Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Uttar Pradesh”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
nKhông có tóm lược sửa đổi
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
{{Infobox state
{{Thông tin đơn vị hành chính Ấn Độ/en
|type name = stateUttar Pradesh
| native_name = {{nobold|{{lang|hi|उत्तर प्रदेश}}}}
|state_name = Uttar Pradesh
| type = [[Phân cấp hành chính Ấn Độ|Bang]]
|native_name = Uttar Pradesh
|Image_flag image_shield = State= flagSeal of Uttar PẩdeshPradesh.png
|base_map image_seal = India Uttar Pradesh location map.svg
|capital seal_alt = [[Lucknow]] =
| image_map = IN-UP.svg
|latd=26.85 |longd=80.91
|largest_city map_caption = Vị trí của Uttar Pradesh trong [[KanpurẤn Độ]]
|abbreviation latd = IN-UP26.85
| longd = 80.91
|official_languages = [[Tiếng Hindi|Hindi]], [[Tiếng Urdu|Urdu]]
| coor_pinpoint =
|legislature_type = Bicameral
| coordinates_type = region:IN-UP_type:adm1st
|legislature_strength = 404 + 108
| coordinates_display = inline,title
|leader_title_1 = [[Governors of Uttar Pradesh|Thống đốc]]
| coordinates_footnotes =
|leader_name_1 = T.V. Rajeswar
| coordinates_region = IN-UP
|leader_title_2 = [[Chief Ministers of Uttar Pradesh|Thủ hiến]] |
| subdivision_type = [[Danh sách quốc gia|Quốc gia]]
|leader_name_2 = [[Mayawati]]
| subdivision_name = {{flag|India}}
|established_date = [[1950-02-02]]
| established_title = Cấp bang
|area_total = 238566
|area_rank established_date = 26 tháng 1, = 5th1950
{{hidden end}}
|area_magnitude = 11
| parts_type = [[Danh sách huyện của Uttar Pradesh|Huyện]]
|population_year = 2001
|population_total parts_style = 166052859para
|population_rank = 1st
|population_density = 721
|districts = 70<sup>†</sup>
|website = www.upgov.nic.in
|seal = UPlogo.gif
|footnotes = <sup>†</sup> The decision to possibly create an additional six districts is pending.
}}
'''Uttar Pradesh''' là một [[phân cấp hành chính ở Ấn Độ|bang]] ở phía bắc [[Ấn Độ]], phía bắc giáp [[Nepal]], bang [[Uttarakhand|Uttaranchal]], bang [[Himachal Pradesh]]; về phía tây giáp [[Haryana]] và [[Rajasthan]]; về phía nam giáp bang [[Madhya Pradesh]]; về phía đông nam giáp [[Chhattisgarh]] và [[Jharkhand]]; về phía đông giáp bang [[Bihar]]. Uttar Pradesh có diện tích 231.256&nbsp;km².
 
| p1 = [[Danh sách huyện của Uttar Pradesh|75]]<ref name="GOI_2011" />
== Địa lý và Dân cư ==
Uttar Pradesh có hai vùng địa lý: cao nguyên đồng núi phía nam (dãy Vindhya) và Đồng bằng sông Hằng. [[Sông Hằng]], một con sông linh thiêng nhất của người Hindu và có tầm quan trọng về thủy lợi, chảy qua bang Uttar Pradesh. Phần lớn mưa ở bang này từ tháng 6 đến tháng 10. Những vùng có độ cao hơn thì mát mẻ hơn những vùng đồng bằng.
 
| seat_type = Thủ phủ
Uttar Pradesh là bang đông dân nhất Ấn Độ với dân số năm 2001 là 166.052.859 người, mật độ dân số 689 người trên mỗi km². Khoảng 82% dân số là người [[Ấn Độ giáo|Hindu]] và 17% là [[Hồi giáo]]. [[Tiếng Hindi]] là ngôn ngữ chính nhưng [[tiếng Urdu]] cũng được sử dụng rộng rãi bởi những người Hồi giáo. Thủ phủ của bang là thành phố [[Lucknow]]. Uttar Pradesh có 3 thành phố thánh của đạo Hindu: [[Mathura]], [[Varanasi]] và [[Ayodhya]]. Ayodhya được nhiều người theo đạo Hindu tin là nơi sinh của [[Rama]], hiện thân thứ 7 của thần [[Vishnu]]. Người theo Hồi giáo cũng xem thành phố này là thành phố thiêng do [[Babur]], vị hoàng đế đầu tiên của [[triều đại Mughal]], đã cho xây Nhà thờ Hồi giáo Babri ở đây trong [[thập biên]] 1500. Truyền thuyết dân gian cho rằng nhà thờ Hồi giáo này được xây để thay thế ngôi đền Hindu tưởng nhớ nơi sinh của Rama. Bạo lực nổi lên giữa người theo Hindu và người theo Hồi giáo năm 1992 khi những người theo đạo Hindu đã san bằng nhà thờ Hồi giáo trong một nỗ lực hồi phục lại ngôi đền Hindu. Ngôi đền lăng mộ nổi tiếng [[Taj Mahal]] (hoàn thành năm 1648) nằm ở bang Uttar Pradesh, ở thành phố [[Agra]].
| seat = [[Lucknow]]
 
| government_footnotes =
== Kinh tế ==
| governing_body = [[Chính phủ Uttar Pradesh]]
Khoảng 78% dân số của Uttar Pradesh sống bằng nghề nông. Bang này là bang sản xuất [[lúa]], [[mía đường]] và các hạt có dầu lớn nhất Ấn Độ. Khoảng từ 10-13 triệu ha đất nông nghiệp được tưới tiêu bằng hệ thống thủy lợi. [[Kanpur]], nằm bên sông Hằng, là một trong những thành phố công nghiệp quan trọng nhất của Ấn Độ. Các ngành sản xuất gồm: bông, bột mỳ, dầu thực vật, xi măng, điện tử. s. Uttar Pradesh có hệ thống giao thông phát triển, bao gồm mạng lưới các đường bộ lớn, đường sắt, các sân bay ở các thành phố.
 
| leader_title = [[Thống đốc Uttar Pradesh|Thống đốc]]
== Chính trị, Hành chính ==
| leader_name = [[Ram Naik]]<ref>{{cite news|title=Centre in a hurry, but Governors won’t quit|url=http://www.thehindu.com/news/national/centre-in-a-hurry-but-governors-wont-quit/article6123902.ece?homepage=true|accessdate=17 June 2014|agency=The Hindu|publisher=Hindu}}</ref>
Uttar Pradesh có một cơ quan [[cơ quan lập pháp|lập pháp]] bang lưỡng viện, bao gồm 108 nghị sĩ hội đồng lập pháp (''legislative council'') và 426 nghị sĩ hội nghị lập pháp (''legislative assembly''). Uttar Pradesh có nhiều nghị sĩ trong [[Quốc hội Ấn Độ]] hơn bất kỳ bang nào khác ở Ấn Độ với 85 ghế ở hạ viện [[Lok Sabha]] (Viện Nhân dân) và 34 ghế trong thượng viện [[Rajya Sabha]] (Hội đồng các bang). Nhiều [[thủ tướng Ấn Độ]] xuất thân từ Uttar Pradesh, bao gồm [[Jawaharlal Nehru]], [[Indira Gandhi]] và [[Rajiv Gandhi]].
 
| leader_title1 = [[Thủ hiến Uttar Pradesh|Thủ hiến]]
== Lịch sử ==
| leader_name1 = [[Akhilesh Yadav]] ([[Chính khách độc lập|Độc lập]])
Khu vực Uttar Pradesh ngày nay trước đây là một phần của Ấn Độ thuộc Anh gọi là [[Quận Bengal]]. Năm 1833 Quận Bengal được chia làm hai; một phần trở thành Quận Agra. Năm 1836, Quận Agra đã được đổi tên thành Tỉnh tây bắc. Năm 1877 Tỉnh tây bắc và Tỉnh Oudh đã được đặt dưới sự cai trị của một thống đốc. Năm 1902, hai tỉnh này đã trở thành Các tỉnh Liên hiệp Agra và Oudh (''United Provinces of Āgra and Oudh''). Năm 1931 tên gọi được gọi tắt thành Các tỉnh Liên hiệp (''United Provinces''). Khi Ấn Độ giành được độc lập năm 1947, các bang Rampur, Banaras và Tehri-Garwhal sáp nhập với Các tỉnh Liên hiệp và trở thành bang Uttar Pradesh năm 1950. Tháng 11 năm 2000, chính quyền trung ương Ấn Độ lập bang mới [[Uttarakhand|Uttaranchal]] từ phần tây bắc của Uttar Pradesh, làm giảm tổng diện tích của khu vực này đi 1/5.
 
| leader_title2 = [[Hội nghị Lập pháp Uttar Pradesh|Lập pháp]]
{{Các bang và lãnh thổ Ấn Độ}}
| leader_name2 = {{Plainlist|
* [[Lưỡng viện]]
* [[Hội đồng Lập pháp Uttar Pradesh|Hội đồng lập pháp]] 100
* [[Hội nghị Lập pháp Uttar Pradesh|Hội nghị lập pháp]] 404
}}
 
| leader_title3 = [[Quốc hội Ấn Độ|Cử tri quốc hội]]
{{thể loại Commons|Uttar Pradesh}}
| leader_name3 = {{Plainlist|
* [[Rajya Sabha]] 31
* [[Lok Sabha]] 80
}}
 
| unit_pref = Metric<!-- or US or UK -->
| area_footnotes =
| area_total_km2 = 240928
| area_note =
| area_rank = thứ 4
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| population_footnotes = <ref name="GOI_2011">{{cite web|title = Statistics of Uttar Pradesh |url=http://upgov.nic.in/upstateglance.aspx |work=Census of India 2011|publisher=UP Government|date =1 March 2011|accessdate =31 July 2012}}</ref>
| population_total = 199,281,477
| population_as_of = 2011
| population_rank = [[Danh sách bang của Ấn Độ theo dân số|thứ 1]]
| population_density_km2 = 830
| population_note =
| population_demonym =
| demographics_type1 = Ngôn ngữ<ref name="2011lang">{{cite web |url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf |title= Report of the Commissioner for linguistic minorities: 50th report (July 2012 to June 2013) |publisher=Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India |format=PDF| accessdate=4 December 2016}}</ref>
| demographics1_title1 = Chính thức
| demographics1_info1 = [[Hindi]]
| demographics1_title2 = Bán chính thức
| demographics1_info2 = [[Urdu]]
| timezone1 = [[Giờ chuẩn Ấn Độ|IST]]
| utc_offset1 = +05:30
| blank_name_sec1 = [[Chỉ số phát triển con người|HDI]]
| blank_info_sec1 = {{increase}} 0.380 (<span style="color:#f00;">thấp</span>)
| blank1_name_sec1 = Xếp hạng HDI
| blank1_info_sec1 = 18 (2007-08)
| blank_name_sec2 = Biết chữ
| blank_info_sec2 = {{Plainlist|
* 67,7%
* 77,3% (nam)
* 57,2% (nữ)
}}
 
| area_code_type = [[UN/LOCODE]]
| area_code = [[ISO 3166-2:IN|IN-UP]]
| registration_plate = UP 01—XX
| website = [http://www.up.gov.in/ www.up.gov.in]
| footnotes =
}}
 
'''Uttar Pradesh''' ([[Hindi]]: उत्तर प्रदेश <small>nghĩa đen "Tỉnh Bắc"</small>), viết tắt '''UP''', là [[Danh sách bang của Ấn Độ theo dân số|bang đông dân nhất]] của [[Ấn Độ|Cộng hòa Ấn Độ]] cũng như [[Danh sách phân cấp hành chính quốc gia theo dân số|phân cấp hành chính quốc gia đông dân nhất thế giới]]. Bang được thành lập ngày 1 tháng 4, 1937 dưới tên '''các Tỉnh Liên hiệp''' trong thời thực dân Anh, và được đặt lại tên ''Uttar Pradesh'' năm 1950. [[Lucknow]] là thủ phủ Uttar Pradesh. [[Ghaziabad, Uttar Pradesh|Ghaziabad]], [[Bulandshahr]], [[Kanpur]], [[Gorakhpur]], [[Allahabad]], [[Raebareli]], [[Moradabad]], [[Bareilly]], [[Aligarh]], [[Sonbhadra]], và [[Varanasi]] là những trung tâm công nghiệp quan trọng. Ngày 9 tháng 11, 2000, một bang mới, [[Uttarakhand]], được tách ra từ vùng đồi núi Himalaya của Uttar Pradesh. Uttar Pradesh là một bang [[Bắc Ấn Độ|miền bắc]] tiểu lục địa Ấn Độ với khoảng 200 triệu dân.
 
Bang này giáp với [[Rajasthan]] về phía tây, [[Haryana]], [[Himachal Pradesh]] và [[Delhi]] về phía tây bắc, [[Uttarakhand]] và [[Nepal]] về phía bắc, [[Bihar]] về phía đông, [[Madhya Pradesh]] về phía nam, [[Jharkhand]] và [[Chhattisgarh]] về phía đông nam. Nó có diện tích {{convert|93933|sqmi|km2|order=flip}}, tương đương 6,88% tổng diện tích Ấn Độ, và là [[Danh sách bang của Ấn Độ theo diện tích|bang lớn thứ tư Ấn Độ theo diện tích]]. [[Hindi]] là ngôn ngữ chính thức và phổ biến nhất. Uttar Pradesh có [[Danh sách bang của Ấn Độ theo GDP|nền kinh tế lớn thứ ba Ấn Độ]], với GDP là {{INRConvert|9763|b}}. [[Nông nghiệp]] và công nghiệp dịch vụ chiếm phần lớn kinh tế. Dịch vụ gồm [[du lịch]], [[công nghiệp khách sạn]], [[real estate]], [[bất động sản]], [[bảo hiểm]] và tư vấn tài chính.
 
Uttar Pradesh từng là lãnh thổ của nhiều đế quốc hùng mạnh trong lịch sử Ấn Độ cổ đại và trung cổ. Hai sông lớn trong bang, [[Sông Hằng|Hằng]] và [[Yamuna]], hòa vào nhau tại [[Allahabad]] rồi tiếp tục chảy về phía đông. Nhiều địa điểm lịch sử, tự nhiên và tôn giáo hiện diện tại đây, như [[Agra]], Varanasi, [[Piprahwa]], [[Raebareli]], [[Kosambi|Kaushambi]], [[Ballia]], [[Shravasti (huyện)|Shravasti]], [[Gorakhpur]], [[Chauri Chaura]] , [[Kushinagar]], [[Lucknow]], [[Jhansi]], [[Allahabad]], [[Budaun]], [[Meerut]], [[Mathura]], [[Jaunpur, Uttar Pradesh|Jaunpur]], [[Muzaffarnagar]] và [[Shahjahanpur]].
 
==Tham khảo==
{{tham khảo}}
==Chú thích ngoài==
; Chính phủ
* [http://up.gov.in/ Trang web chính thức của Uttar Pradesh, Ấn Độ]
* [http://www.uptourism.gov.in/ Trang du lịch chính thức của Uttar Pradesh, Ấn Độ]
 
; Thông tin tổng quát
* [https://www.britannica.com/place/Uttar-Pradesh Uttar Pradesh] tại ''Encyclopædia Britannica''
* {{dmoz|Regional/Asia/India/Uttar_Pradesh|Uttar Pradesh}}
 
{{Geographic location
|Centre = Uttar Pradesh
|North = [[Uttarakhand]] &nbsp;&nbsp;
|Northeast = [[Viễn Tây Nepal|Vùng Viễn Tây]], [[Trung Tây Nepal|Vùng Trung Tây]] và [[Tây Nepal|Vùng Tây]], {{flag|Nepal}}
|East = [[Bihar]]
|Southeast = [[Jharkhand]]<br />[[Chhattisgarh]]
|South = [[Madhya Pradesh]]
|Southwest = [[Rajasthan]]<br />[[Madhya Pradesh]]
|West = [[Haryana]]<br />[[Rajasthan]]
|Northwest = [[Himachal Pradesh]]<br />[[Haryana]]<br />[[Delhi]]
}}
{{States and territories of India}}
 
[[Thể loại:Các bang và lãnh thổ Ấn Độ]]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Uttar_Pradesh”