Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Lý Tự Nguyên”

 

=== Thời Trang Tông ===

 

Mùa hạ năm [[924]], tướng ở An Nghĩa (trước kia là Chiêu Nghĩa) [[Dương Lập]], người vốn được Lý Kế Thao tin tưởng (Lý Tồn Húc đã xử tử Lý Kế Thao sau khi ông ta tiêu diệt [[Hậu Lương]]), đã nổi loạn chiếm giữ Lộ châu. Trang Tông cử Lý Tự Nguyên chỉ huy quân đội đánh Dương Lập, cùng với [[Nguyên Hành Khâm]], khi đó đã đổi tên thành Lý Thiệu Vinh, và [[Trương Đình Uẩn]] làm phó tướng. Trương nhanh chóng vào thành Lộ châu bắt giữ Dương Lập và những kẻ dưới trướng của y, trước khi Lý Tự Nguyên và Lý Thiệu Vinh đến (Bọn Dương Lập đi giải về [[Lạc Dương]] - kinh đô [[Hậu Đường]] và bị xử tử). Sau chiến dịch này, Lý Tự Nguyên được phong làm Tiết độ sứ Tuyênn Vũ và tướng chỉ huy quân đội Hán và phi Hán thay cho [[Lý Tồn Thẩm]] vừa qua đời.<ref name=ZZTJ273/>

=== Tiến về Lạc Dương và xưng đế ===

 

 

Đứng trước việc [[Lý Kế Nghiệp]] đang đến gần, Lý Tự Nguyên quyết định đưa quân chống lại. Ông sai [[Thạch Kính Đường]] và [[Lý Tùng Kha]] đưa quân đến trấn ở Thiểm châu <ref>陝州, nay thuộc [[Tam Môn Hiệp]], [[Hà Nam]], [[Trung Quốc]]</ref>, và Hà Trung<ref>河中, nay thuộc [[Vận Thành]], [[Sơn Tây]], [[Trung Quốc]]</ref>, chặn đường về của Lý Kế Nghiệp. Ngay sang đó, đoàn người hộ tống Lý Kế Nghiệp đều quay lưng với anh ta, và anh ta buộc phải tự sát. Tướng [[Nhâm Viên]] nắm quyền chỉ huy quân đội, và gặp quân của Thạch Kính Đường, họ tuyên bố ủng hộ Lý Tự Nguyên.<ref name=ZZTJ275/>

== Hoàng đế ==

=== Chính trị ===

 

Cuối năm [[927]], [[Dương Phổ]], quốc vương nước Ngô ở miền đông nam, vốn trước đây có quan hệ tốt với [[Hậu Đường]], xưng đế. An Trọng Hối đề nghị phạt Ngô, nhưng Minh Tông không theo. Tuy nhiên, đầu năm [[928]], An trục xuất sứ giả nước Ngô, hai bên từ đó tuyệt giao với nhau. Trong thời gian này, Lý Tự Nguyên từng đến thăm Nghiệp Đô (tên cũ chính là Hưng Đường), nhưng quân đội triều đình không muốn đi đâu kể từ sau chuyến đi từ Lạc Dương đến Biện, và kết quả những tin đồn lại được dịp lan đi. Minh Tông nghe được việc ấy, nên không đi Nghiệp Đô nữa.<ref name=ZZTJ276/>.

Trong khi đó, Minh Tông tìm cách thiết lập quan hệ hữu hảo với [[Khiết Đan]]. Sau khi lên ngôi, ông cử [[Diêu Khôn]] đi sứ [[Khiết Đan]] để thông báo cho Hoàng đế Khiết Đan [[Liêu Thái Tổ]] về cái chết của Hậu Đường Trang Tông. Hoàng đế Khiết Đan tìm cách bắt bẻ, trách cứ Diêu và hỏi tại sao Lý Tự Nguyên là thần tử mà dám cướp ngôi vua, nhưng Diêu đáp lại bằng cách dẫn ra quá khứ có phần tương tự của hoàng đế [[Khiết Đan]], khiến ông ta đứng họng. Tuy nhiên, hoàng đế [[Khiết Đan]] lại ra yêu cách phải cắt nhượng bờ bắc [[Hoàng Hà]] cho ông ta. [[Diêu Khôn]] đáp rằng ông không có thẩm quyền làm điều đó, hoàng đế Khiết Đan bắt giam sứ giả, và lại yêu cầu cắt nhượng ba trấn Lư Long, Thành Đức, Nghĩa Vũ. Khi Diêu Khôn từ chối, liền bị câu thúc ở mạn bắc, và hai bên không thể đi đến thỏa thuận hòa bình nào.<ref name=ZZTJ275/>

 

 

 

Cuối năm [[928]], [[Cao Quý Hưng]] chết, con là [[Cao Tùng Hối]] lên kế nhiệm. Tùng Hối không ủng hộ chính sách kháng Đường của phụ thân, và tìm cách thông qua chư hầu của Hậu Đường là Sở vương [[Mã Ân]], cùng Tiết độ sứ Sơn Nam Đông Đạo [[An Nguyên Tín]], ông xin quy phục [[nhà Đường]]. Minh Tông chuẩn thuận, phong Tùng Hối là Tiết độ sứ Kinh Nam, và chấm dứt chiến dịch chống Kinh Nam.<ref name=ZZTJ276/>.

[[An Trọng Hối]] tìm cách kiềm chế họ bằng cách gửi người đến hai trấn làm phó sứ để giám sát hai tướng ([[Lý Nghiêm]] đến Tây Xuyên và [[Chu Hoằng Chiêu]] đến Đông Xuyên), khiến tình hình thêm căng thẳng. Mạnh Tri Tường giết chết [[Lý Nghiêm]] và [[Chu Hoằng Chiêu]] bị đuổi về Lạc Dương. Tuy nhiên, hai bên chưa lập tức trở mặt, và Minh Tông cho phép vợ của Mạnh Tri Tường, cũng tức là em gái của Trang Tông là [[Quỳnh Hoa trưởng công chúa (Hậu Đường)|Quỳnh Hoa trưởng công chúa]] và con bà là [[Mạnh Sưởng (Hậu Thục)|Mạnh Nhân Tán]] trở về đất Tây Xuyên đoàn tụ với [[Mạnh Tri Tường]].

 

 

Lúc này, cả [[Mạnh Tri Tường]] [[và]] [[Đổng Chương]], rất lo lắng việc quân triều đình đang tập trung ở khu vực lân cận Lưỡng Xuyên là Chiêu Vũ<ref>昭武, trị sở nay thuộc [[Quảng Nguyên]], [[Tứ Xuyên]], [[Trung Quốc]]</ref>; Bảo Ninh <ref>保寧, trị sở nay thuộc [[Lãng Trung]], [[Tứ Xuyên]], [[Trung Quốc]]</ref>); và Vũ Tín <ref>武信, trị sở nay thuộc [[Toại Ninh]], [[Tứ Xuyên]], [[Trung Quốc]]</ref>. Năm [[931]], họ chính thức tạo phản.<ref name=ZZTJ277/> (Tuy nhiên, theo sử gia hiện đại [[Bá Dương]], chính là do [[An Trọng Hối]] buộc hai tướng phải làm phản để có cớ giết họ.)<ref>''[[Bá Dương]] Edition of the Zizhi Tongjian'', quyển. 68 (930).</ref> Lý Tự Nguyên triệu tập quân đội, giao quyền chỉ huy cho [[Thạch Kính Đường]], thẳng tiến về Lưỡng Xuyên. Dù cho có những thành công ban đầu, quân đội triều đình bị sa lầy trong cuộc đối đầu với hai trấn, mắc kẹt tại Kiếm châu (Quảng Nguyên hiện nay). Quân đội Lưỡng Xuyên nhanh chóng kiểm soát Chiêu Vũ, Bảo Ninh, Vũ Tín và Vũ Thái <ref>武泰, trị sở nay thuộc [[Trùng Khánh]]</ref>). Cuối năm [[930]], Trọng Hối đề nghị được ra chiến trường, nhà vua đồng ý. Tuy nhiên, sau khi Trọng Hối đi rồi, thì [[Thạch Kính Đường]], vốn từ đầu đã không ủng hộ chiến dịch, đã dâng biểu nói lên những bất cập của cuộc viễn chinh. [[Chu Hoằng Chiêu]], từng là thân tín của [[An Trọng Hối]], hiện đang là Tiết độ sứ Phượng Tường <ref>鳳翔, trị sở nay thuộc [[Bảo Kê]], [[Thiểm Tây]], [[Trung Quốc]]</ref>), cũng dâng biểu buộc tội Trọng Hối lập mưu chiếm giữ quân đội tây chinh. Nhà vua do đó triệu hồi Trọng Hồi, cách chức thủ tướng của ông ta, và giáng làm Tiết độ sứ Hộ Quốc<ref>護國, trị sở nay thuộc [[Vận Thành]], [[Sơn Tây]], [[Trung Quốc]]</ref>. Sau đó An xin được trí sĩ, nhà vua cho cháu là Dương vương [[Lý Tùng Chương]] thay ông ta là Tiết độ sứ Hộ Quốc, nhưng Lý Tòng Chương sau đó, với sự cho phép của nhà vua, đã giết chết [[An Trọng Hối]] và phu nhân của ông ta (Sau khi Trọng Hối thất thế, Minh Tông khôi phục chức tước cho [[Lý Tùng Kha]] và [[Tiền Lưu]], đổ lỗi cho Trọng Hối làm điều bậy bạ khiến [[Tiền Lưu]], [[Đổng Chương]] và [[Mạnh Tri Tường]] bất mãn.)<ref name=ZZTJ277/>

Năm [[933]], Tiết độ sứ Định Nan<ref>定难, trị sở nay thuộc [[Tĩnh Biên]], [[Thiểm Tây]], [[Trung Quốc]]</ref> là [[Lý Nhân Phúc]] (người [[Đảng Hạng]]), vốn cai trị Định Nan một cách bán độc với chính quyền trung ương [[Hậu Đường]], lập liên minh với [[Khiết Đan]]. Nhưng giữa lúc đó Nhân Phúc chết, quân trung ủng hộ con trai ông ta là [[Lý Di Siêu]] làm lưu hậu. Nhà vua quyết định nhân cơ hội này thu phục lại Định Nam, bổ nhiệm [[An Trọng Tấn]], Tiết độ sứ Chương Vũ<ref>彰武, trị sở nay thuộc [[Diên An]], [[Thiểm Tây]], [[Trung Quốc]]</ref> làm Tiết độ sứ Định Nan, và đổi [[Lý Di Siêu]] làm Tiết độ sứ Chương Vũ. Đoán rằng Di Siêu sẽ kháng mệnh, Minh Tông cử [[Dược Ngạn Trù]], tiết độ sứ Phượng Tường chỉ huy quân sĩ hộ tống [[An Trọng Tấn]] đến Định Nan. Quả nhiên [[Lý Di Siêu]] kháng mệnh, Ngạn Trù bèn xua quân bao vây Hạ châu, thủ phủ Định Nan quân <ref>夏州, trị sở nay thuộc [[Ngọc Lâm]], [[Thiểm Tây]], [[Trung Quốc]]</ref>), nhưng thành phố phòng thủ kiên cố, và quân Định Nan thường xuyên đánh phá đường chuyển lương của quân triều đình. Khi [[Lý Di Siêu]] dâng thư xin thần phục, quân [[Hậu Đường]] thối lui. Người ta cho rằng từ thời điểm đó, Định Nan ngày càng coi thường chính quyền trung ương. Vì nhà vua lúc này đã mắc bệnh đột quỵ nhẹ, cùng với thất bại ở Định Nan, những tin đồn không tốt lan nhanh trong quân đội. và Minh Tông tìm cách trấn an họ bằng cách ban thưởng hậu hĩnh, hành động này khiến quân sĩ trở nên kiêu ngạo hơn.<ref name=ZZTJ278/>

 

 

Do lo sợ Lý Tùng Vinh, Phạm Triệu hai tướng tiếp tục đề nghị từ chức Xu mật sứ, nhưng nhà vua không theo, nghĩ rằng họ từ bỏ ông. Mùa thu năm [[933]], phu nhân của Diên Thọ là Tề quốc công chúa (con gái của Minh Tông) lại cầu xin cho chồng, do đó Diên Thọ được dời làm Tiết độ sứ Tuyên Vũ, và [[Chu Hoằng Chiêu]], đang làm Tiết độ sứ Sơn Nam Đông Đạo, lên thay làm Xu mật sứ. Cuối năm đó, [[Triệu Diên Quang]] cũng rời chức và được cử làm Tiết độ sứ Thành Đức, [[Phùng Vân (Hậu Đường)|Phùng Vân]] lên thay ông ta.<ref name=ZZTJ278/>

Ngày [[5 tháng 12]] năm [[933]], nhà vua sau một chuyến du hành ngoài trời rét, đã lâm bệnh. Hôm sau, hoàng trưởng tử [[Lý Tùng Vinh]] đến thỉnh an, [[Vương thục phi (Hậu Đường Minh Tông)|Vương thục phi]] báo rằng "Tùng Vinh đã tới" nhưng nhà vua không hồi đáp. Tùng Vinh ra khỏi cung và nói với tả hữu rằng vua cha không còn nhận ra ông ta nữa, và rời khỏi đó. Nhà vua tỉnh dậy vào nửa đêm, sau đó thổ huyết. Được tả hữu thông báo chuyện ngày hôm đó, ông đáp: "Trẫm không biết". Ông dùng một bát cháo và cảm thấy khỏe lại vào sáng hôm sau, nhưng Tùng Vinh lại xưng bệnh không đến thỉnh an.<ref name=wdsj15>{{harvnb|''Ngũ Đại sử''|loc=[http://zh.wikisource.org/wiki/新五代史/卷15 quyển. 15.]}}</ref>

 

 

 

== Gia quyến ==

*[[Lý Tùng Thẩm]], con trai trưởng,<ref name=wds51>{{harvnb|''Ngũ Đại sử''|loc=[http://zh.wikisource.org/wiki/舊五代史/卷51 quyển. 51.]}}</ref> đổi từ tên [[Lý Kế Cảnh]] trước khi bị giết năm [[926]]. [[Hậu Đường]] trang ông nhận ông làm con nuôi. Nguyên danh là Lý Tòng Cảnh.

*[[Lý Tùng Vinh]], con trai thứ hai,<ref name=wds51 /> mẹ là Hạ thị. Được tấn phong làm Tần vương năm [[928]] và bị giết năm [[933]] cùng vợ là Lưu thị,<ref name=zztj278 /> con trai Lý Trọng Quang<ref name=wds44 /> và một cậu con trai khác.

*[[Lý Tùng Ích]] chào đời năm [[931]], không rõ mẹ ruột là ai, nhưng Minh Tông trao cho Vương thục phi nuôi dưỡng. Được tấn phong Hứa vương năm [[933]] rồi Tuân quốc công năm [[939]] dưới [[Hậu Tấn]]. Sau khi [[Hậu Tấn]] bị [[Khiết Đan]] tiêu diệt, [[Liêu Thái Tông]] phong Lý Tùng Ích làm vua bù nhìn của Trung Quốc trước khi người Liêu lui về mạn bắc. Vị hoàng đế vắn số không thể triệu tập bất kì lộ chư hầu nào bảo vệ mình và đã bị [[Lưu Tri Viễn]] giết chết cùng với mẹ nuôi là Vương thục phi.<ref name=wdsj15 />