|
Mình xin phép được bỏ qua phần giới thiệu các kiểu nhé, mình xin vào thẳng câu chuyện luôn, hồi đó mình đang học cấp 2 chính xác là lớp 7, mình chuyển vào cái lớp đó, vừa vào đến lớp thì mình đã ấn tượng ngay với nàng lớp trưởng, dáng người thanh mảnh, da trắng, tính tình lại dịu dàng nên mình nghĩ cũng nhiều thằng như mình.
{{chú thích trong bài}}
{{1000 bài cơ bản}}[[Tập tin:Blutkreislauf.png|nhỏ|upright|200px|phải|Hệ tuần hoàn của người. Màu đỏ là động mạch, màu lam là tĩnh mạch.]]
'''Hệ tuần hoàn''' là [[hệ cơ quan]] có chức năng tuần hoàn [[máu]] trong cơ thể của hầu hết các [[động vật]]. Hệ tuần hoàn vận chuyển chất [[dinh dưỡng]], [[ôxy]], [[cacbon điôxít]], [[hormone]], tế bào máu ra và vào các tế bào trong cơ thể để nuôi dưỡng nó và giúp chống lại bệnh tật, ổn định [[nhiệt độ]] cơ thể và độ [[pH]], và để duy trì cân bằng nội môi.
P làm lớp trưởng, rất được thầy cô bạn bè quý mến… Cũng như bao người khác thôi, và mình đã nhanh chóng có cảm tình với nàng lớp trưởng tên P. Mình cũng có được lợi thế hơn bọn nó một chút đó là mình đẹp trai, trong cái thời điểm đó thì có thể nói là nhất lớp. Nhưng mà tính mình nó nhát gái, P đứng gần là loáng quáng hết cả lên rồi chứ đừng nói ngỏ lời hay là công khai tán tỉnh.
==Tổng quan chung==
# Diện tích [[bề mặt]] [[cơ thể]] rất nhỏ so với thể tích cho nên sự [[khuếch tán]] của các chất qua bề mặt cơ thể không đáp ứng được yêu cầu của cơ thể.
# Khoảng cách bên trong rất lớn gây khó khăn cho sự khuếch tán.
# Phần lớn bề mặt cơ thể của động vật sống trên cạn không thấm nước vì vậy có tác dụng giữ nước.
Thời gian cứ trôi qua và mình cứ lặng lẽ giữ cái mối tình đó trong lòng, kể cả khi nàng đã bật đèn xanh với mình, hồi đó huy hoàng nên con gái trong lớp cả chục đứa thì hầu như cả chục đều thích mình, cũng không ngoại trừ luôn nàng lớp trưởng P xinh đẹp.
Các cơ quan chuyên biệt như hệ [[tiêu hóa]], hệ [[bài tiết]],... có trách nhiệm khắc phục các khó khăn trên. Hệ thống tuần hoàn mang các chất từ nơi này đến nơi khác, giúp các cơ quan thực hiện tốt chức năng của chúng.
Haizzz mình biết thế nhưng vẫn nhát nên chẳng dám đáp lại, cứ cười trừ thôi. Rồi đến một ngày, đó là kì 2 năm lớp 8 P cũng có người yêu, tất nhiên chẳng ai theo đuổi mãi một người mà lúc nào cũng lạnh như băng với mình cả nên khi có anh lớp trên ngỏ lời thì P đã đồng ý. Đến lúc này thì mình mới cảm thấy mình cần P hơn bao giờ hết, đến lúc thứ mình muốn không còn là của mình nữa thì mới cảm thấy cần, mình quá là ích kỷ khi muốn nàng chỉ để ý đến mình mình thôi.
=== Chức năng ===
# Vận chuyển oxygen và chất dinh dưỡng đến các cơ quan trong cơ thể
# Mang các chất thải của quá trình [[trao đổi chất]] đến các cơ quan bài tiết
# Có vai trò trong hệ [[miễn dịch]] chống lại [[sự nhiễm khuẩn]]
# Vận chuyển [[nội tiết tố|hormone]]
Bỗng một hôm, mình đùng đùng đến lớp với bức thư tình trên tay (Hồi đó chỉ có thư chứ làm gì đã có điện thoại để mà nhắn với chả tin). Mình cầm bức thư mà cũng có dám đưa tận tay đâu. Lại nhờ thằng bạn đưa hộ rồi chạy ra chỗ góc cầu thang ngồi, nghỉ hẳn một tiết tiếp theo (Chỗ này là góc riêng bí mật của mình, chả ai hay lui tới cả). Đến tiết sau dù không muốn nhưng cũng phải vào lớp lúc bước vào cũng là lúc mình nhận được các ánh mắt “thân thương vô cùng” của các bạn trong lớp, còn nàng thì cứ gằm gằm nhìn… Ngồi vào chỗ gục mặt xuống bàn thì thằng bạn bên trên mới hỏi:
=== Cơ quan ===
# ''Dịch tuần hoàn'': còn gọi là máu, dùng để vận chuyển oxygen và chất dinh dưỡng, khí O2 đến các tế bào cũng như mang chất thải từ tế bào trở về và thoát ra ngoài bằng các cơ quan bài tiết.
# ''Tim'': tạo sự chênh lệch về [[áp suất]] để làm cho máu lưu thông.
# ''Mạch máu'': dùng để vận chuyển máu.
– Mày đi đâu tiết vừa nãy thế
=== Các dạng ===
==== Hệ thống tuần hoàn mở ====
Hệ tuần hoàn mở (có ở đa số Thân mềm, trừ mực ống và bạch tuộc có hệ tuần hoàn kín, và Chân khớp) là hệ tuần hoàn không có mao mạch. Gọi là "mở" vì máu có thể thoát ra khỏi hệ thống tuần hoàn. Máu được tim bơm vào một khoang chính gọi là "khoang cơ thể" bao xung quanh các cơ quan, cho phép các [[mô]] trao đổi chất trực tiếp với máu. Sau đó máu quay lại tim bằng hệ thống mạch góp. Hệ thống này chỉ thích hợp với các động vật nhỏ như động vật [[chân đốt]] hoặc [[động vật thân mềm|thân mềm]].
Mình không thèm chả lời, nó hỏi tiếp:
==== Hệ thống tuần hoàn kín ====
Hệ thống tuần hoàn kín là hệ thống tuần hoàn ở đó máu lưu thông liên tục trong mạng lưới mạch máu. Trong hệ tuần hoàn này, máu được lưu thông dưới áp lực cao, và do đó, tốc độ chảy của máu sẽ nhanh hơn. Các tế bào của mô không tiếp xúc trực tiếp với máu nhưng tắm trong [[dịch mô]]. Dịch mô được hình thành từ máu nhờ quá trình lọc qua thành [[mao mạch]]. Ở [[động vật có xương sống]], đa số dịch mô quay trở lại mao mạch với áp suất thấp hơn nhưng một số lại được gom lại vào một hệ thống dẫn riêng biệt gọi là các [[mạch bạch huyết]]. Chúng sẽ đem dịch mô trở lại vòng tuần hoàn với áp lực thấp hơn áp lực của dịch mô. Hệ thống tuần hoàn kiểu này hoạt động rất có hiệu quả và là nhân tố quan trọng trong quá trình tiến hóa của các loài động vật có xương sống cỡ lớn.
– Thằng đần này, mày viết cho con lớp trưởng cái gì mà nó rơm rớm rồi xé tan nát thế, thư tình à?
==== Hệ thống tuần hoàn đơn ====
Hệ thống tuần hoàn đơn là hệ thống tuần hoàn mà máu chỉ đi qua tim một lần trước khi đến các mô của cơ thể. Các loài [[cá]] thường có hệ thống tuần hoàn như thế này vì chúng có được đệm đỡ từ môi trường xung quanh và [[điều hòa thân nhiệt|thân nhiệt]] thay đổi theo nhiệt độ môi trường. Trong hệ tuần hoàn đơn, máu từ tim đi ra dưới áp suất thấp và chảy đến [[mang]] qua động mạch vào mang. Sau khi được ô-xy hóa, máu được tập trung vào động mạch ra mang, chúng gom lại để thành một mạch máu lớn duy nhất gọi là động mạch chủ lưng chảy dọc theo thân cá. Các nhánh của động mạch chủ lưng trực tiếp đi đến các cơ quan trong cơ thể. Sau khi được khử ô-xy, máu được tập trung dưới áp suất thấp vào một khoang chứa máu lớn gọi là xoang tĩnh mạch. Các xoang chứa máu có thể tích lớn, từ đó máu chảy đến tim.
Mình bảo nó là: “Mày im đi cho tao yên một lúc được không?” thì nó mới quay lên
==== Hệ thống tuần hoàn kép ====
Hệ thống tuần hoàn kép là hệ thống tuần hoàn trong đó máu sau khi được ô-xy hóa sẽ trở lại tim lần thứ hai trước khi được phân phối đến các mô trong cơ thể. Do đi qua tim hai lần nên áp lực của máu và tốc độ dòng chảy rất cao. Hệ thống tuần hoàn kép gồm hai vòng tuần hoàn nhỏ hơn là [[vòng tuần hoàn phổi]] và [[vòng tuần hoàn hệ thống]]. Lưỡng cư, Bò sát, Chim và Thú có hệ thống tuần hoàn kép như thế này.
Tiết học cứ im ắng trôi qua, đúng đến giờ ra chơi thì P đến chỗ mình nằm và dựng mình dậy. Mình hơi khó chịu một chút và cũng vì ngại nên không dám nhìn thẳng vào mắt nàng, P hỏi mình:
* Vòng tuần hoàn phổi: Máu sau khi bị khử ô-xy được đưa vào [[tâm nhĩ phải]] ở trong tim, từ đây máu được chuyển sang [[tâm thất phải]] và được bơm lên [[phổi]] qua [[động mạch phổi]]. Ở phổi, máu giải thoát khí CO<sub>2</sub> và hấp thụ ô-xy rồi quay trở lại tim qua [[tĩnh mạch phổi]].
* Vòng tuần hoàn hệ thống: máu chảy dưới áp lực cao từ [[tâm thất trái]] qua [[động mạch chủ]] để phân phối đi khắp cơ thể. Sau khi trao đổi chất với các tế bào trong mô, máu trở lại [[tâm nhĩ phải]] qua [[tĩnh mạch chủ trên]] và [[tĩnh mạch chủ dưới]] kết thúc vòng tuần hoàn.
– Đến giờ này cậu mới định nói cho tớ à, giờ tớ không thèm quam tâm đến điều đó nữa đâu, tớ có người yêu rồi
== Hệ tuần hoàn người ==
Rồi P tung cái đống giấy vụn xé ra từ bức thư vào người mình và đi ra ngoài. Mình ngẩn ngơ một lúc rồi lại gục mặt xuống bàn luôn…
=== Phôi thai học ===
Và cứ thế, suốt những năm học tiếp theo, P thì đã quên đi những gì sảy ra còn mình thì vẫn ngại với P và nàng cũng vẫn biết là mình vẫn còn tình cảm nhưng chắc kệ. Bắt đầu từ đây, những ngày tháng huy hoàng của mình bắt đầu lụi dần, cái tính của mình đôi khi làm bọn con gái nó chẳng ưa chút nào, con gái thôi nhé, còn trong mắt bọn con trai thì mình vẫn có điều hơn người nên cũng không tránh hỏi nhiều thắng nó ganh ghét.
=== Các mạch máu ===
Và khoảng thời gian đó, mình vẫn giữ tình cảm với nàng lớp trưởng, vẫn thỉnh thoảng viết thư và tất nhiên là P vẫn chỉ ậm ừ cho qua, thậm chí nàng còn đùa giỡn với tình cảm của mình nữa chứ. Mặc dù đã chia tay với người kia, và lúc đó vẫn cô đơn nhưng P vẫn không thèm để ý đến mình…
==== Khái niệm chung ====
…
Rồi cũng đến cái ngày ra trường, thi cấp 3, mình vào trường dân lập còn P thì công lập, giờ học chính khác nhau nên chẳng bao giờ gặp lại nhau cả. Bẵng đi một thời gian thì mình chắc chắn là giờ 2 đứa chẳng còn nghĩ gì về nhau nữa cả, nhất là mình, chẳng nhớ gì đến mối tình đầu của mình ngày đó với P nữa.
==== Sự phân loại các mạch máu ====
Chắc các bạn cũng biết mà, trường cấp 3 nhiều cám dỗ, thậm chí có nhiều em còn xinh hơn nàng lớp trưởng ngày ấy. Xin nói thêm, ở trường cấp 3 tính mình nó vẫn thế, vẫn lạnh lùng nhưng bên trong là sự nhút nhát ẩn giấu. Vẫn là người cuốn hút vì mình được cái cũng có cái máu văn nghệ nên mặc dù nhát thì nhát thật nhưng vẫn muốn lấy cái tiếng ở trong trường, nên mình hay tham gia các buổi văn nghệ, được cái hát cũng hay nên cũng có tí gọi là fan hâm mộ.
===== Động mạch =====
{{main|Động mạch}}
Động mạch là mạch máu thuộc hệ tuần hoàn trong cơ thể, dẫn máu từ tim đến các cơ quan. Máu trong động mạch có lượng ô xy cao, ngoại trừ ở động mạch phổi và động mạch rốn.
Cũng có yêu một bé, dưới một lớp, cũng xinh xinh dễ thương. Bé này mình để ý năm lớp 11, tên An, cả cưa cẩm và đồng ý là trong 1 tuần, yêu nhau cũng hơn 1 năm. Gấu này đúng kiểu người mà mình thích từ bấy lâu nay, đó là nhỏ nhắn xinh xắn, tính hơi trẻ con, có chút yếu đuối để mình có thể bảo vệ suốt đời.
===== [[Tĩnh mạch]] =====
Tĩnh mạch hay ven, vẹn là mạch máu thuộc hệ tuần hoàn trong cơ thể, dẫn máu trở về tim (đối ngược với động mạch đưa máu từ tim ra). Thường thì máu trong tĩnh mạch có lượng ô-xi thấp khi đưa máu từ các mô trong cơ thể về tim. Hai ngoại lệ là tĩnh mạch rốn và tĩnh mạch phổi. Trong hai trường hợp này máu tĩnh mạch có lượng dưỡng khí cao.
Cuộc sống cấp 3 của mình cứ thế trôi đi trong sự nổi tiếng, thầy yêu bạn quý, mặc dù học dốt nhưng cuối kỳ lúc nào cũng được làm học sinh tiên tiến của lớp, cũng chả có biến cố gì đặc biệt đáng để viết vào đây cả ngoại trừ mình bắt đầu biết hút thuốc ngay từ lớp 10, cũng cứ ra chơi là cả lũ kéo nhau xuống phòng vệ sinh và làm vài điếu, bọn này nó còn hút cả trong giờ học cơ mà mình không ham…
===== Mao mạch =====
Rồi cái ngày thi tốt nghiệp nó cũng đến. Cách cái ngày thi khoảng chục hôm thì phải, cái ngày các học sinh lớp dưới bắt đầu được nghỉ hè, chả là lớp bọn mình tổ chức họp lớp cấp 2, bọn nó đi tất, thiếu vài đứa nhưng không đáng kể, tất nhiên có cả nàng lớp trưởng ngày xưa rồi, P bây giờ xinh gái và dễ thương hơn xưa.
Mao mạch là các mạch máu và mạch bạch huyết (lymph vessel) nhỏ nhất của một cơ thể. Các mao mạch là nơi đảm bảo chức năng chính của hệ mạch, đó là nơi xảy ra sự trao đổi nước, 02, C02, chất dinh dưỡng và các chất thải giữa máu và các mô xung quanh chúng.[3]. Mao mạch bạch huyết kết nối với các mạch bạch huyết lớn hơn để thoát bạch huyết thu thập được trong vi tuần hoàn.
Sau khi đông đủ rồi thì mấy đứa tụ tập tại quán lẩu, ăn uống no nê rồi làm mấy tợp rượu cho khí thế. Mình nói luôn mình là con ma rượu rồi, lớp 12, tuần nào cũng họp các anh em chiến hữu lại rồi nhậu nhẹt linh đình, có hôm uống rượu buổi trưa ở nhà thằng bạn rồi say bét nhè nhưng vẫn mò đến trường rồi quậy tung lên, hậu quả là đình chỉ học 5 hôm, tóm lại mình là đứa con trai hư hỏng, chỉ trừ ma túy với đánh nhau ra là cái gì cũng ghiền.
===== Cấu tạo của thành mạch =====
Kể tiếp cái vụ ăn lẩu, ăn uống no nê xong ngồi xỉa răng chút, rồi phân ra bọn con gái đi chợ, còn bọn con trai họp ở nhà một thằng, bố mẹ nó không có ở nhà rồi đến nấu nướng ăn uống ở đấy, lại toàn các bợm nhậu với nhau nên mấy thằng đi mua mấy can rượu về uống…
==== Các quy luật phân phối động mạch ====
===== Quy luật về đường đi của động mạch từ nguyên ủy đến cơ quan =====
===== Quy luật phân nhánh trong các cơ quan =====
==== Vòng tuần hoàn máu ====
===== Vòng tuần hoàn lớn (đại tuần hoàn) =====
===== Tuần hoàn bé (tiểu tuần hoàn) =====
==== Tuần hoàn bàng hệ ====
==== Hệ động mạch ====
===== Thân động mạch phổi =====
===== Động mạch chủ =====
===== Hê tĩnh mạch =====
===== Các tĩnh mạch phổi =====
===== Các tĩnh mạch tim =====
===== Các tĩnh mạch chủ =====
===== Tĩnh mạch cửa =====
=== Hệ bạch huyết ===
==== Nhìn chung ====
==== Các đường bạch huyết ====
===== Ống ngực =====
===== Ống bạch huyết phải =====
==== Các mô bạch huyết ====
==== Các hạch bạch huyết ====
== Xem thêm ==
* [[Tim]]
* [[Mạch máu]]
* [[Cơ thể người|Giải phẫu cơ thể người]]
== Tham khảo ==
{{tham khảo}}
* W.D. Phillips and T.J. Chilton, ''Biology'', Oxford University Press, 1991
{{Các hệ thống trong cơ thể}}
{{thể loại Commons|Circulatory system}}
{{sơ khai cơ bản}}
[[Thể loại:Hệ tim mạch]]
[[Thể loại:Hệ tuần hoàn]]
[[Thể loại:Giải phẫu học]]
| 