Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Gerolamo Cardano”

'''Gerolamo Cardano''' hay '''Girolamo Cardano''' ([[tiếng Anh]]: '''Jerome Cardan''', [[latinh|tiếng Latin]]:'''Hieronymus Cardanus'''; sinh [[24 tháng 12]] [[1501]] - [[21 tháng 12]] [[1576]]) là một [[danh sách nhà toán học|nhà toán học]], một [[thầy thuốc]], một [[nhà chiêm tinh học]] thời [[Phục Hưng]] [[người Ý|người Italia]].

 

Ông sinh tại [[Pavia]], [[Ý]], là con ngoài giá thú của [[Fazio Cardano]], một luật sư tài năng, người cũng là bạn của [[Leonardo da Vinci]]. Trong cuốn tự truyện, Cardano thừa nhận rằng mẹ ông có ý định phá thai khi mang thai ông. Thời gian ngắn sau khi ra đời, mẹ của ông phải chuyển từ [[Milano|Milan]] tới Pavia để tránh bệnh dịch; ba người con khác của bà đã chết vì bệnh.

 

 

Cuối cùng, ông cố gắng phát triển danh tiếng như là một thầy thuốc và ông là người đầu tiên giải thích về bệnh [[Sốt thương hàn]].

Ngày nay, Cardono được biết nhiều nhất về thành tựu của ông trong [[đại số]] học. Ông đã xuất bản lời giải phương trình bậc ba và bậc bốn trong cuốn sách ''nghệ thuật vĩ đại hay các quy tắc của đại số học'' (Ars magna) xuất bản năm 1545. Đặc biệt là lời giải trong phương trình, ''x3 + ax = b'', phương trình mà ông được [[Niccolo Fontana Tartaglia]] truyền lại (người sau đó nói rằng Cardano đã hứa không tiết lộ, và đã có xích mích với Cardano trong một thời gian dài). Còn phương trình bậc 4 được giải bởi học trò của Cardano là [[Lodovico Ferrari]]. Cả hai đều được thừa nhận công lao trong lời tựa đầu của cuốn sách cũng như trong vài phần khác của cuốn sách này. Cardano cũng là người hiểu về cái ngày nay gọi là [[số ảo]] dù khi đó ông không hề biết giá trị của nó.

 

Cardano luôn ở trong tình trạng túng thiếu tiền bạc, điều này dẫn ông đến với cờ bạc và môn cờ. Cuốn sách của ông nói về cơ hội trong các cuộc chơi, ''Liber de ludo aleae'', được viết vào thập niên 1560 và xuất bản năm 1663, sau khi ông chết, cuốn sách bao gồm các lý giải về các xác suất có hệ thống cũng như một vài phương thức mánh khóe hiệu quả.

Cardano đã phát minh một vài máy móc như [[Khóa]] an toàn, [[la bàn]] với ba vòng đồng tâm cho phép la bàn và con quay quay tự do, và [[trục láp]] với nhiều [[trục nối nhiều chiều]], cho phép phát tín hiệu chuyển động quay vòng ở nhiều góc và kỹ thuật này được sử dụng trong nhiều phương tiện xe cộ hiện nay.

 

 

Cardano cũng là người đầu tiên phát biểu rằng người điếc có thể học mà không cần học cách nói trước.

Người con trai cả và yêu thích của Cardano bị hành quyết năm 1560 sau khi thừa nhận đã đầu độc người vợ ngoại tình của anh ta. Người con trai khác của Cardano là một người nghiện cờ bạc và thường xuyên ăn cắp tiền của ông. Ông bị đồn là đã từng cắt tai một trong những người con của mình. Bản thân Cardano thị bị buộc tội [[dị giáo]] năm 1570 do ông đã tính toán và xuất bản số [[tử vi đẩu số|tử vi]] của [[Giê-su|Jesus]] năm 1554. Và chính con ông lại là nhân chứng buộc tội. Cardano bị bắt giữ và phải ở tù vài tháng để từ bỏ chức giáo sư. Ông sau đó chuyển tới Rome và sống cuộc đời còn lại bằng tiền trợ cấp của Giáo hoàng [[Giáo hoàng Grêgôriô XIII|Gregory XIII]] (sau khi bị từ chối lần đầu bởi Giáo hoàng [[Giáo hoàng Piô V|Pius V]]) và hoàn thành cuốn tự truyện của mình. Cardano chết vào đúng ngày mà ông đã dự báo qua chiêm tinh, nhưng một vài người nghi ngờ rằng ông đã tự tử.