Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Trận Praha (1757)”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n clean up, replaced: → (10) using AWB |
|||
Dòng 20:
|}}
{{Chiến tranh Bảy Năm ở châu Âu}}
'''Trận Praha''' diễn ra vào ngày [[6 tháng 5]] năm [[1757]] trên chiến trường [[Trung Âu]] của cuộc [[Chiến tranh Bảy năm]], giữa [[quân đội Phổ]] dưới sự [[chỉ huy quân sự|thống lĩnh]] của [[Friedrich II của Phổ|Friedrich Đại đế]] và quân đội [[Đế quốc La Mã Thần thánh|Áo]] do vương công [[Karl Alexander xứ Lothringen|Karl xứ Lothringen]] chỉ huy. Đây được xem là "một trong những trận chiến đẫm máu nhất trong [[thế kỷ 18|thế kỷ]]",<ref name="macdonogh">Giles MacDonogh, ''Frederick the Great: A Life in Deed and Letters'', các trang 253-254.</ref>
Cuối [[tháng 4]] năm 1757, [[vua|quốc vương]] Phổ Friedrich II kéo 4 đạo binh mã vào đánh [[Čechy|Böhmen]] thuộc Áo. Trong khi quân Áo lui về Praha, 4 đạo quân Phổ hợp thành 2 đạo, 1 đạo do Friedrich trực tiếp chỉ huy và 1 đạo kia do thống chế Kurt Christoph von Schwerin chỉ huy. Bất chấp sự kháng nghị của thống chế Maximilian Ulysses von Browne, tổng tư lệnh quân Áo Karl Alexander quyết định tổ chức phòng ngự trên cao nguyên phía đông Praha. Trước tình hình đó, vua Phổ để lại 30.000 quân canh chừng thành phố rồi đem 24.000 quân đi nghênh chiến với Karl. Sau khi hội quân với Schwerin vào đầu ngày 6 [[tháng 5]], Friedrich mở cuộc hành quân hòng đánh bọc cánh phải quân Áo dưới quyền Browne, nhưng Browne đã kịp thời dồn quân dự bị sang sườn phải và gây thương vong ghê gớm cho đối phương. Schwerin ra sức chỉnh đốn hàng ngũ nhưng chẳng lâu sau thì ông trúng đạn [[tử trận]]. Quân Phổ tan chạy, Browne thúc quân xông lên truy kích, song chính điều này đã tạo ra 1 lỗ hổng giữa cánh quân của ông với cánh quân chính vốn vẫn đang nhìn lên mạn bắc. Chớp ngay thời cơ, các chỉ huy cánh phải quân Phổ đổ [[bộ binh]] vào lấp lỗ hổng trong khi đạo khinh kỵ binh của tướng Hans Joachim von Zieten nghiền nát kỵ binh cánh phải Áo. Quân Áo vỡ trận phải chạy vào cố thủ Praha.<ref name="franzszabo">Franz A.J. Szabo, [https://books.google.com.vn/books?id=GaUuAgAAQBAJ&pg=PA58&dq=%22prague%22#v=onepage&q=%22prague%22&f=false ''The Seven Years War in Europe: 1756-1763'']</ref>
Dòng 29:
Sau khi thôn tính xứ [[Tuyển hầu quốc Sachsen|Sachsen]] vào cuối năm [[1756]], [[Friedrich II của Phổ|Friedrich Đại đế]] dành cả [[mùa đông]] để lên kế hoạch phòng vệ nước [[Phổ (quốc gia)|Phổ]] trước nguy cơ tấn công từ liên minh Áo-[[Vương quốc Pháp|Pháp]]-[[Đế quốc Nga|Nga]]. Dựa vào thông tin do các nhà [[ngoại giao]], gián điệp và [[kỵ binh]] tuần tiễu cung cấp, Friedrich tiên liệu rằng Áo sẽ mở cuộc hành quân đánh Sachsen và [[Łużyce|Lausitz]] để phối hợp với cuộc tấn công của Pháp và quân đội [[Đế quốc La Mã Thần thánh]] qua [[sông Rhein]]. Do vậy, ông dự định tập trung binh mã tại Sachsen và áp dụng nguyên tắc "chiến dịch đánh trong" để chống đỡ kẻ thù nào lọt vào tầm đánh của ông trước, sau đó chuyển sang thế phản công [[chiến lược]].<ref name="eshowalter"/> Kế hoạch này nhanh chóng gặp phải sự phản đối kịch liệt từ [[trung tướng]] Karl von Winterfeldt - tham tán của Friedrich - và vị thống chế 72 tuổi Kurt von Schwerin. Họ thúc giục nhà vua tung một đòn phủ đầu các trung tâm tiếp tế của Áo tại [[Hrade Králové|Königgrätz]] và [[Pardubice|Pardubitz]] phía đông Praha nhằm buộc [[chính phủ]] Áo phải ký một hòa ước riêng với Phổ, hoặc ít nhất là buộc giới chỉ huy quân sự Áo phải từ bỏ các hoạt động quân sự quy mô lớn.<ref name="eshowalter"/><ref name="franzszabo"/>
Đầu [[tháng 4]], thông qua những báo cáo từ [[Versailles]] và thung lũng Rhein, Friedrich hiểu rằng các đồng minh của Áo đang chuẩn bị rất chậm và một "cửa sổ cơ hội" đã mở ra cho ông loại Áo khỏi vòng chiến trong vòng từ 6 tuần trở xuống. Lập tức, nhà vua từ bỏ ý định ban đầu của mình và lên kế hoạch đem 115.000 đại binh tấn công Böhmen theo 4 mũi. Đạo quân thứ 1 (19.300 quân) của vương công Moritz xứ Anhalt-Dessau từ khu vực
Về phía Áo, trấn thủ Böhmen là thống chế Maximilian von Browne và tướng Giambattista Serbelloni ban đầu định mở một cuộc tổng tấn công dưới sự chỉ huy tối cao của vương công Karl xứ Lothringen, phối hợp với các cuộc hành binh của Pháp và Nga được dự kiến tiến hành vào [[mùa xuân]] 1757<ref>Matt Schumann, Karl W. Schweizer, ''The Seven Years War: A Transatlantic History'', trang 50</ref>. Tuy nhiên, do tin rằng Phổ sẽ giữ thế bị động nên các chỉ huy Áo sau cùng lại quyết định chưa manh động làm mệt quân sĩ. Chủ trương này được tán đồng bởi [[tể tướng]] Wenzel Anton Fürst von Kaunitz, người cho rằng Áo không nên "đánh liều bất cứ cái gì quan trọng". Browne, người luôn khinh thường khả năng [[chiến lược]] của Friedrich Đại đế, đã bác bỏ những lời cảnh báo của tuyển hầu tước Sachsen về dự định của Friedrich nhằm "đem 160.000 quân tấn công Böhmen theo 5 mũi" và bãi bỏ kế hoạch đánh Sachsen. Thay vì đó, Browne xây dựng 1 hàng rào phòng thủ gồm 24.000 quân ở thượng lưu sông Eger, 36.000 quân do Browne trực tiếp chỉ huy giữa Praha và [[sông Eger]], 28.000 quân tại Regensburg gần biên giới Lausitz và thêm 24.000 quân nữa quanh Königgrätz để chặn đánh bất kỳ 1 mũi tấn công trực tiếp nào từ [[Silesia|Schlesien]]. Theo đánh giá của nhà sử học quân sự [[Dennis E. Showalter]], đội hình này hợp với việc "ngăn chặn buôn lậu" hơn là "tiến hành chiến dịch".<ref name="eshowalter"/><ref name="franzszabo"/>
{{cquote|''Ngài'' [Friedrich] ''rất nồng nhiệt và phấn khởi, nói với tôi rằng [[trận Pharsalus|trận Pharsalia]] giữa các vương triều Áo và [[Nhà Hohenzollern|Brandenburg]] sẽ diễn ra một hai ngày
}}
Ngày [[18 tháng 4]], quân Phổ ồ ạt tràn qua biên ải Böhmen, gây cho phía Áo choáng ngợp. Chỉ trong vòng 10 ngày, 4 đạo quân Phổ đã gộp thành 2 gọng kìm và đẩy quân đội Habsburg về Praha. Ngày [[30 tháng 4]], vương công Karl đến Böhmen và nhậm chức tổng tư lệnh quân đội Áo. Mâu thuẫn giữa các tướng Áo bùng phát khi Browne khẩn thiết yêu cầu Karl đánh quỵ một trong 2 cánh quân Phổ trước khi họ có thể hiệp lực, nhưng Karl lại chủ trương tổ chức phòng thủ gần Praha<ref name="davidzabecki"/><ref name="franzszabo"/>. Cuối cùng, 1 hội đồng chiến tranh đã quyết định thu quân khỏi sông Moldau rồi bố trí 1 đồn binh mạnh tại Praha đồng thời dàn 60.000 quân chủ lực - gồm
== Trận đánh ==
Dòng 42:
Do bầu trời buổi sáng ngày 6 tháng 5 khá quang đãng, Friedrich nhanh chóng nhận thấy sự rắn chắc của hàng phòng thủ quân Áo và quyết định không tấn công trực diện. Ông sai Schwerin cùng Winterfeldt trinh sát về hướng đông để tìm 1 phương án tấn công thích hợp hơn, và 2 ông sớm phát hiện ra quân cánh phải quân Áo được bố trí trên địa hình dốc thoải. Nhận được kết quả của cuộc thám sát, Friedrich lập tức sai đại quân tiến theo hướng nam-nam-đông để tiêu diệt cánh này, sau đó phá vỡ toàn bộ quân lực đối phương trước khi họ kịp thời xoay xở.<ref name="davidzabecki"/><ref name="eshowalter"/>
Quân đội Phổ bắt đầu hành tiến theo hướng đó vào lúc 7h sáng. Trong suốt 3 tiếng đồng hồ sau, địa hình bất lợi gồm những vườn cây, ao cá và đất trũng đã kìm hãm gay gắt tiến độ hành quân của họ và để lộ cho Browne biết ý đồ bọc sườn của Friedrich. Trong khi đại bác Áo thay
Trong khi kỵ binh 2 bên đánh nhau bất phân thắng bại, bộ binh Phổ phải đối mặt với một hàng phòng thủ lớn mạnh về cả quân số lẫn chất lượng. Bộ binh Áo thoạt đầu được tăng cường bởi pháo binh trung đoàn họ, sau đó Browne lại điều thêm các khẩu 12 pao từ hàng dự bị vào cuộc. Về phía mình, Schwerin và Winterfeldt xua 14 [[tiểu đoàn]] vượt khoảng đất mềm đánh lên cao nguyên mà quân Áo đang chốt giữ. Thực hiện học thuyết [[chiến thuật]] của mình, bộ binh Phổ di chuyển với [[súng hỏa mai|thạch cơ điểu thương]] vác vai nhằm đánh đổi hỏa lực bằng tốc độ nhanh và vẻ bề ngoài đáng sợ.
[[Tập tin:Muerte del Mariscal Schwerin en la batalla de Praga.jpg|phải|thumb|300px|Thống chế Phổ von Schwerin trúng đạn ngã ngựa.]]
Nhận thấy quân Phổ đang lùi bước và trung đoàn 24 của ông có dấu hiệu tan rã, Schwerin thúc ngựa lên trước toàn quân, giật lấy cờ của 1 tiểu đoàn và hô to: ''"Tiến lên, hỡi các con!"''. Chỉ vài phút sau, 1 chùm đạn ria của quân Áo đã lấy đi sinh mạng của ông. Mất chủ soái, trung đoàn 24 cùng toàn bộ đội hình tấn công của Phổ tan vỡ và chạy về phía sau. Đắc thắng, quân Áo tràn xuống phản công vào lúc 10h30 và đánh bật 14 tiểu đoàn ở tuyến thứ hai của Schwerin.<ref name="kolinsimon">[https://books.google.com.au/books?id=ModE3BCl-84C&pg=PA31&dq=%22six%22+%22battalions%22#v=onepage&q=%22six%22%3D%22battalions%22&f=false ''Kolin 1757: Frederick the Great's First Defeat''], các trang 37-38.</ref> Trớ trêu cho người Áo, chính cuộc phản công này đã tạo nên một lỗ hổng về phía nam Kỵe giữa cánh quân chính của Karl, vẫn đang dàn theo hướng đông-tây, với cánh quân Browne.<ref name="franzszabo"/> Chớp lấy thời cơ, trung tướng [[Heinrich Karl Ludwig Herault de Seigneur de Hautcharmoy|Hautcharmoy]] tung 22 tiểu đoàn vào khai thác lỗ hổng. Hautcharmoy trực tiếp nắm 6 tiểu đoàn thuộc các trung đoàn bộ binh 26 (Meyernick), 28 (Hautcharmoy) và 32 (Tresckow) trong khi số tiểu đoàn còn lại nắm dưới sự chỉ huy trên danh nghĩa của quận công Bevern. Khi tiến qua 2 ao nước gần Kej và lên cao nguyên, một số
[[Tập tin:Principe-Enrique-en-batalla-de-Praga-1757.jpg|phải|thumb|300px|Vương tử Phổ Heinrich đôn đốc trung đoàn Itzenplitz lội suối.]]
Với việc sườn trái bị bao vây trong khi kỵ binh bị tan vỡ, quân cánh phải Áo đã rơi vào thế khốn cùng. Tai họa lại đến với họ khi đạn đại bác bắn nát chân Browne, buộc các tùy tùng phải đưa ông ra khỏi trận địa. Thừa thắng, 14 tiểu đoàn còn lại của Hautcharmoy và Bevern tràn sâu vào lỗ hổng để xuyên thủng sườn phải bị sơ hở của cánh quân chính dưới quyền Karl. Cùng lúc, [[thiếu tướng]] Christoph von Manstein dẫn 4 tiểu đoàn phóng lựu đánh đuổi quân Áo ra khỏi các công sự giữa những ao nước tại Kej và Hlaupetin. Mặc dù bị chống trả quyết liệt, quân Phổ đã buộc được
== Kết cục ==
Trận đánh kết thúc với [[chiến thắng]] thuyết phục của Friedrich Đại đế. Không chỉ loại 14.275 quân Áo ra khỏi vòng chiến (10.000 tử vong hay bị thương, 4.275 bị bắt làm [[tù binh]]), quân binh Phổ đã chẻ đôi quân chủ lực Áo và nhốt 2/3 số quân còn lại của họ vào nội đô Praha.<ref name="davidzabecki"/><ref name="weigle182"/> Trong thư gửi chị ông là [[công chúa]] Wilhelmina vào đêm ngày 6 tháng 5, Friedrich tuyên bố ông đã đánh bại hoàn toàn quân đội Áo, và thật sự, theo sử gia Showalter, thắng lợi tại Praha đã nói lên sự vững mạnh của quân đội Phổ khi họ đánh bật 1 đạo quân ngang sức ra khỏi 1 vị trí phòng ngự cứng rắn.<ref name="eshowalter"/> Phải đến lúc thị sát trận địa vào buổi sáng hôm sau thì Friedrich mới thấy rõ cái giá cực kỳ đắt mà ông phải trả cho chiến thắng của mình. Thiệt hại của quân đội Phổ trong trận Praha lên đến 13.300 người (11.740 tử trận hay bị thương, 1.560 bị bắt làm tù binh), trong đó có nhiều bộ binh dày dạn kinh nghiệm mà Phổ không thể bù đắp. Thêm vào đó, Friedrich còn mất đi thống chế Schwerin, trung tướng Hautcharmoy cùng các thiếu tướng Emanuel von Schöning và Christian Friedrich von Blanckensee. Đây cũng là lần đầu tiên một số tiểu đoàn tinh nhuệ "Phổ xưa" bỏ trận mà chạy. Phía Áo cũng chịu 1 tổn thất to lớn khi Browne bị thương chí tử và
Nhận thấy mình không đủ binh lực để công chiếm thành phố rộng lớn này, Friedrich tiến hành [[Cuộc vây hãm Praha|bao vây Praha]] với niềm tin rằng Praha đang thiếu lương thực và điều này sẽ sớm buộc cư dân cùng "tàn binh bại tướng" trong thành phố khuất phục. Phải mất gần 1 tháng thì quân Phổ mới điều được công thành pháo từ Sachsen đến cửa ngõ Praha, và trong khoảng thời gian đó, [[nữ hoàng]] Áo [[Maria Theresia của Áo|Maria Theresia]] kiên quyết thuyết phục Pháp không từ bỏ cuộc chiến cho đến khi Áo lấy lại Schlesien. Từ ngày [[29 tháng 5]], các khẩu đội Phổ ra sức bắn phá Praha trong vòng 5 ngày nhưng không thể buộc thành phố [[đầu hàng]]. Sau khi chiêu tập được 55.000 binh sĩ ở mạn đông Böhmen đầu [[tháng 6]], thống chế Áo Leopold Joseph von Daun tiến quân về phía đông vào ngày [[12 tháng 6]] nhằm giải vây Praha theo mệnh lệnh trực tiếp của tể tướng Kaunitz. Tình hình đó buộc vua Phổ phải nới lỏng vòng vây và dẫn 35.000 quân đi đánh Daun, người đã lập 1 tuyến phòng thủ kiên cố ở phía tây thị trấn [[Kolín]]. Bị thảm bại trong [[trận Kolín]] vào ngày [[18 tháng 6]], Friedrich Đại đế đành bỏ vây Praha đồng thời rút toàn bộ quân đội khỏi lãnh thổ Áo. Từ đây, Phổ buộc phải bị động đối phó với các cuộc tấn công từ nhiều hướng của liên minh Áo, Pháp và Nga.<ref name="eshowalter"/><ref name="franzszabo"/>
|