Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Ai Cập cổ đại”

Ai Cập đạt đến đỉnh cao của quyền lực của nó vào giai đoạn Tân Vương quốc, trong [[Vương triều thứ Hai mươi của Ai Cập|thời kỳ Ramesside]], vào thời điểm đó nó sánh ngang với [[đế quốc Hittite]], [[đế quốc Assyria]] và [[đế chế Mitanni]], trước khi bước vào giai đoạn dần suy yếu. Ai Cập đã bị xâm chiếm hoặc chinh phục bởi một loạt các cường quốc nước ngoài, chẳng hạn như người [[Canaan]]/[[Người Hyksos|Hyksos]], [[Lybia]], [[Nubia|người Nubia]], [[Assyria]], [[Babylon]], [[Ba Tư]] dưới triều đại Achaemenid, và người [[Macedonia]] trong [[thờiThời kỳ chuyểnChuyển tiếp thứ baBa của Ai Cập cổ đại|thời kỳ chuyển tiếp thứ ba]] và [[thời kỳ cuối Ai Cập cổ đại|cuối thời kỳ Ai Cập cổ đại]]. Sau khi [[Alexander Đại Đế]] qua đời, một trong những tướng lĩnh của ông, [[Ptolemy I Soter]], đã tuyên bố ông là vị vua mới của Ai Cập. [[Triều đại Ptolemy]] gốc Hy Lạp này đã cai trị Ai Cập cho đến năm 30 TCN khi nó rơi vào tay [[đế quốc La Mã]] và trở thành một [[Ai Cập thuộc La Mã|tỉnh La Mã]].<ref>Clayton (1994) p. 217</ref>

[[Sông Nile]] luôn là huyết mạch của khu vực này trong phần lớn chiều dài lịch sử.<ref>Shaw (2002) pp. 17, 67–69</ref> Các đồng bằng màu mỡ của sông Nile đã cho con người cơ hội để phát triển một nền kinh tế nông nghiệp định canh và tạo nên một xã hội tập trung, tinh vi hơn trở thành nền tảng trong lịch sử văn minh của con người.<ref>Shaw (2002) p. 17</ref> Những người du mục săn bắn hái lượm hiện đại bắt đầu sinh sống trong khu vực thung lũng sông Nile vào cuối giai đoạn [[Pleistocen|Trung kỳ Pleistocen]] khoảng 120.000 năm trước. Vào cuối thời kỳ đồ đá cũ, khí hậu khô hạn của Bắc Phi ngày càng trở nên nóng và khô hơn, buộc cư dân của khu vực này tập trung về dọc theo lưu vực sông.

{{Chính|SơThời kỳ Sơ triều đại của Ai Cập}}

Sự chuyển biến sang một nhà nước thống nhất xảy ra từ từ hơn cách các học giả Ai Cập trình bày, và ngày nay không còn lưu lại bất cứ ghi chép đương thời nào về Menes. Một số học giả hiện nay tin rằng vị vua Menes thần thoại này có thể là Pharaon [[Narmer]], người được mô tả trong sắc phục hoàng gia trên bảng đá kỉ niệm của ông ta, ''Bảng đá Narmer'', với một hành động biểu tượng cho sự thống nhất.<ref>Clayton (1994) pp. 12–13</ref> Trong giai đoạn [[sơ kỳ triều đại]] khoảng năm 3150 trước Công nguyên, vị vua đầu tiên đã củng cố quyền kiểm soát đối với Hạ Ai Cập bằng cách thiết lập kinh đô tại [[Memphis (Ai Cập)|Memphis]], từ đó ông ta có thể kiểm soát nguồn lao động và nông nghiệp của vùng đồng bằng màu mỡ, cũng như các tuyến đường thương mại béo bở trọng yếu tới khu vực [[Levant]]. Sự gia tăng quyền lực và sự giàu có của các vị vua trong giai đoạn sơ kỳ triều đại đã được phản ánh thông qua các ngôi mộ được xây dựng công phu của họ và các kiến trúc thờ cúng mai táng tại Abydos, được sử dụng để ca tụng vị pharaon được phong thần sau khi ông ta qua đời.<ref>Shaw (2002) p. 70</ref> Các pharaon đã thiết lập nên một vương quyền hùng mạnh nhằm phục vụ cho việc hợp pháp hóa quyền kiểm soát nhà nước đối với đất đai, lao động và các nguồn tài nguyên thiết yếu cho sự sống còn và phát triển của nền văn minh Ai Cập cổ đại.<ref>{{chú thích web|url=http://www.digitalegypt.ucl.ac.uk/archaicegypt/info.html|title=Early Dynastic Egypt|accessdate=ngày 9 tháng 3 năm 2008|publisher=Digital Egypt for Universities, University College London| archiveurl= https://web.archive.org/web/20080304143847/http://www.digitalegypt.ucl.ac.uk/archaicegypt/info.html| archivedate= ngày 4 tháng 3 năm 2008 <!--DASHBot-->| deadurl= no}}</ref>

Cùng với tầm quan trọng ngày càng tăng của một chính quyền trung ương, đã phát sinh một tầng lớp mới bao gồm những quan kí lục có học thức và các quan chức mà được ban phát đất đai bởi của các pharaon đổi lại cho sự phục vụ của họ. Các pharaon cũng thực hiện ban cấp đất đai cho các giáo phái và các đền thờ địa phương để đảm bảo rằng họ có nguồn lực để thờ cúng các vị vua sau khi ông ta qua đời. Các học giả tin rằng những điều này đã làm hao mòn một cách từ từ sức mạnh kinh tế của các pharaon suốt năm thế kỷ, và khiến cho nền kinh tế không còn có đủ khả năng để hỗ trợ cho một bộ máy trung ương tập quyền hùng mạnh nữa.<ref>Shaw (2002) pp. 116–7</ref> Khi sức mạnh của các pharaon suy giảm, các thống đốc khu vực được gọi là [[nomarch]] bắt đầu thách thức uy quyền của các pharaon. Điều này cùng với nạn hạn hán nghiêm trọng từ giữa năm 2200 tới năm 2150 TCN,<ref>{{chú thích web|url=http://www.bbc.co.uk/history/ancient/egyptians/apocalypse_egypt_04.shtml |title=The Fall of the Old Kingdom |author=Fekri Hassan|publisher=British Broadcasting Corporation|accessdate=ngày 10 tháng 3 năm 2008}}</ref> được coi là nguyên nhân khiến cho đất nước Ai Cập rơi vào giai đoạn kéo dài 140 năm của nạn đói và xung đột được gọi là [[thờiThời kỳ chuyểnChuyển tiếp thứ nhấtNhất của Ai Cập|Thời kỳ Chuyển tiếp thứ Nhất]].<ref>Clayton (1994) p. 69</ref>

{{Chính|Thời kỳ chuyểnChuyển tiếp thứ nhấtNhất của Ai Cập}}

Các pharaon thời Trung Vương quốc đã phục hồi sự thịnh vượng của đất nước và sự ổn định, qua đó tạo động lực cho sự hồi sinh của nghệ thuật, văn học, và các dự án xây dựng hoành tráng<ref>Shaw (2002) p. 148</ref> [[Mentuhotep II]] và các vị vua kế tục của [[Vương triều thứ Mười một của Ai Cập|vương triều thứ 11]] cai trị từ Thebes, nhưng khi viên tể tướng [[Amenemhat I]] lên ngôi mở đầu cho [[Vương triều thứ Mười hai của Ai Cập|triều đại thứ 12]] khoảng năm 1985 trước Công nguyên, ông ta đã chuyển kinh đô của quốc gia tới thành phố [[Itjtawy]] nằm trong ốc đảo [[Faiyum]].<ref>Clayton (1994) p. 79</ref> Từ Itjtawy, các pharaon triều đại thứ 12 đã tiến hành một chương trình cải tạo đất đai và thủy lợi nhằm tăng sản lượng nông nghiệp trong khu vực. Hơn nữa, quân đội còn tiến hành các chiến dịch quân sự tái chiếm lại vùng lãnh thổ Nubia vốn giàu các mỏ đá và mỏ vàng, trong khi người dân xây dựng một công trình phòng thủ ở phía đông vùng đồng bằng châu thổ, được gọi là "[[Trường thành của nhà vua]]", để bảo vệ vùng đất này khỏi các cuộc tấn công đến từ bên ngoài.<ref>Shaw (2002) p. 158</ref>

{{Chính|Thời kỳ chuyểnChuyển tiếp thứ haiHai của Ai Cập}}

{{Chính|Thời kỳ chuyểnChuyển tiếp thứ baBa của Ai Cập}}

Vào giữa thế kỷ 9 TCN, Ai Cập đã tiến hành một nỗ lực bất thành nhằm giành lại địa vị xưa kia ở Tây Á một lần nữa. Pharaon [[Osorkon II]] của Ai Cập, cùng với một liên minh lớn bao gồm nhiều quốc gia và dân tộc khác trong đó có [[người Ba Tư]], [[Israel]], [[Hamath]], [[Phoenicia]] / [[Caana]], [[người Ả Rập]], [[người Aramea]], và [[Người Hittite|Tân Hittite]], tham gia vào [[trận Karkar]] chống lại vị vua Assyria hùng mạnh [[Shalmaneser III]] diễn ra trong năm 853 TCN. Tuy nhiên, liên minh này đã thất bại và [[đế quốc Tân Assyria]] tiếp tục thống trị Tây Á.

[[Vương triều thứ Hai mươi lăm của Ai Cập|Triều đại thứ 25]] đã mở ra một thời kỳ phục hưng cho Ai Cập cổ đại.<ref>{{chú thích sách|last=Diop|first=Cheikh Anta|title=The African Origin of Civilization|year=1974|publisher=Lawrence Hill Books|location=Chicago, Illinois|isbn=1-55652-072-7|pages=219–221}}</ref> Tôn giáo, nghệ thuật, kiến ​​trúc đã được khôi phục lại vẻ huy hoàng như thời Cổ, Trung, và Tân Vương quốc. Các pharaon chẳng hạn như [[Taharqa]], đã cho xây dựng hoặc phục hồi lại các đền thờ và tượng đài khắp toàn bộ khu vực thung lũng sông Nile, bao gồm cả ở [[Memphis (Ai Cập)|Memphis]], [[Karnak, Ai Cập|Karnak]], [[Kawa]], [[Jebel Barkal]], vv <ref>{{chú thích sách|last=Bonnet|first=Charles|title=The Nubian Pharaohs|year=2006|publisher=The American University in Cairo Press|location=New York|isbn=978-977-416-010-3|pages=142–154}}</ref> Triều đại thứ 25 cũng là triều đại đầu tiên cho xây dựng nhiều kim tự tháp (phần lớn nằm tại Sudan ngày nay) ở thung lũng Nile kể từ thời Trung Vương quốc.<ref name="Mokhtar1990">{{chú thích sách|last=Mokhtar|first=G.|title=General History of Africa|year=1990|publisher=University of California Press|location=California, USA|isbn=0-520-06697-9|pages=161–163}}</ref><ref name="Emberling2011">{{chú thích sách|last=Emberling|first=Geoff|title=Nubia: Ancient Kingdoms of Africa|year=2011|publisher=Institute for the Study of the Ancient World|location=New York|isbn=|pages=9–11}}</ref><ref name="Silverman1997">{{chú thích sách|last=Silverman|first=David|title=Ancient Egypt|year=1997|publisher=Oxford University Press|location=New York|isbn=0-19-521270-3|pages=36–37}}</ref>

[[Piye]] đã tiến hành nhiều nỗ lực để mở rộng ảnh hưởng của Ai Cập ở vùng [[Cận Đông]], vốn đang nằm dưới sự kiểm soát của Assyria, nhưng đều không thành công. Năm 720 TCN, ông phái một đội quân đến hỗ trợ của một cuộc khởi nghĩa chống lại [[Assyria]], đang sảy ra tại [[Philistia]] và [[Gaza]]. Tuy nhiên, Piye đã bị [[Sargon II]] đánh bại và cuộc khởi nghĩa bị đàn áp. Năm 711 TCN, Piye lại ủng hộ một cuộc khởi nghĩa khác của người [[Do Thái giáo|Do Thái]] ở [[Ashdod]] chống lại [[người Assyria]] và lại một lần nữa bị đánh bại bởi vua Assyria [[Sargon II]]. Sau đó, Piye đã buộc phải từ bỏ vùng Cận Đông.<ref>[[A. Leo Oppenheim]] (1964), ''Ancient Mesopotamia''</ref>

{{Chính|Thời kỳ Hậu nguyên của Ai Cập|Ai Cập thuộc Ba Tư}}

Mặc dù [[Đế quốc La Mã|người La Mã]] đã có một thái độ thù địch hơn so với [[người Hy Lạp]] đối với người Ai Cập, một số truyền thống như ướp xác và thờ cúng các vị thần truyền thống vẫn tiếp tục.<ref name="Shaw422">Shaw (2002) p. 422</ref> Nghệ thuật vẽ chân dung xác ướp phát triển rực rỡ, và một số của các hoàng đế La Mã đã tự mô tả mình như pharaon, mặc dù không đến mức độ như nhà Ptolemy trước đây.

Từ giữa thế kỷ thứ nhất, [[Kitô giáo]] đã bắt đầu bén rễ ở Ai Cập và ban đầu được xem như một giáo phái có thể chấp nhận được. Tuy nhiên, đây là một tôn giáo không thỏa hiệp, muốn cải đạo những người [[tôn giáo Ai Cập cổ đại]] và tôn giáo [[Cổ đại Hy-La|Hy Lạp-La Mã]], và đe dọa các truyền thống tôn giáo phổ biến. Điều này dẫn đến những cuộc đàn áp những người cải đạo sang Kitô giáo, mà đỉnh cao là cuộc đại thanh trừng của [[Diocletianus]] bắt đầu vào năm 303, nhưng cuối cùng Kitô giáo đã thắng thế.<ref>Shaw (2003) p. 431</ref> Năm 391, hoàng đế [[Theodosius I|Theodosius]] ban pháp lệnh nghiêm cấm các nghi thức thờ cúng pagan giáo và đóng cửa các ngôi đền.<ref>"''The Church in Ancient Society''", [[Henry Chadwick (theologian)|Henry Chadwick]], p. 373, Oxford University Press US, 2001, ISBN 0-19-924695-5</ref> Còn tại thành Alexandria thì đã diễn ra cuộc bạo loạn lớn chống lại pagan giáo với các hình tượng tôn giáo công cộng và tư nhân bị phá hủy.<ref>"''Christianizing the Roman Empire A.D 100–400"'', [[Ramsay MacMullen]], p. 63, Yale University Press, 1984, ISBN 0-300-03216-1</ref> Như một hệ quả, văn hóa tôn giáo bản địa của Ai Cập đã dần biến mất. Trong khi những cư dân bản địa tiếp tục nói ngôn ngữ của họ, thì khả năng đọc những ghi chép bằng chữ tượng hình dần dần biến mất bởi vì vai trò của các giáo sĩ và nữ tư tế trong các ngôi đền Ai Cập ngày càng suy giảm. Các ngôi đền cổ bị chuyển đổi thành những nhà thờ Kitô giáo hoặc bị bỏ hoang trong sa mạc.<ref>Shaw (2002) p. 445</ref>

[[Tập tin:Maler der Grabkammer des Sennudem 001.jpg|nhỏ|trái|Sennedjem cày ruộng của ông với một cặp bò.]]Người Ai Cập cổ đại sử dụng lừa và bò để chuyên chở, và chúng còn được sử dụng trong việc cày ruộng và gieo hạt giống. Việc giết mổ một con bò được vỗ béo cũng là một phần trọng tâm trong các nghi lễ thờ cúng.<ref name="Manuelian381"/>[[Ngựa]] đã được [[Người Hyksos|nguời Hyksos]] du nhập vào Ai Cập trong [[Thời kỳ Chuyển tiếp thứ Hai của Ai Cập|thời kỳ chuyển tiếp thứ hai]], và [[lạc đà]], mặc dù được biết đến từ thời [[Tân Vương quốc Ai Cập|Tân Vương quốc]], chỉ được sử dụng để chuyên chở vào thời Hậu nguyên. Ngoài ra còn có bằng chứng cho thấy những con [[voi]] đã được sử dụng trong một thời gian ngắn vào giai đoạn Hậu nguyên, nhưng phần lớn chúng đã bị bỏ rơi do thiếu đất chăn thả.<ref name="Manuelian381"/>[[Chó]], [[mèo]] và [[khỉ]] là những loài thường được nuôi trong gia đình, trong khi các loài vật ngoại quốc khác được đưa về từ khu vực trung tâm của châu Phi, như [[sư tử]], lại được dành riêng cho hoàng gia. [[Herodotus]] quan sát thấy rằng người Ai Cập là những người duy nhất giữ những loài vật nuôi ở cùng trong nhà với họ.<ref name="Strouhal117"/> Trong giai đoạn Tiền triều đại và Hậu nguyên, việc thờ cúng các vị thần trong hình dạng động vật của họ trở nên vô cùng phổ biến, chẳng hạn như nữ thần mèo [[Bastet]] và thần cò [[Thoth]], nhiều loài còn được nhân giống với số lượng lớn tại các trang trại nhằm dành cho mục đích hiến tế trong các nghi lễ.<ref>Oakes (2003) p. 229</ref>

Ai Cập có nguồn tài nguyên đá phong phú dành cho các công trình xây dựng, cùng với đồng và chì, vàng, và đá bán quý. Các nguồn tài nguyên thiên nhiên này cho phép người Ai Cập cổ đại xây dựng các công trình kiến trúc, tạc tượng, chế tạo các công cụ và đồ trang sức.<ref>Greaves (1929) p. 123</ref> Quá trình [[ướp xác]] sử dụng muối từ [[Natrun Wadi]] để làm khô các xác ướp, ngoài ra còn cung cấp nguồn thạch cao cần thiết để làm vữa.<ref>Lucas (1962) p. 413</ref> Còn có những mỏ vàng lớn Nubia, và một trong những bản đồ đầu tiên được biết đến là bản đồ về một mỏ vàng ở khu vực này. [[Wadi Hammamat]] là nơi cung cấp nguồn đá [[granit]] nổi tiếng, [[greywacke]], và vàng. [[Đá lửa (lịch sử)|Đá lửa]] là loại khoáng chất đầu tiên được thu thập và sử dụng để làm công cụ, và những chiếc rìu đá là bằng chứng sớm nhất về quá trình định cư ở khu vực thung lũng sông Nile. Những viên đá nhỏ đã được mài một cách cẩn thận để làm lưỡi dao và đầu mũi tên nhờ vào độ cứng vừa phải của chúng và độ bền thậm chí chỉ kém đồng mà được sử dụng để thay thế sau này.<ref>Nicholson (2000) p. 28</ref> Người Ai Cập cổ đại là những người đầu tiên sử dụng các khoáng chất như lưu huỳnh làm mỹ phẩm.<ref>C.Michael Hogan. 2011. [http://editors.eol.org/eoearth/wiki/Sulfur ''Sulfur''. Encyclopedia of Earth, eds. A. Jorgensen and C.J. Cleveland, National Council for Science and the environment, Washington DC]</ref>

Tiếng Ai Cập là một [[hệ ngôn ngữ Phi-Á|ngôn ngữ Phi-Á]] phía bắc có mối quan hệ gần gũi với [[tiếng Berber]] và [[ngôn ngữ Semite]].<ref>Loprieno (1995b) p. 2137</ref> Nó là một trong những ngôn ngữ có lịch sử lâu đời nhất (chỉ sau [[tiếng Sumer]]), và được viết từ khoảng năm 3200 TCN cho đến thời Trung Cổ và tồn tại là một ngôn ngữ nói còn lâu hơn nữa. Các giai đoạn của tiếng Ai Cập cổ đại là [[Ngôn ngữ Cổ Ai Cập|Cổ Ai Cập]], [[Ngôn ngữ Trung Ai Cập|Trung Ai Cập]] ([[Tiếng Ai Cập cổ|tiếng Ai Cập cổ điển]]), [[Ngôn ngữ hậu kỳ Ai Cập|Hậu kỳ Ai Cập]], [[ngôn ngữ bình dân]] và [[tiếng Copt]].<ref>Loprieno (2004) p. 161</ref> Những ghi chép của người Ai Cập không cho thấy sự khác biệt về phương ngữ trước giai đoạn Copt, nhưng có thể co sự khác biệt trong cách nói tiếng địa phương ở khu vực xung quanh Memphis và Thebes sau này.<ref>Loprieno (2004) p. 162</ref>

[[Tiếng Ai Cập cổ|Ngôn ngữ Ai Cập cổ đại]] là một ngôn ngữ đa tổng hợp, nhưng nó đã dần trở thành một loại ngôn ngữ đơn lập sau này. Đến giai đoạn Hậu kỳ Ai Cập, nó đã phát triển các tiền tố hạn định và các mạo từ bất định, mà thay thế cho các hậu biến tố cũ. Đã có một sự thay đổi từ thứ tự động từ-chủ ngữ-bổ ngữ cũ thành dạng chủ ngữ-động từ-bổ ngữ.<ref>Loprieno (1995b) p. 2137–38</ref> Các ghi chép bằng chữ tượng hình, chữ [[chữTu sĩ|thầy tu]], và ngôn ngữ bình dân Ai Cập đã dần dần bị thay thế bằng bảng chữ cái ngữ âm của tiếng Copt. [[Tiếng Copt]] vẫn được sử dụng trong các nghi thức tế lễ của [[Tôn giáo Ai Cập cổ đại|Giáo hội Chính Thống Ai Cập]], và dấu vết của nó còn được tìm thấy ở trong [[Tiếng Ả Rập|ngôn ngữ Ai Cập Ả Rập]] ngày nay.<ref>Vittman (1991) pp. 197–227</ref>

[[Ngôn ngữ Ai Cập]] cổ đại có 25 phụ âm tương tự với những ngôn ngữ Phi-Á khác. Chúng bao gồm [[Phụ âm|phụ âm đầu]] và [[trọng âm]], âm tắc, âm xát và âm rung, âm vang và âm ồn. Nó có ba nguyên âm dài và ba nguyên âm ngắn, sau này vào thời Hậu kỳ Ai Cập thì nó được mở rộng lên thành chín.<ref>Loprieno (1995a) p. 46</ref> Các từ cơ bản của tiếng Ai Cập tương tự như tiếng Semite và Berber, bao gồm ba hoặc hai gốc phụ âm và bán phụ âm. Hậu tố được thêm vào để tạo thành từ. Việc chia động từ tương ứng với ngôi. Ví dụ, bộ khung ba phụ âm '''{{transl|egy|S-Ḏ-M}}''' là phần cốt lõi ngữ nghĩa của từ 'nghe'; chia động từ cơ bản của nó là ''{{transl|egy|sḏm}}'', 'ông ta nghe'. Nếu chủ ngữ là một danh từ, hậu tố không được thêm vào động từ:<ref>Loprieno (1995a) p. 74</ref> ''{{transl|egy|sḏm ḥmt}}'', 'người phụ nữ nghe'.

Những ghi chép đầu tiên xuất hiện gắn liền với vương quyền của nhà vua là trên các nhãn và thẻ của vật dụng được tìm thấy trong những ngôi mộ hoàng gia. Đó là công việc chính của những viên ký lục, họ làm việc trong tổ chức ''Per Ankh'' hoặc Ngôi nhà sinh mệnh. Thể chế này bao gồm các nghi lễ, thư viện (gọi là Ngôi nhà sách), phòng thí nghiệm và các đài quan sát.<ref>Strouhal (1989) p. 235</ref> Một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của văn học Ai Cập cổ đại đó là các văn bản trong các kim tự tháp và trên những chiếc quan tài, được viết bằng ngôn ngữ Ai Cập cổ điển, mà vẫn tiếp tục được sử dụng để ghi chép cho đến khoảng năm 1300 TCN. Sau đó từ thời Tân Vương quốc trở đi, người Ai Cập sử dụng văn nói trong các văn bản hành chính [[thời kỳ Ramesse]], trong các tập thơ tình và những câu chuyện, cũng như trong các ghi chép bằng [[ngôn ngữ bình dân]] và ngôn ngữ [[Copt]]. Trong thời gian này, những ghi chép truyền thống đã phát triển thành những tác phẩm tự truyện trong các ngôi mộ, chẳng hạn như của [[Harkhuf]] và [[Weni]]. Một thể loại khác được gọi là [[Sebayt]] ("lời chỉ dạy") đã được phát triển để truyền đạt những lời giảng dạy và hướng dẫn từ các quý tộc nổi tiếng; [[Cuộn giấy Ipuwer]]- một bài thơ ai ca mô tả thiên tai và biến động xã hội- là một ví dụ nổi tiếng.

Nghệ thuật kiến ​​trúc của Ai Cập cổ đại với một số những công trình được coi là nổi tiếng nhất trên thế giới: [[Kim tự tháp Giza]] và [[Đền Karnak|các đền thờ tại Thebes]]. Các dự án xây dựng đã được nhà nước tổ chức và hỗ trợ tài chính cho mục đích tôn giáo và kỷ niệm,và còn để củng cố sức mạnh của các [[pharaon]]. Người Ai Cập cổ đại là những công nhân xây dựng có tay nghề cao; sử dụng các công cụ và phương tiện đơn giản nhưng lại vô cùng hiệu quả, các kiến ​​trúc sư của họ có thể xây dựng các công trình đồ sộ bằng đá với độ chính xác cao.<ref>Clarke (1990) pp. 94–7</ref>

Các [[pharaon]] sử dụng các bức phù điêu để ghi lại chiến thắng của họ trong những trận chiến, chiếu chỉ của hoàng gia, và những cảnh tôn giáo. Những gười dân thường cũng có quyền tiếp cận với những tác phẩm [[Mai táng Ai Cập cổ đại|nghệ thuật tang lễ]], như các bức tượng [[shabti]] và [[sách của người chết]], mà họ tin rằng sẽ bảo vệ họ ở thế giới bên kia.<ref name="James122">James (2005) p. 122</ref> Trong suốt thời kỳ Trung Vương quốc, những khuôn mẫu bằng gỗ hoặc đất sét miêu tả quang cảnh cuộc sống hàng ngày đã trở thành một sự bổ sung phổ biến cho các ngôi mộ. Trong một nỗ lực nhằm để tái dựng lại các hoạt động của người sống sau khi bước sang thế giới bên kia, họ đã tạo nên các mô hình người lao động, nhà ở, tàu thuyền, và thậm chí cả mô hình quân sự để thể hiện những quan niệm của người Ai Cập cổ đại về thế giới bên kia.<ref>Robins (1998) p. 74</ref>

Mặc dù nghệ thuật Ai Cập cổ đại có sự đồng nhất, những phong cách đặc thù vào những khoảng thời gian và địa điểm cụ thể đôi khi phản ánh sự thay đổi thái độ văn hóa hay chính trị. Sau cuộc xâm lược [[người Hyksos]] trong [[Thời kỳ Chuyển tiếp thứ Hai của Ai Cập|thời kỳ chuyển tiếp thứ hai]], những bức bích họa mang phong cách [[Minoan]] đã được tìm thấy tại [[Avaris]].<ref>Shaw (2002) p. 216</ref> Ví dụ nổi bật nhất về một sự thay đổi định hướng chính trị trong các hình thức nghệ thuật đến từ [[thời kỳ Amarna]], với những hình mẫu được thay đổi hoàn toàn để phù hợp với những ý tưởng tôn giáo mang tính cách mạng của [[Akhenaten]].<ref>Robins (1998) p. 149</ref> Phong cách này được gọi là [[nghệ thuật Amarna]], và nó đã nhanh chóng bị xoá bỏ một cách hoàn toàn sau khi Akhenaten qua đời và được thay thế bằng phong cách truyền thống.<ref>Robins (1998) p. 158</ref>

Niềm tin vào các vị thần và thế giới bên kia đã ăn sâu vào trong nền văn minh Ai Cập cổ đại ngay từ thủa sơ khai; Luật lệ của Pharaon được dựa trên [[Những vị thần trong Tôn giáo Ai Cập cổ đại|quyền lực thần thánh của các vị vua]]. Các ngôi đền Ai Cập là nơi trú ngụ của các vị thần, những người có quyền lực siêu nhiên và luôn được dân chúng cầu xin sự giúp đỡ và bảo vệ. Tuy nhiên, các vị thần không phải lúc nào cũng được coi là nhân từ, và người Ai Cập tin rằng họ có thể được xoa dịu bằng việc hiến tế và cầu nguyện. Hệ thống các vị thần này thay đổi liên tục bởi vì các vị thần mới luôn được phong cấp trong hệ thống cấp bậc, trong khi các vị tư tế lại không có bất cứ nỗ lực để thiết lập các thay đổi này cùng với những câu chuyện thành một thể thống nhất và đôi khi lại khiến cho những câu chuyện thần thoại này mâu thuẫn với nhau.<ref>James (2005) p. 102</ref> Những quan niệm khác nhau về thần thánh không được coi là mâu thuẫn mà giống như là phân thành nhiều lớp theo nhiều khía cạnh của thực tại.<ref>"''The Oxford Guide: Essential Guide to Egyptian Mythology''", edited by [[Donald B. Redford]], p. 106, [[Berkley Books]], 2003, ISBN 0-425-19096-X</ref>[[Tập tin:Ka Statue of horawibra.jpg|thumb|upright|left|Bức [[tượng Ka]] là nơi trú ngụ cho linh hồn]]Các vị thần được thờ cúng trong những ngôi đền chiu sự quản lý của các vị tư tế đại diện cho nhà vua. Tại trung tâm của các ngôi đền đều có một bức tượng dược thờ cúng trong một điện thờ. Các ngôi đền không phải là nơi dành cho việc thờ cúng chung, và chỉ vào một số ngày lễ và lễ kỷ niệm thì là bức tượng của vị thần mới được đem ra để thờ phụng công khai trong một điện thờ. Thông thường, lãnh địa của các vị thần luôn cách biệt với thế giới bên ngoài và chỉ có các quan chức của ngôi đền mới được phép đặt chân vào. Người dân có thể thờ cúng các bức tượng riêng trong nhà của họ, và đeo những lá bùa hộ mệnh nhằm chống lại các thế lực gây ra sự hỗn loạn.<ref>James (2005) p. 117</ref> Sau thời kì Tân Vương quốc, vai trò của pharaon như một trung gian tâm linh bị giảm nhẹ, hay nói cách khác những phong tục tín ngưỡng đã chuyển dịch tinh thần đến việc thờ phượng trực tiếp các vị thần thay vì phải qua pharaon. Kết quả là, các linh mục đã phát triển một hệ thống những nhà tiên tri nhằm giao thức với ý nghĩ của thần linh và truyền lại trực tiếp đến người dân.<ref name="Shaw313">Shaw (2002) p. 313</ref>

{{chính|Tục lệ maiMai táng Ai Cập cổ đại}}

Quân đội Ai Cập cổ đại có nhiệm vụ bảo vệ Ai Cập chống lại các cuộc xâm lăng từ bên ngoài và duy trì sự thống trị của Ai Cập ở vùng [[Cận Đông]] cổ đại. Quân đội còn bảo vệ các mỏ khai thác ở [[Sinai]] trong thời kỳ Cổ Vương quốc và tham gia vào các cuộc nội chiến trong thời kỳ chuyển tiếp thứ nhất và thứ hai. Họ còn chịu trách nhiệm bảo vệ các pháo đài dọc theo các tuyến đường thương mại quan trọng, chẳng hạn như tại thành phố [[Buhen]] trên đường tới Nubia. Các pháo đài cũng đã được xây dựng để làm các căn cứ quân sự, chẳng hạn như pháo đài ở [[Sile]], mà đóng vai trò là một căn cứ chỉ huy trong các quộc viễn chinh tới [[Levant]]. Vào thời kỳ Tân Vương quốc, một loạt các vị vua đã sử dụng quân đội thường trực của Ai Cập để tấn công và chinh phục [[vương quốc Kush|Kush]] cùng các khu vực của Levant.<ref>Shaw (2002) p. 245</ref>[[Tập tin:Egyptian-Chariot.png|thumb|right|Một [[chiến xa]] Ai Cập.]]Trang bị quân sự điển hình bao gồm [[Tên (vũ khí)|cung tên]], [[giáo]], và loại khiên đầu tròn được chế tạo bằng cách bọc da động vật vào một khung gỗ. Vào thời kỳ Tân Vương quốc, quân đội đã bắt đầu sử dụng các cỗ [[chiến xa]] vốn được những kẻ xâm lược người Hyksos du nhập vào thời kỳ trước đó. Vũ khí và áo giáp tiếp tục được cải tiến với việc sử dụng đồng: khiên chắn bây giờ đã được làm từ một khối gỗ đặc với một thanh oằn bằng đồng, các ngọn giáo được gắn đầu chóp nhọn bằng đồng, và [[Khopesh]] đã được du nhập từ những người lính châu Á<ref>Manuelian (1998) pp. 366–67</ref>. Các vị pharaon thường được mô tả trong nghệ thuật và văn học là đang cưỡi trên các cỗ chiến xa ở phía trước đạo quân; có giả thuyết cho rằng đã có ít nhất một vài vị pharaon, như [[Seqenenre Tao II]] và những người con trai của ông, đã làm như vậy.<ref>Clayton (1994) p. 96</ref> Tuy nhiên, cũng có những lập luận cho rằng "những vị vua của thời kỳ này đã không đích thân chỉ huy quân đội trên chiến trường, chiến đấu cùng với quân đội của họ. "<ref>{{cite journal|last=Shaw|first=Garry J.|title=The Death of King Seqenenre Tao|journal=Journal of the American Research Center in Egypt|year=2009|volume=45}}</ref> Binh lính được tuyển chọn từ những người dân thường, nhưng trong giai đoạn Tân Vương quốc và đặc biệt là thời kỳ sau đó, [[lính đánh thuê]] từ [[Nubia]], [[Kush]], và [[Libya]] đã được tuyển mộ để chiến đấu cho Ai Cập.<ref>Shaw (2002) p. 400</ref>

Ngay từ trước thời kỳ Cổ Vương quốc, người Ai Cập cổ đại đã tạo ra một loại vật liệu thủy tinh được gọi là sứ, và họ coi đó là một loại đá bán quý nhân tạo. Sứ là một loại đồ gốm được làm từ [[silica]], một lượng nhỏ vôi và natri oxit, cùng với một chất tạo màu, thường là đồng.<ref>Nicholson (2000) p. 177</ref> Nó được sử dụng để làm các chuỗi hạt, đá lát, các bức tượng nhỏ, và đồ gốm nhỏ. Người Ai Cập cổ đại còn tạo ra được một chất màu gọi là [[màu xanh Ai Cập]], hay còn được gọi màu xanh thủy tinh, nó được tạo ra bằng cách nung chảy silica, đồng, vôi, và một loại chất kiềm như natron. Sản phẩm tạo ra có thể được nghiền nhỏ và được sử dụng làm một chất màu.<ref>Nicholson (2000) p. 109</ref>

Các vết thương lại được chữa trị bằng cách băng bó với thịt sống, vải lanh trắng, chỉ khâu, vải màn, tấm lót, băng gạc nhúng với mật ong để ngăn ngừa nhiễm trùng,<ref>Stroual (1989) p. 250</ref> trong khi [[thuốc phiện]], [[cỏ dạ hương]] và [[belladona]] đã được sử dụng để giảm đau. Những ghi chép sớm nhất về cách điều trị bỏng đã mô tả cách băng bó vết bỏng mà sử dụng sữa từ người mẹ sinh con trai. Bánh mì mốc, mật ong và muối đồng cũng đã được sử dụng để ngăn ngừa nhiễm khuẩn vết bỏng.<ref>{{cite journal|author=Pećanac M, Janjić Z, Komarcević A, Pajić M, Dobanovacki D, Misković SS|journal=Medicinski pregled|date=May–Jun 2013|title=Burns treatment in ancient times|pmid=23888738|doi=10.1016/s0264-410x(02)00603-5|volume=66|issue=5–6|pages=263–7|last2=Janjić|last3=Komarcević|last4=Pajić|last5=Dobanovacki|last6=Misković}}</ref> Tỏi và hành tây đã được sử dụng thường xuyên để tăng cường sức khỏe và được cho là có tác dụng tốt trong việc giảm các triệu chứng hen suyễn. Những thầy thuốc phẫu thuật Ai Cập cổ đại có thể khâu vết thương, cố định lại xương bị gãy, và cắt cụt chân tay bị hoại tử, nhưng họ cũng nhận ra rằng một số vết thương quá nghiêm trọng và họ chỉ có thể làm cho bệnh nhân cảm thấy thoải mái cho đến khi cái chết xảy đến.<ref>Filer (1995) p. 38</ref>

Những người Ai Cập từ xa xưa đã biết cách lắp ráp các tấm ván gỗ vào một thân tàu và đã làm chủ được các kỹ thuật tiên tiến của ngành đóng tàu từ rất sớm vào khoảng năm 3000 TCN. [[Viện khảo cổ học Mỹ]] ghi nhận rằng một số chiếc thuyền cổ xưa nhất vẫn đang được khai quật và chúng được gọi chung là [[những chiếc thuyền Abydos]].<ref name="AIA">Ward, Cheryl. "[http://archive.archaeology.org/0105/abstracts/abydos3.html World's Oldest Planked Boats]", in''[[Archaeology (magazine)|Archaeology]]'' (Volume 54, Number 3, May/June 2001). Archaeological Institute of America.</ref> Đây là một nhóm gồm 14 con thuyền được phát hiện ở Abydos và chúng được tạo nên bằng cách "khâu" các tấm ván gỗ lại với nhau. Các con thuyền này được nhà Ai Cập học [[David O'Connor]] của [[đại học New York]] phát hiện<ref name="AIA2">Schuster, Angela M.H. "[http://archive.archaeology.org/online/news/abydos.html This Old Boat]", ngày 11 tháng 12 năm 2000. Archaeological Institute of America.</ref> ngoài ra còn có cả những chiếc dây đai được sử dụng để buộc các tấm ván lại với nhau,<ref name="AIA"/> và họ dùng [[lau sậy]] hoặc [[cây cỏ]] để lèn vào giữa các tấm ván nhằm bịt các kẽ hở.<ref name="AIA"/>. Vì những chiếc thuyền này đều được chôn cùng nhau và nằm gần khu nhà nguyện an táng của Pharaon [[Khasekhemwy]], nên ban đầu tất cả chúng đều được cho là thuộc về ông, nhưng chỉ có một trong số 14 chiếc thuyền này có niên đại vào khoảng năm 3000 TCN, và những chiếc bình gốm được chôn cùng với các con thuyền này cũng được cho là có niên đại sớm hơn. Chiếc thuyền có niên đại khoảng năm 3000 TCN có chiều dài 75 feet (23 m) và ngày nay được coi là thuộc về một vị pharaon trước đó. Theo giáo sư O'Connor, chiếc thuyền có niên đại 5.000 năm tuổi có thể có thuộc về Pharaon [[Hor-Aha|Aha]].<ref name="AIA2"/>

Người Ai Cập cổ đại cũng biết dùng các đinh gỗ để đóng những tấm ván gỗ chặt hơn lại với nhau, họ còn sử dụng [[hắc ín]] để bít các vết nối. Chiếc "[[Con tàu Khufu|thuyền Khufu]]" dài 43,6 mét (143&nbsp;ft) được chôn trong một chiếc hố thuộc khu vực phức hợp kim tự tháp Giza và nằm ngay dưới chân của [[Đại kim tự tháp Giza]] có niên đại thuộc về triều đại thứ tư khoảng năm 2500 TCN, có thể chủ yếu mang tính biểu tượng là một chiếc thuyền mặt trời. Người Ai Cập cũng biết cách đóng chặt các tấm ván của con tàu này bằng các lỗ và khớp mộng.<ref name="AIA" />

Vào thế kỷ 20, Chính phủ Ai Cập và các nhà khảo cổ đều đã công nhận tầm quan trọng của sự tôn trọng văn hóa và sự toàn vẹn trong các cuộc khai quật. [[Hội đồng Tối cao vềKhảo cổ vậthọc]] hiện nay giữ vai trò phê duyệt và giám sát tất cả các cuộc khai quật, với mục đích là nhằm tìm kiếm thông tin chứ không phải là kho báu. Hội đồng cũng giám sát các bảo tàng và những chương trình đồ án tái thiết các di tích để bảo tồn các di sản lịch sử của Ai Cập.