Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Bản”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
nKhông có tóm lược sửa đổi
Unicodifying
Dòng 1:
'''Bản''' hay '''Ban''' khi ghi bằng [[chữ Latinh]], là đơn vị cư trú, đồng thời là đơn vị xã hội cơ sở thấp nhất ở vùng cư trú truyền thống của các dân tộc thuộc [[ngữ hệ Tai-Kadai]].<ref>Curzon Pr. (2007). Tai-kadai Languages. ISBN 978-0-7007-1457-5.</ref>
 
Về địa lý đó là vùng bắc phần [[bán đảo Đông Dương]] và lân cận. Ngày nay vùng này ở trong lãnh thổ của [[Thái Lan]], [[Lào]], bắc [[Việt Nam]], bắc [[Campuchia]], phía nam [[tỉnh Vân Nam]] và tây tỉnh [[Quảng Tây]] [[Trung Quốc]], [[Myanmar]], và bang [[Assam]] ở đông bắc [[Ấn Độ]]. <ref>Nhiều người nghĩ rằng ''bản'' và ''mường'' cũng được sử dụng trong vùng [[người Mường]], tuy nhiên đơn vị hành chính dưới cấp xã ở vùng dân tộc Mường lại là ''xóm'' (tương đương với ''bản'' của người Thái), còn ''mường'' tương đương với một xã, vài xã, thậm chí vài huyện. Ví dụ như [[Phong Phú, Tân Lạc|xã Phong Phú]], huyện [[Tân Lạc]], tỉnh [[Hòa Bình|Hoà Bình]] là vùng dân tộc Mường, gồm có các xóm: Lồ, Trọng, Đóng, Ải, Lũy, Vặn, Mận, Lầm và xóm Khu Phố.</ref>
 
[[Tập tin:Taikadai-en.svg|thumb|270px|<center>Phân bố của [[ngữ hệ Tai-Kadai]]</center>]]
== Từ nguyên ==
 
Từ '''bản''' được sử dụng trong vùng cư trú của các dân tộc thuộc [[ngữ hệ Tai-Kadai]] với ngôn ngữ điển hình là [[tiếng Thái]]. Trong [[tiếng Thái]] <big>หมู่บ้าน</big> đọc là ''muban'', nhưng thường nói gọn là ''ban'', gồm hai thành phần là หมู่ là ''nhóm'' và บ้าน là ''nhà'', từ đó mang ý mới là cấp độ thấp nhất của khu dân cư.
 
"Bản" tương đương với [[làng]] hay [[thôn]] của [[người Kinh]], với ''buôn'' (plei) ở [[Tây Nguyên]], [[Sóc (khu dân cư)|''sóc'']] ở vùng [[người Khmer]], và thường được dịch sang [[tiếng Anh]] là ''hamlet''.
Dòng 42:
"Ban" được xếp là đơn vị dân cư cơ sở, có tư cách và con dấu hành chính. Đứng đầu "ban" là [[trưởng bản]] do dân bầu ra và sau đó phải được chính quyền cấp trên xét công nhận. Quan hệ "Muang - Ban" thể hiện như truyền thống lâu đời, và được áp dụng trên cả vùng các dân tộc phi Tai-Kadai khác.
 
Sự phát triển không đồng đều của từng bản, sự khác nhau giữa vùng thấp là đồng bằng thềm [[sông Mekong]] với vùng cao, dẫn đến quy mô bản hết sức khác nhau. Các bản vùng cao ở muang [[Ta Oy]], [[Dak Cheung]],... tại Nam Lào chỉ có vài nóc nhà với hai chục người, trong khi ở thềm [[sông Mekong]] có đến trăm hộ.
 
Mặt khác sự phát triển kinh tế văn hóa dẫn đến hình thành các vùng đô thị hóa, các thị trấn,... Những vùng này bao gồm phần đất của nhiều bản.
 
==Bản ở Thái Lan==