Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Sao Diêm Vương”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Ooker (thảo luận | đóng góp)
33 sửa đổi
Unicodifying, replaced: bc → TCN (16) using AWB
Dòng 106:
 
Từ khi được phát hiện năm 1930 cho tới tận năm 2006, Sao Diêm Vương vẫn được tính là hành tinh thứ chín của Hệ Mặt Trời. Tuy nhiên, cuối thế kỷ 20 đầu thế kỷ 21, nhiều vật thể tương tự Sao Diêm Vương đã được phát hiện ở phía ngoài Hệ Mặt Trời, đáng chú ý nhất là [[đĩa phân tán|vật thể đĩa phân tán]] Eris, có khối lượng lớn hơn Sao Diêm Vương 27%.<ref>{{chú thích web|title=Astronomers Measure Mass of Largest Dwarf Planet|work=hubblesite|year=2007|url=http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2007/24/full/|accessdate=ngày 3 tháng 11 năm 2007}}</ref> Ngày [[24 tháng 8]] năm [[2006]] Liên đoàn Thiên văn Quốc tế đã lần đầu tiên [[Định nghĩa hành tinh năm 2006|định nghĩa "hành tinh"]]. Định nghĩa này không bao gồm Sao Diêm Vương, nó bị Liên đoàn Thiên văn Quốc tế xếp loại lại như một thành viên của loại mới là các hành tinh lùn cùng với [[Eris (hành tinh lùn)|Eris]] và [[Ceres (hành tinh lùn)|Ceres]].<ref>{{chú thích web
| url = <!--http://news.bbcbTCN.co.uk/1/hi/magazine/4737647.stm-->http://news.bbcbTCN.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4737647.stm
| title = Farewell Pluto?
| author = A. Akwagyiram
| publisher = BBCBTCN News
| date = ngày 2 tháng 8 năm 2005
| accessdate = ngày 5 tháng 3 năm 2006
Dòng 193:
Cái tên Pluto lần đầu được [[Venetia Phair|Venetia Burney]] (sau này là Venetia Phair), một cô học trò 11 tuổi tại [[Oxford]], [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland|Anh Quốc]] đề xuất.<ref name="Venetia">{{chú thích web
| title = The girl who named a planet
| publisher = BBCBTCN News
| author = P. Rincon
| work = Pluto: The Discovery of Planet X
| url = http://news.bbcbTCN.co.uk/2/hi/science/nature/4596246.stm
| date = ngày 13 tháng 1 năm 2006
| accessdate = ngày 12 tháng 4 năm 2007
Dòng 297:
| pages = 1083
| publisher = AA(SwRI), AB(M.I.T.), AC (Boulder High School)
| url = http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcodebiTCNode=2000DPS....32.4601Y
| year = 2000
| accessdate = ngày 26 tháng 3 năm 2007}}</ref> Những bản đồ được [[Kính viễn vọng không gian Hubble]] tổng hợp cho thấy bề mặt Sao Diêm Vương có đặc điểm ở sự [[không đồng nhất]], một sự thực cũng được chứng nhận bởi sự làm cong ánh sáng và bởi những thay đổi định kỳ trong các phổ của nó. Bề mặt Sao Diêm Vương hướng về phía Charon chứa nhiều băng [[mêtan|methane]] hơn, trong khi phía bề mặt đối diện chứa nhiều [[nitơ]] và băng [[cacbon mônôxít|carbon monoxide]]. Điều này biến Sao Diêm Vương thành vật thể có sự trái ngược lớn thứ hai trong Hệ Mặt Trời sau [[Iapetus (vệ tinh)|Iapetus]].<ref>{{chú thích báo
| url=http://www.msnbcmsnTCN.msn.com/id/3077880/
| publisher=MSNBCMSNTCN
| title=Pluto regains its place on the fringe
| author=Alan Boyle
Dòng 391:
| author = J. L. Elliot ''et al.''|year=2006
|title = The Size of Pluto's Atmosphere As Revealed by the 2006 June 12 Occultation
|bibcodebiTCNode = 2006DPS....38.3102
|journal = Bulletin of the American Astronomical Society|volume=38|page=541}}</ref>
 
Dòng 525:
<center>
{| class="wikitable"
|+ Sao Diêm Vương và Charon, so với '''Mặt Trăng''' của Trái Đất<ref name="Buie06">{{chú thích tạp chí |author=Marc W. Buie, William M. Grundy, Eliot F. Young, Leslie A. Young, S. Alan Stern |title=''Orbits and photometry of Pluto's satellites: Charon, S/2005 P1, and S/2005 P2'' |journal=Astronomical Journal |year=2006 |volume=132 |pages=290 |url=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcodebiTCNode=2006AJ....132..290B&amp;db_key=AST&amp;data_type=HTML&amp;format=&amp;high=444b66a47d27727 |id={{arxiv|archive=astro-ph|id=0512491}} |doi=10.1086/504422 }}</ref>
|- style="background:#efefef;"
! abbr="Name" colspan="2" | Tên gọi<br />
Dòng 657:
== Đại hội Hiệp hội Thiên văn Quốc tế ==
{{chính|Định nghĩa hành tinh năm 2006}}
Từ 16 đến 24 tháng 8 năm 2006, 3.000 nhà thiên văn học và nhà khoa học thuộc [[Hiệp hội Thiên văn Quốc tế]] (IAU) đã gặp nhau tại [[Praha]], [[Cộng hòa Séc]] để thảo luận về định nghĩa hành tinh. Tổ chức này có kế hoạch chính thức đưa ra [[định nghĩa]] [[hành tinh]], và từ đó để xác định Sao Diêm Vương là [[hành tinh]], [[hành tinh lùn]] (''dwarf planet'') hay là một [[thiên thể]] [[vành đai Kuiper]] (KBO).<ref>{{chú thích web | url=http://www.skyandtelescope.com/astronomy-news/naming-plutos-moons/ | title=Naming Pluto's Moons | last=Cull | first=Selby | publisher=SkyTonight | date=[[23 tháng 6]], 2006 | accessdate=24 tháng 8, 2006}}</ref><ref>{{chú thích web | url=http://news.bbcbTCN.co.uk/2/hi/science/nature/4789531.stm | title=Experts meet to decide Pluto fate | publisher=BBCBTCN News | date=[[14 tháng 8]], 2006 | accessdate=24 tháng 8, 2006}}</ref> Ban đầu, tổ chức này có ý định phân loại Sao Diêm Vương cùng với [[eris (hành tinh lùn)|2003 UB313]] và các thiên thể hình cầu thuộc loại [[thiên thể bên ngoài Sao Hải Vương|thiên thể ngoài Sao Hải Vương]] mà có thể sẽ được phát hiện ra, là các hành tinh, mặc dù chúng rất "gần gũi" với Sao Diêm Vương. [[Ceres (hành tinh lùn)|Ceres]] và [[vệ tinh tự nhiên]] Charon của Sao Diêm Vương, cũng được xem như là các hành tinh lùn.
 
Tuy nhiên, đến ngày [[24 tháng 8]] năm [[2006]], dự định ban đầu đã có thay đổi. Theo nghị quyết 5A được thông qua, 3 tiêu chí để một thiên thể được coi là hành tinh trong [[Hệ Mặt Trời]] như sau <ref>{{chú thích báo|url=http://www.iau.org/static/resolutions/Resolution_GA26-5-6.pdf|title=IAU 2006 General Assembly: Resolutions 5 and 6|date=24 tháng 8, 2006|publisher=IAU}}</ref><ref name=IAU0603>{{chú thích web |date=ngày 24 tháng 8 năm 2006 |publisher=International Astronomical Union (News Release—IAU0603) |title=IAU 2006 General Assembly: Result of the IAU Resolution votes |url=http://www.iau.org/news/pressreleases/detail/iau0603/ |accessdate=ngày 15 tháng 6 năm 2008}}</ref><!--<ref name=resolution>[http://www.iau2006.org/mirror/www.iau.org/iau0603/index.html IAU 2006 General Assembly: Result of the IAU Resolution votes]</ref>-->:
Dòng 664:
# Thiên thể phải có khối lượng vượt trội so với các thiên thể khác quanh vùng quỹ đạo của mình.
 
Sao Diêm Vương không đáp ứng được tiêu chí thứ ba, vì quỹ đạo rất dẹt của nó cắt quỹ đạo [[Sao Hải Vương]], là hành tinh lớn hơn nó nhiều.<ref>[http://news.bbcbTCN.co.uk/2/hi/science/nature/5283250.stm Q&A: Pluto's planetary demotion], BBCBTCN Science/Nature News</ref>
 
Theo nghị quyết 6A, Sao Diêm Vương được phân loại là [[hành tinh lùn]] (cùng loại với nó là Ceres và 2003 UB313). Ngày [[7 tháng 9]] năm [[2006]], Sao Diêm Vương đã được ấn định số tiểu hành tinh 134340, do Trung tâm Minor Planet, cơ quan chính thức chịu trách nhiệm thu thập dữ liệu về các tiểu hành tinh và sao chổi trong hệ mặt trời, đưa ra. Nó được công nhận là hình mẫu cho một loại thiên thể mới gồm các thiên thể phía ngoài Sao Hải Vương<ref>{{chú thích web|title=Circular No. 8747|author=Central Bureau for Astronomical Telegrams, International Astronomical Union|url=http://www.cfa.harvard.edu/iau/special/08747.pdf|year=2006|accessdate=ngày 23 tháng 2 năm 2007|archiveurl = http://web.archive.org/web/20070205035336/http://www.cfa.harvard.edu/iau/special/08747.pdf |archivedate = 5 tháng 2, 2007}}</ref><!--<ref name=resolution />-->.
Dòng 688:
{{vi}}
* {{TĐBKVN|33553|Diêm Vương Tinh}}
* [http://vnexpress.net/tin-tuc/khoa-hoc/se-dinh-doat-so-phan-sao-diem-vuong-2811972.html Sẽ định đoạt số phận Sao Diêm Vương] T. An (theo BBCBTCN) VnExpress 14/8/2006
* [http://vnexpress.net/tin-tuc/khoa-hoc/sao-diem-vuong-khong-con-la-hanh-tinh-2068356.html Sao Diêm Vương không còn là hành tinh] T. An (theo BBCBTCN) VnExpress 25/8/2006
* [http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/moi-truong/20060904/benh-vuc-sao-diem-vuong/159884.html Bênh vực Sao Diêm Vương!] N.T.ĐA - Theo Reuters, AP. [[Tuổi Trẻ (báo)|Báo Tuổi Trẻ]] cập nhật 04/09/2006 01:01 (GMT + 7)
{{Sao Diêm Vương}}
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Sao_Diêm_Vương”