Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Thủy chiến Tonlé Sap”

▲Trong thời kỳ đỉnh thịnh suốt [[thế kỷ 10]] đến [[Thế kỷ 12|12]], chủ trương của triều đình [[Đế quốc Khmer|Angkor]] là vun bồi nền văn hóa của mình, đồng thời tận lực mở rộng [[cương vực]] ra toàn khu vực bán đảo [[Bán đảo Trung-Ấn|Trung-Ấn]]. Vì thế, các thành quốc trù phú ở duyên hải [[Nam Trung Bộ]] là một trong những đích đến của người [[Đế quốc Khmer|Khmer]].

▲Từ cực Nam Champa, vị lãnh chúa [[Panduranga]] có tước hiệu [[Po Klong Garai]] (lên ngôi vào năm [[1167]]) đã triệu tập những tì tướng đáng tin cẩn nhất của mình, kín đáo chuẩn bị cho một cuộc phản kháng. Điều mà ông trù liệu ban đầu chỉ là thừa cơ hội [[Vijaya (Champa)|Vijaya]] suy yếu để cắt đứt mối quan hệ bất bình đẳng với thành quốc này; nhưng thành công quá chóng vánh trước những ứng phó kém cỏi của [[Vijaya (Champa)|Vijaya]] và cả đạo quân chiếm đóng [[Đế quốc Khmer|Kampuchea]] đã khiến [[Po Klong Garai]] cho rằng, đây là thời cơ để [[Panduranga]] vươn lên thống trị khối [[Champa]]. Muốn vậy, [[Po Klong Garai]] phải gây dựng uy tín thông qua việc đương đầu với địch thủ truyền kiếp của người [[Champa]] - tức triều đình [[Đế quốc Khmer|Khmer]].

▲Sự may mắn đến với [[Po Klong Garai]] khi người [[Đế quốc Khmer|Khmer]] mải miết hoàn tất đại công trình [[Angkor Wat]] cùng hàng loạt đền đài trong khu vực [[Angkor]], triều đình đắm chìm trong hoan tiệc hoặc những cuộc tranh vị đẫm [[máu]]. Các toán quân của [[Po Klong Garai]] bí mật men theo con nước triền [[sông Mekong]] để tiến vào các khu vực cư trú của người [[Đế quốc Khmer|Kampuchea]], khoảng cách ngắn từ [[Panduranga]] sang tới kinh đô [[Angkor]] cũng là một thuận lợi tiếp theo cho [[Po Klong Garai]].

▲Năm [[1177]], lần đầu tiên người [[Champa]] đụng độ đế quốc [[Đế quốc Khmer|Angkor]] ngay trên [[lãnh thổ]] [[Đế quốc Khmer|Kampuchea]]. Lực lượng [[thủy quân]] tinh nhuệ từ [[Panduranga]] chỉ gặp phải một đạo quân mỏi mệt ít thao luyện của Kampuchea, đã gây ra một cuộc chiến kinh hoàng ở lưu vực hồ [[Tonlé Sap]]. Bản thân [[vua]] Angkor khi đó là [[Tribhuvanadityavarman]]<ref name="Higham">Higham, C., 2001, The Civilization of Angkor, London: Weidenfeld & Nicolson, ISBN 9781842125847</ref>{{rp|120}}<ref name="Higham" />{{rp|120}}<ref name="Coedes">{{chú thích sách|last= Coedès|first= George|authorlink= George Coedès|editor= Walter F. Vella|others= trans.Susan Brown Cowing|title= The Indianized States of Southeast Asia|year= 1968|publisher= University of Hawaii Press|isbn= 978-0-8248-0368-1}}</ref>{{rp|163–164,166}}<ref name="Coedes" />{{rp|163–164,166}} bị giết nơi trận tiền khiến đội ngũ rối loạn, nhiều [[thuyền]] [[bè]] tự húc vào nhau rồi chìm, số còn sống sót thì tháo chạy ngược về thành [[Yaśodharapura]]. [[Po Klong Garai]] thừa thắng đã hạ lệnh toàn quân ruổi [[thuyền]] lên tận [[Siem Reap]], quan trấn thủ tại đây cũng bỏ thành mà chạy. Sự kiện này được mô tả rõ rệt trên những bức [[tường]] [[Bayon]] và [[Banteay Chhmar]].

▲Quân đoàn [[Panduranga]] dễ dàng tiến vào được cố đô [[Yaśodharapura]]. [[Po Klong Garai]] bỏ mặc cho [[binh sĩ]] thỏa thuê cướp bóc, chém giết và [[hiếp dâm]] với lý do trả đũa cho thời kỳ bị [[Đế quốc Khmer|Kampuchea]] áp bức. Hầu hết khu vực [[Yaśodharapura]], cùng với [[Angkor Wat]] bị quân [[Panduranga]] đốt phá tan hoang, mãi đến khi [[Jayavarman VII]] cởi được ách đô hộ của người [[Champa]] thì đại công trình này mới dần được phục hồi. Trong mấy năm sau sự biến hồ [[Tonlé Sap]], [[Đế quốc Khmer|Kampuchea]] mất phần lớn quyền tự trị, trở thành đối tượng bị chiếm đóng và áp bức. Từ địa vị người bị đô hộ, [[Panduranga]] đã trở thành kẻ đô hộ.

▲Nhưng để giành được phần thắng, cũng như duy trì sự đô hộ [[Đế quốc Khmer|Kampuchea]], [[Panduranga]] phải gánh quá nhiều hao tổn. Bởi vậy, một tướng Khmer là [[Jayavarman VII]] nhờ sự giúp đỡ của tướng người Chăm là [[Vidyanandana]]<ref>Sau trở thành [[Jaya Indravarman V]] của [[Vijaya (Champa)|Vijaya]].</ref> ([[vương tử]] tiểu quốc [[Vijaya (Champa)|Vijaya]], vốn bất mãn với uy thế của [[Panduranga]]) đã khởi nghĩa chống lại đạo quân chiếm đóng [[Panduranga]], vốn đã trở nên suy nhược trong thời gian lưu trú ở [[Đế quốc Khmer|Kampuchea]]. Chẳng những thế, [[Jayavarman VII]] sau khi đánh bại quân Chăm đã lên ngôi vua Angkor năm [[1181]], được đánh giá là vị vua vĩ đại nhất của đế quốc Angkor. Quân Angkor sau đó còn phối hợp với tiểu quốc Chăm [[Vijaya (Champa)|Vijaya]] đánh tới tận [[lãnh thổ]] [[Champa|Panduranga]][[Champa|a]] năm [[1191]], qua đó khối [[Champa]] lại thành phiên thuộc của [[Đế quốc Khmer|Kampuchea]], nhưng chỉ qua hình thức cống nạp chứ không có đóng quân như trước.