] đem khoảng 84 nghìn quân chủ lực Áo đánh thốc vào [[Silesia|Schlesien]]; và từ hướng tây, quân đội Pháp tiến công Sachsen và các nước đồng minh của Phổ ở miền Tây Đức. Quân Pháp chia làm 2 cánh: cánh thứ nhất (66 nghìn quân) do quận công [[Louis Charles César Le Tellier|d'Estrées]] chỉ huy đánh bại quân nước [[Tuyển hầu quốc Hannover|Hannover]] trong [[trận Hastenbeck]], biến Hannover thành bàn đạp xâm nhập Phổ;<ref name="showalter"/>{{sfn|Redman|2014|p=110}}{{sfn|Tucker|2009|p=772}} cánh thứ hai (24 nghìn quân của vương tước Soubise vượt qua [[Hessen-Kassel]] và [[Thüringen]] tiến vào vùng tây bắc Sachsen{{sfn|Wilson|2002|p=275}}. Cùng lúc đó, vương công Joseph xứ Sachsen-Hildburghausen chiêu mộ 25 nghìn quân [[Đế quốc La Mã Thần thánh|Áo và các nước chư hầu trong Đế quốc La-Đức]] tại thượng lưu [[sông Rhine|sông Rhine]] hòng chuẩn bị hợp lực với quân Pháp đánh chiếm [[Berlin]] ép Phổ đầu hàng.<ref name="showalter"/>{{sfn|Redman|2014|p=110}}{{sfn|Tucker|2009|p=772}}
 
Friedrich Đại đế nhận định phải chiến thắng đối phương trong một trận đánh quy ước vì đây là cách duy nhất có thể cứu Phổ thoát khỏi hiểm họa này. Sau khi phân tích cục diện chiến trường, Friedrich đánh giá 3 binh đoàn của Pháp và quân đội La-Đức trên hướng tây là mắt xích nguy hiểm nhất, vì tổng quân số của d'Estrées, Soubise và Hildburghausen lên tới xấp xỉ 12 vạn người &ndash; nhiều nhất so với quân liên minh trên các hướng khác.<ref name="showalter"/>{{sfn|Redman|2014|p=110}}{{sfn|Tucker|2009|p=772}} Do đó, cuối tháng 8 Friedrich quyết định giao 4 vạn quân cho một bộ tướng kìm chân đại quân Áo ở Schlesien, về phần mình Friedrich trực tiếp chỉ huy hơn 2 vạn quân tinh nhuệ tiến sang hướng tây hòng đánh dứt điểm quân Pháp và quân đội La-Đức ở [[Thüringen]]. Ông ta dự định chia cắt 3 cánh quân Pháp-La-Đức đặng dễ bề đánh diệt từng cánh một; nhưng tại thời điểm Friedrich xuất chinh về phía tây, Soubise và Hildburghausen đã dần dần hội quân ở Sachsen. Friedrich chỉ còn hy vọng duy nhất là hợp lực với quân Hannover nhằm chia cắt đạo quân của d'Estrées với Soubise và Hildburghausen. Quân Phổ của Friedrich đã hành quân được 274km274&nbsp;km trong 2 tuần đầu tháng 9. Sử gia [[Dennis E. Showalter]] nhận định đây là một kỷ lục thần tốc hiếm có trong nền quân sự phương Tây giữa [[thế kỷ 18]]. Ngày 17 tháng 9, Friedrich hay tin Hannover ký hiệp định đầu hàng Pháp. Dù vậy, d'Estrées vẫn không có hành động kiên quyết để hội quân với Soubise và Hildburghausem. Thấy quân mình kém kỷ luật và tinh thần chiến đấu thấp, hai tướng này chủ trương rút quân tránh giao chiến với địch, làm Friedrich phải thực hiện hàng loạt cuộc rút lui chiến thuật để dụ họ tấn công. Những động thái này của vua Phổ đều vô ích.<ref name="showalter"/>
 
Ngày 10 tháng 10 năm 1757, Friedrich nhận tin một đơn vị khinh kỵ binh Áo đã chọc thủng hệ thống phòng thủ yếu ớt của quân Phổ ở [[Berlin]] và tiến vào thành phố. Friedrich vội vã chuyển hướng hành quân sang phía đông bắc để giải nguy cho [[thủ đô|kinh đô]]. Đến ngày 20 tháng 10, khi được biết khinh kỵ Áo chỉ cướp phá Berlin rồi rút đi nhanh, Friedrich điều quân trở lại hướng tây bắc Sachsen. Ngày 24 tháng 10, vua Phổ đến [[Torgau]], tại đây ông ta được báo cáo rằng quân liên minh Pháp-Đức đã vượt sang bờ đông [[sông Saale]] và tiến dần về mạn tây.<ref name="showalter"/>{{sfn|Redman|2014|p=110}} Friedrich lập tức gọi viện binh từ [[Magdeburg]] và [[Berlin]] đến giúp sức, và vào ngày 28 tháng 10 ông tập trung 31 tiểu đoàn bộ binh cùng 45 khối kỵ binh ở [[Leipzig]] để chuẩn bị nghênh chiến. Đến ngày 30 tháng 10 Soubise, Hildburghausen lại đổi ý lui quân sang bờ tây, nhưng lần này họ thiết lập một hệ thống phòng thủ vững chắc chứ không rút lui tránh giao tranh nữa.{{sfn|Duffy|2015|p=39}} Ngày 31 tháng 10, Friedrich đánh chiếm thị trấn [[Weißenfels]] và bắt gọn 300 đồn binh La-Đức; rồi từ đây ông dẫn 22 nghìn quân cùng 80 đại bác vượt sông Saale ngày 3 tháng 11. Khi đi trinh sát cùng một toán khinh kỵ binh vào buổi sáng hôm sau, Friedrich nhận thấy các vị trí phòng ngự của liên minh Pháp &ndash; quân đội La-Đức rất vững chắc và ông ước tính quân số của họ gồm 6 vạn người, đông gấp 3 lần số quân Friedrich hiện có. Friedrich cũng tiên liệu rằng lương thảo của quân Pháp và quân đội La-Đức đang cạn kiệt, nên sớm muộn họ sẽ phải tiến ra tấn công quân Phổ. Friedrich quyết định nhường thế chủ động cho quân đội đối phương, ông cho đóng quân doanh giữa 2 làng Bedra và Roßbach.<ref name="showalter"/>{{sfn|Redman|2014|p=110}}
Dòng 33:
Ngày 5 tháng 11 năm 1757 vương tước Soubise và Hildburghausen quyết định tấn công quân doanh Phổ. Hai ông lên kế hoạch chia quân làm 3 hàng dọc hành tiến ngang qua chính diện quân địch, sau đó vòng sang uy hiếp bao vây sườn trái của họ. Cả hai viên tướng đều không tính đến khả năng quân Phổ phát giác đối phương hành tiến trước mặt mình và có biện pháp đối phó mạnh mẽ. Tại thời điểm này, Soubise và Hildburghausen có 41.500 quân gồm 34.000 bộ binh, 7.500 kỵ binh và 114 đại bác &ndash; không quá đông như Friedrich ước tính, nhưng vẫn đông gần gấp đôi đạo quân 22.000 người của vua Phổ. Quân Pháp là lực lượng chủ lực chiếm hơn 73% quân số liên minh.<ref name="showalter"/>{{sfn|Davis|2013|p=393}} Mặc dù chiếm ưu thế về quân số, quân đội Pháp và quân đội Đế quốc La-Đức đều khá yếu kém về mặt tổ chức, huấn luyện và tiếp tế. Nước Pháp từng là cường quốc quân sự hàng đầu phương Tây đầu thế kỷ 18, nhưng đã dần dần suy thoái sau khi [[Louis XIV của Pháp|Louis XIV]] chết (1715).<ref name="showalter"/>{{sfn|Black|2015|pp=115-120.}} Trái lại, quân đội Phổ đã được công nhận rộng rãi là lực lượng thiện chiến và kỷ cương nhất châu Âu kể từ cuộc [[Chiến tranh Kế vị Áo|chiến tranh Schlesien 1740&ndash;1745]].<ref name="showalter"/>{{sfn|Black|2015|pp=115-120.}}
 
[[Image:Battle rossbach trap.gif|left|thumb|300px|Bản đồ trận Roßbach ]]
Trưa ngày 5 tháng 11, quân Pháp và quân đội Đế quốc La-Đức bắt đầu di chuyển vềo hướng nam theo đường song song với chính diện quân Phổ. Dù gặp một số trục trặc trong việc duy trì kỷ luật hành quân, lực lượng liên quân đã rẽ sang phía đông và leo dần lên một quả đồi trống trải nằm cạnh sườn trái quân Phổ.<ref name="showalter"/> Cùng lúc đó vua Phổ Friedrich đang ăn trưa cùng các võ quan tại sở chỉ huy của mình ở phía nam Roßbach. Căn nhà sở chỉ huy của Friedrich được sử gia [[Christopher Duffy]] mô tả như "một hòn đảo đứng giữa vùng đồng bằng trống trải", và người đứng trên lầu cao của căn nhà này dễ dàng nhìn toàn cảnh ngọn đồi mà trên đó liên quân đang di chuyển. Trong khi Friedrich đang ăn ở tầng trệt, một thị vệ của nhà vua là Friedrich Wilhelm von Gaudi đã leo lên gác thượng của ngôi nhà và từ đây Gaudi nhìn thấy rất nhiều tướng sĩ liên quân đang hành tiến. Sau đó Gaudi bẩm báo với Friedrich về những gì ông ta nhìn thấy. Dù ban đầu Friedrich không tin lời Gaudi, các nguồn tin xác thực khác đã đến đủ sớm để thuyết phục Friedrich rằng quân đồng minh đang tấn công. Ngay lập tức, nhà vua bắt tay vào việc đón đầu và tấn công các đội hình liên quân trong hành tiến: ông ta lên kế hoạch cho quân sĩ tiến ra hướng đông bắc theo đường vòng qua đồi Janus (đồi này tọa lạc sau lưng quân doanh Phổ, được Friedrich lợi dụng để che đội hình hành quân của mình khỏi tầm mắt đối phương); tiếp theo đó, quân đội Phổ sẽ quành sang hướng tây và nam theo một vòng cung rộng lớn đặng đón đánh, tiêu diệt liên quân.{{sfn|Duffy|2015|p=42}}
 
Lúc hơn 2h, Friedrich cho nhổ trại khởi hành về phía đông. Quân Phổ hoàn tất triển khai đội hình hành quân chỉ sau 2 phút, khiến tài liệu của [[Bộ Tổng tham mưu Đức]] [[thế kỷ 19]] phải nhận xét là "''không khác gì thay cảnh trên sân khấu trong nhà hát"''.{{sfn|Duffy|2015|p=42}} Friedrichh lấy 38 khối thiết kỵ binh làm lực lượng xung kích đi đầu đoàn quân, và giao cho viên [[thiếu tướng]] 36 tuổi [[Friedrich Wilhelm von Seydlitz]] chỉ huy đội kỵ binh này. Theo sau đạo quân thiết kỵ là 24 tiểu đoàn bộ binh được một số khối quân khinh kỵ che sườn và được một khẩu đội gồm 18 đại pháo yểm trợ; khẩu đội này được triển khai trên đỉnh dãy Janus.<ref name="showalter"/> Đến khoảng 2h15, quân tuần tiễu Pháp-Đức phát hiện quân địch đã rời bỏ quân doanh. Tin chắc rằng quân Phổ đã tháo chạy do sợ bị áp đảo về quân số, Soubise và Hildburghausen thúc quân ào lên truy kích. Trên đường truy sát, quân đồng minh Pháp-Đức đã bộc lộc nhiều thiếu sót trong việc duy trì trật tự và kỷ luật của mình. Do truy kích quá hăng nên đạo kỵ binh tiền vệ Áo trong quân đội La-Đức đã bỏ xa lực lượng bộ binh chủ lực liên quân đến 2000 bước. Đến 3h15, khi kỵ binh Áo đi vào tầm bắn của đại bác địch, các chỉ huy pháo binh Phổ huy động 18 khẩu đại pháo từ trên dãy Janus nã dồn dập vào hàng ngũ đối phương. Quân kỵ binh Áo chịu nhiều thiệt hại, nhưng họ vẫn gắng sức lao thật nhanh qua vùng hỏa lực của pháo địch.{{sfn|Duffy|2015|p=42}}<ref name="showalter"/>
Dòng 58:
{{Tham khảo}}
 
== Tài liệu thamTham khảo ==
*{{cite book |last=Black |first=Jeremy M. |title=Other Pasts, Different Presents, Alternative Futures|edition= |year=2015 |location=|publisher=Indiana University Press |isbn=0253017068|ref=harv}}
*{{cite book |last=Duffy |first=Christopher |title=Frederick the Great: A Military Life |edition= |year=2015 |location=|publisher=Routledge |isbn=13174084973|ref=harv}}
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Trận_Roßbach”