Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Liêu Thái Tổ”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 9:
| reign = 17/3/916–6/9/926<br>({{age in years and days|916|3|17|926|9|6}})
| reign1=27/2/907–6/9/926<br>({{age in years and days|907|2|27|926|9|6}})
| reign-type1=Tại vị thực tế
| tiền nhiệm =
| kế nhiệm = <font color="blue">[[Liêu Thái Tông]]</font>
| hoàng tộc = [[Nhà Liêu]]
| tên đầy đủ = DaGia Luật A Bảo Cơ<br />Hán danh:DaGia Luật Ức
| kiểu hoàng tộc = Triều đại
| tên đầy đủ = Da Luật A Bảo Cơ<br />Hán danh:Da Luật Ức
| kiểu tên đầy đủ = Tên thật
| niên hiệu = Thần Sách: 12/916-1/922<br />Thên Tán: 2/922-2/926<br />Thiên Hiển: 2/926-7/926
| thời gian của niên hiệu =
| miếu hiệu = Thái Tổ
| tước hiệu = [[Hoàng đế]]
| thụy hiệu = Đầy đủ: Đại Thánh Đại Minh Thần Liệt Thiên Hoàng Đếđế
| vợ = Ứng Thiên hoàng hậu Thuật Luật Bình
| hoàng tộc = [[nhà Liêu]]
| vợ = Ứng Thiên hoàng hậu Thuật Luật Bình
| thông tin con cái =
| con cái = Liêu Thái Tông [[Liêu Thái Tông|Gia Luật Đức Quang]]
| kiểu hoàng tộc = Triều đại
| cha = [[DaGia Luật Tát Lạt Đích]]
| mẹ = [[Tiêu Nham Chỉ Cân]]
| sinh = [[872]]
Hàng 33 ⟶ 31:
| nơi an táng = Tổ lăng
}}
'''Liêu Thái Tổ''' ({{zh|s=辽太祖|t=遼太祖|p=Liáo Tàizŭ}}) (872-6/9/926), tên thật là Da'''Gia Luật A Bảo Cơ''' (耶律阿保機), hánHán danh là '''DaGia Luật Ức''' (耶律亿), là hoàng đế đầu tiên của [[nhà Liêu|Khiết Đan]] (tại vị trong 10 năm, 17/3/916-6/9/926).
 
== Tiểu sử ==
Các tiền bối của Gia Luật A Bảo Cơ là tù trưởng và thủ lĩnh quân sự của Điệt Lạt bộ của [[Khiết Đan]] (di lí cận). A Bảo Cơ là con trai trưởng của [[Gia Luật Tát Lạt Đích]], mẹ là [[Tiêu Nham Chỉ Cân]]. Vào năm 901, A Bảo Cơ được lập làm thủ lĩnh quân sự (di lí cận kiêm nhiệm [[ư việt]]), không lâu sau đó trở thành tù trưởng. Ông dùng vũ lực chinh phục các địa khu Khiết Đan phụ cận, các khu của người Hán và các sắc dân khác. Ngày 27 tháng 2 năm 907, A Bảo Cơ được tôn làm thủ lĩnh của liên minh bộ laclạc, nhiệm kỳ 9 năm. Ông trọng dụng người Hán và sau đó đã cải sang chế độ thế tập, tức cha truyền con nối.
 
Năm 915, Gia Luật A Bảo Cơ xuất binh chinh phạt [[Thất Vi]] thắng lợi về nước, song lại bị ép giao lại hãn vị. A Bảo Cơ sau đó nổi dậy giết chết các địch nhân, thống nhất các bộ lạc Khiết Đan khác nhau. Ngày 17 tháng 3 năm 916, DaGia Luật A Bảo Cơ đăng cơ xưng hoàng đế, lập quốc hiệu là "'''Khiết Đan"''', kiến lập "'''Đại Khiết Đan Quốc"''' (ngày 24 tháng 2 năm 947, Liêu Thái Tông Da Luật Đức Quang đã cải quốc hiệu thành "'''Đại Liêu"'''.<ref>''Liêu sử'', quyển tứ4, Thái Tông bản kỉkỷ hạ [http://www.guoxue123.com/shibu/0101/00liaos/003.htm Liêu sử - Thái Tông bản kỉkỷ hạ]</ref>, lập niên hiệu là Thần Sách. Ông cũng tự mình tạo ra [[văn tự Khiết Đan]].
 
DaGia Luật A Bảo Cơ sau khi kiến quốc vẫn tiếp tục tấn công các dân tộc hay chính quyền xung quanh, [[Vương quốc Bột Hải|Bột Hải Quốc]], [[Thất Vi]] và [[Hề]] lần lượt bị tiêu diệt. Ngày 6 tháng 9 năm 926, ông mất ở thành Phù Dư, thọ 55 tuổi.
 
== Gia đình ==
 
=== Hậu phi ===
* Thuần Khâm Hoàng hậu [[Thuật Luật Bình]] (Thuật Luật Nguyệt Lý Đóa, họ Tiêu)
* CungTiêu cùng nhân họ Tiêu
 
=== Con ===
* Con trai:
** [[Gia Luật Bội]]
** [[Liêu Thái Tông|Gia Luật Đức Quang]]
** [[Gia Luật Lý Hồ]]
** [[Gia Luật Nha Lý Quả]] (do Cung nhân sinh)
* Con gái:
** [[Gia Luật Chất Cổ]]
 
==Ghi chú==
Hàng 59 ⟶ 60:
|list1=<span>
{{s-start}}
{{s-hou|[[Nhà Liêu|Hoàng tộc họ DaGia Luật]]|&nbsp;|năm 872|6 tháng 12| năm 926}}
{{s-reg}}
{{s-bef|before=Lập quốc|rows=1}}
{{s-ttl|title=[[Nhà Liêu|Hoàng đế nhàVua Liêu]]|years=926-947}}
{{s-aft|rows=1|after=[[Liêu Thái Tông]]}}
{{end}}