Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Thomas Jefferson”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Lobohu (thảo luận | đóng góp)
Lobohu (thảo luận | đóng góp)
Dòng 66:
 
=== Sự nghiệp học hành ===
Thomas Jefferson bắt đầu đi học từ khi được 5 tuổi rồi khi lên 9 tuổi, vào ở nội trú trong trường học điềuđược khiểndạy dobởi [[William Douglas]], một vị tu sĩ gốc [[Scotland]].{{sfn|Malone|1948|p=22}} Về sau, Thomas còn ghi nhớ rằng các loại bánh nướng trái cây của ông Douglas ngon tuyệt vời và các bài giảng của ông cũng rất xuất sắc, ngoại trừ về văn học cổ điển. Ngoài các môn học thông thường, Thomas còn được học về [[tiếng La Tinh]], [[tiếng Hy Lạp]], [[tiếng Pháp]].<ref>[http://www.nytimes.com/2006/12/03/books/chapters/1203-1st-hail.html Thomas Jefferson on Wine] by John Hailman, 2006</ref> Sau khi cha chết, Thomas theo học ngôi trường gần [[Gordonsville]] của James Maury, một tu sĩ theo [[Anh giáo]] và cũng là một học giả. Ông được huấn luyện về lòng nhân đạo và về niềm tin vào Thượng đếĐế nhưng cậuông không hoàn toàn tin tưởng vào một tổ chức tôn giáo nào.{{sfn|Peterson|1970|pp=7–9}}
 
Năm 1760, vào tuổi 16, Thomas Jefferson theo học [[Học viện Williams and Mary]] tại [[Williamsburg]]. Đây là thủ phủ của thuộc địa Virginia với dân số thời đó chỉ vào khoảng 1,000 người. Thomas làm quen với xã hội thành thị và trong 2 năm trường, ông học về Toántoán học, Vănvăn chương và triết học với Tiến Sỹ [[William Small]], một học giả gốc Scotland. Năm 1762, Tiến Sỹ Small đã thu xếp để Thomas Jefferson học luật với vị Thẩm phánPhán George Wythe, một trong các vị luật gia uyên thâm nhất của địa phương.<ref>Peterson, Merrill D. ed. ''Thomas Jefferson: Writings''. New York: Library of America, tr. 1236.</ref> Ông George Wythe đã gây ảnh hưởng tới Thomas Jefferson rất nhiều và chính ông Wythe sau này cũng là một trong các vị ký tên vào [[Tuyên ngôn độc lập Hoa Kỳ|Bản tuyênTuyên ngônNgôn độcĐộc lập]] sau này.<ref>Peterson, Merrill D. ed. ''Thomas Jefferson: Writings''. New York: Library of America, p. 1236.</ref>
 
Nhờ sự quen biết với hai ông Small và Wythe, Thomas Jefferson được giới thiệu với Thống đốcĐốc Francis Fauquier. Bốn người này thường trải qua các buổi chiều tại tư dinh của Thống đốcĐốc, bàn luận về thời cuộc cũng như dạo các bản nhạc thính phòng. Cũng nhân dịp này, Thomas Jefferson được gặp Patrick Henry.<ref name="Jefferson, LOC">{{chú thích web|url=http://www.loc.gov/exhibits/jefferson/jefflib.html |title= Jefferson's Library |publisher=Library of Congress|date=ngày 3 tháng 8 năm 2010 |accessdate=ngày 19 tháng 6 năm 2011}}</ref>
 
Trong thời gian học môn luật, Thomas Jefferson đã quan tâm tới sự căng thẳng chính trị giữa nước Anh và các thuộc địa Bắc Mỹ. Cuộc [[chiến tranh Bảy Năm|Chiến Tranh Bảy Năm]] (1756-63), hay còn được gọi là cuộc [[Chiến tranh Pháp và người Da đỏ|Chiến Tranh Pháp Và Dân Da Đỏ]] ở Bắc Mỹ đã loại người Pháp ra khỏi [[tiểu lục địa Ấn Độ]] và lục địa [[Bắc Mỹ]]. Người Pháp đã bị người Anh thay thế và thế lực Anh đã lấn át tại phía tây bán cầu và trên các mặt biển. Nước Anh nhờ thế đã thụ hưởng được sự phát triển thương mại trên rất nhiều lãnh thổ. Năm 1760, vua [[George III của Anh|George III]] lên ngôi nhưng do sự bất lực của nhà vua này, đã sinh ra các bất ổn đối với các xứ thuộc địa Bắc Mỹ.{{sfn|Peterson|1970|p=87}}<ref>[https://web.archive.org/web/20040829164618/http://www.enter.net/~torve/songs/george.html Bad King George]</ref>
 
Tại miền Bắc Mỹ, các doanh nhân thường buôn lậu với các kẻ địch và các quốc hội lục địa đã không cung cấp nhân lực và tiếp liệu cho chính quyền Anh trong khi số nợ nần của nước Anh đã tăng lên do việc quản trị các vùng đất mới. Để có tiền, Quốc hội nước Anh đã thông qua [[Đạo Luật Tem Thuế]] vào tháng 3 năm 1765 để gia tăng lợi tức cho nước Anh.<ref name="ReferenceA">[[#Maier|Maier, 1997]], các trang 97-105</ref> Khi đạo luật này được công bố, Thomas Jefferson đã được nghe Patrick Henry dùng lời hùng biện, đả kích sự bất công và cho rằng Quốc hộiHội Anh không có quyền đánh thuế các thuộc địa Bắc Mỹ. Sau này, Thomas đã kể lại rằng: "Đối với tôi, ông Henry đã nói hùng hồn giống như Thi hàoHào [[Hómēros]] đã làm thơ vậy".<ref>[[#Maier|Maier, 1997]], tr. 104</ref>
 
Năm 1767, Thomas Jefferson được nhận vào Luật Sư đoànĐoàn và bắt đầu hành nghề luật sư một cách khá thành công. Ông đã chia thời gian qua lại hai địa điểm là Williamsburg và Shadwell. Tại nơi sau này, ông đã vẽ kiểu và trông coi xây dựng tòa nhà Monticello trên một ngọn đồi gần đó.{{sfn|Peterson|1970|p=90}}
 
=== Kết hôn và gia đình ===
Thomas Jefferson cưới góa phụ 23 tuổi [[Martha Wayles Skelton]] vào năm 1772. là con gái của ông John Wayles, một luật sư danh tiếng sống gần [[Williamsburg]]. Theo chuyện kể lại, chính nhờ âm nhạc mà ông Thomas đã chiếm được cảm tình của Martha vì một nhân vật khác cũng theo đuổi bà Martha đã phải bỏ cuộc khi nhìn thấy hai người hòa đàn vĩ cầm và dương cầm. Sau đó, gia đình Jefferson đã an cư tại Monticello, dù cho tòa nhà lớn này chưa xây xong. Bà Martha Jefferson qua đời năm 1782, sau 10 năm kết hôn. Trong cuộc hôn nhân 10 năm, họ đã có 5 con gái và một con trai đó là: [[Martha Jefferson Randolph|Martha]], thường gọi là Patsy, (1772–1836); Jane (1774–1775); một con trai chưa đặt tên (1777); [[Mary Jefferson Eppes|Mary Wayles]], thường gọi là Polly, (1778–1804); Lucy Elizabeth (1780–1781); và Lucy Elizabeth (1782–1785), tuy nhiên chỉ có hai đứa con là Martha và Mary sống cho đến tuổi trưởng thành.<ref name="Martha">{{chú thích web |title=Martha Wayles Skelton Jefferson |url=https://web.archive.org/web/20100320223410/http://www.whitehouse.gov/about/first-ladies/marthajefferson |publisher=The White House |accessdate=ngày 10 tháng 3 năm 2011}}</ref> Sau cái chết củakhi Martha Jefferson qua đời, Thomas Jefferson đã không lập gia đình nữa mà lo chăm sóc hai người con gái.
 
== Sự nghiệp chính trị từ năm 1775 tới 1800 ==
Dòng 85:
{{chính|Tuyên ngôn độc lập Hoa Kỳ}}
[[Tập tin:United States Declaration of Independence.jpg|nhỏ|''[[Tuyên ngôn độc lập Hoa Kỳ]]'', tác phẩm nổi tiếng nhất của Thomas Jefferson]]
Tại Quốc hộiHội Lục địaĐịa, Thomas Jefferson đã là một trong những nhân vật dẫn đầu. Sau khi cuộc [[Chiến tranh Cách mạng Mỹ]] nổ ra, ông Jefferson được yêu cầu thảo ra "Bản Tuyên bốBố cácCác nguyênNguyên doNhân sựSự cầnCần thiếtThiết phảiPhải cầmCầm lấyLấy khíKhí" (''[[:en:Declaration of the Causes and Necessity of Taking up Arms|Declaration of the Causes and Necessity of Taking up Arms]]'').{{sfn|Peterson|1970|p=87}} Quốc hội sau đó đã thấy rằng bản thảo này "quá mạnh" nên đã nhờ một nhân vật ôn hòa hơn là ông John Dickinson viết ra một bản thay thế nhưng văn bản mới gồm phần lớn các quan điểm được đưa ra bởi Jefferson.<ref>Boyd, ''Evolution'', 22.</ref>
 
Vào mùa xuân năm 1776, ý kiến của các đại biểu Quốc hộiHội Lục Địa càng nghiêng về nền Độcđộc Lậplập của các xứ thuộc địa Bắc Mỹ. Ngày 7 tháng 6 năm đó, Richard Henry Lee thuộc xứ Virginia đã đưa ra một bản nghị quyết nổi danh, đó là "Các Thuộc Địa Liên Hiệp này phải có quyền và phải là các xứ tự do và độc lập" (''these United Colonies are, and of right ought to be, free and independent states'').<ref name="ReferenceB">Becker, ''Declaration of Independence'', 4.</ref> Sau đó, Quốc hội Lục địa đã chỉ định một ủy ban để soạn thảo ra Bản Tuyên ngônNgôn Độc Lập, sử gọi là [[Ủy ban Năm Nghị sĩ|Ủy Ban Năm Nghị sĩ]]. Ủy ban này gồm: Thomas Jefferson, [[John Adams]], [[Benjamin Franklin]], [[Roger Sherman]] và [[Robert Livingston]], hoạt động từ ngày [[11 tháng 6]] năm 1776 cho đến ngày 05 Tháng 7 năm 1776, ngày mà Tuyên ngônNgôn được xuất bản.<ref name="ReferenceA"/> Ủy ban đồng ý cử Jefferson là người viết ra bản thảo và đã đồng ý với rất ít thay đổi. Ngày 2 tháng 7, Quốc hội Lục địa bắt đầu tranh luận và Bản tuyên ngôn độc lập được chấp thuận vào ngày 4 tháng 7 năm 1776.{{sfn|Peterson|1970|p=90}}
 
Bản tuyên ngôn độc lập là tác phẩm nổi tiếng nhất của Thomas Jefferson.<ref name="digitalhistory">[https://web.archive.org/web/20060303065110/http://www.digitalhistory.uh.edu/learning_history/revolution/revolution_declaringindependence.cfm "Declaring Independence"], ''Revolutionary War'', Digital History, University of Houston. From Adams' notes: "Why will you not? You ought to do it." "I will not." "Why?" "Reasons enough." "What can be your reasons?" "Reason first, you are a Virginian, and a Virginian ought to appear at the head of this business. Reason second, I am obnoxious, suspected, and unpopular. You are very much otherwise. Reason third, you can write ten times better than I can." "Well," said Jefferson, "if you are decided, I will do as well as I can." "Very well. When you have drawn it up, we will have a meeting.""</ref> Bản văn đó đã diễn tả được tính hùng biện với lời văn mạnh mẽ theo pháp lý, biện hộ thế đứng của cuộc Cách mạngMạng Hoa Kỳ. Bản văn đó cũng xác nhận niềm tin vào các quyền lợi tự nhiên của tất cả mọi người. Các ý tưởng này phần lớn không phải là mới lạ vì theo lời ông, mục đích của ông là đặt lương tri của nhân loại vào việc cứu xét đề tài, bằng những lời văn vừa bình dị, vừa cương quyết khiến cho mọi người cùng đồng ý, và bản văn đó cũng là cách mô tả tinh thần độc lập của người Mỹ.
 
=== Nhà làm luật và thống đốc của Virgina ===
Tháng 9 năm 1776, Thomas Jefferson rời khỏi Quốc hộiHội Lục Địa và sau đó, lại phục vụ tại Viện Dân Biểu Virginia (the Virginia House of Delegates). Ông Jefferson tự nhận không có khả năng phục vụ Quân đội trong cuộc Chiến tranhTranh Cách mạngMạng, nhưng lại có thể trở thành một nhà làm luật hữu ích.<ref name=Hellenbrand_p70>Hellenbrand (1990), ''The Unfinished Revolution: Education and Politics in the Thought of Thomas Jefferson'', tr. 70</ref> Chỉ sau 5 ngày phục vụ trong ngành lập pháp, ông Jefferson đã bắt đầu một chương trình cải cách rộng lớn, đầu tiên liên quan tới việc phân phối đất đai.<ref name="McPherson126">McPherson, ''Second American Revolution'', 126.</ref> Tại Virginia, một số người giàu có đã chiếm giữ nô lệ và kiểm soát các vùng đất rộng lớn khiến cho việc phân phối đất đai không công bằng. Chính quyền thuộc địa địa phương lại hạn chế quyền bầu cử và giới hạn các cơ hội giáo dục.{{sfn|Ellis|2007|pp=55–56}} Ông Thomas Jefferson được bầu vào Hội đồng Duyệt Xét. Trong hai năm, ông đã xây dựng được một bộ luật mà ông hy vọng rằng sẽ xóa đi mọi cơ cấu quý tộc cổ xưa và tương lai, để đặt nền móng cho một chính phủ của nhân dân. Giai cấp quý tộc căn cứ vào tài sản và gia đình đã dần dần phải nhường chỗ cho "giai cấp quý tộc của tài năng và đức hạnh", vì các đạo luật sau của ông Thomas Jefferson: ''Đạo luật tiêu hủy luật giới hạn về thừa kế'' ("Bill for Abolition of Entails")<ref>Thomas Jefferson, [http://teachingamericanhistory.org/library/index.asp?document=2168 Bill for Abolition of Entails]</ref>, ''Đạo luật tiêu hủy quyền thừa kế của con trưởng'' ("The Bill Abolishing and Primogeniture"), ''Đạo luật tự do tôn giáo'' ("The statute for religious freedom")<ref>{{chú thích web |url=http://www.virginiamemory.com/online_classroom/shaping_the_constitution/doc/religious_freedom |title=Act for Establishing Religious Freedom, ngày 16 tháng 1 năm 1786 |work=Shaping the Constitution |publisher=Virginia Memory}}</ref> nhờ đó đã bảo đảm sự tự do trí tuệ và phân cách "nhà thờ" và "quốc gia", hủy bỏ các đặc quyền của "nhà thờ Anh Giáo", giới tu sĩ không còn được hưởng lương bổng của chính quyền và người dân Virginia không còn phải đóng thuế để yểm trợ nhà thờ nữa.
 
Trong 2 năm 1779 và 1780, Quốc hộiHội xứ Virginia đã bầu ông Thomas Jefferson làm Thống đốcĐốc tiểu bang 2 lần, mỗi nhiệm kỳ 1 năm. Trong thời gian nhậm chức của ông, xứ Virginia đã phải chịu đựng nhiều hậu quả nặng nề của cuộc Chiến tranhTranh cáchCách mạngMạng. Theo lời yêu cầu của [[George Washington]], Jefferson đã lấy bớt các tài nguyên và nhân lực bảo vệ xứ Virginia để dùng trợ giúp Quân độiĐội Cách mạngMạng.<ref name="Liggio">[https://web.archive.org/web/20021005082626/http://www.thelockeinstitute.org/journals/luminary_v2_n1_p3.html Leonard Liggio, "The Life and Works of Thomas Jefferson"], ''The Locke Luminary Vol. II, No. 1 (Summer 1999) Part 3, George Mason University, accessed ngày 10 tháng 1 năm 2012</ref>
 
Năm 1781, quân Anh đánh chiếm xứ Virginia. Vùng đất này không thể chống cự được và chính Jefferson cũng suýt bị bắt vào ngày 4 tháng 6 năm đó, khi các đội quân của Tướng [[Banastre Tarleton]] đánh phá miền Monticello.{{sfn|Peterson|1970|pp=234–238}} Ngày 2 tháng 6, nhiệm kỳ thống đốc của ông Jefferson chấm dứt. Ông Jefferson bị chỉ trích là đã không thể chống cự được Quân đội Anh và sự việc này đã làm tổn thương danh dự của ông Jefferson trong nhiều năm, dù cho một cuộc điều tra về sau đã xóa đi sự kết tội này. Sau đó, [[Thomas Nelson Jr]], là vị sĩ quan đứng đầu đoàn Dân quân của xứ Virginia đã được đưa lên thay thế Jefferson làm Thống đốc. Sau khi quay về Monticello, ông bắt đầu viết tác phẩm: "GhiCác chépGhi vềChép TiểuVề Bang Virginia" (''Notes on the State of Virginia'', 1784-85). Đây là cuốn sách chứa đựng rất nhiều dữ kiện của xứ Virginia và nhiều niềm tin và lý tưởng của ông Jefferson.
 
=== Công sứ tới Pháp ===
Dòng 102:
Vào tháng 5 năm 1784, Quốc hội Hoa Kỳ đồng ý cử ông Thomas Jefferson qua nước Pháp để tham gia cùng [[John Adams]] và [[Benjamin Franklin]] trong việc thương lượng các hiệp ước thương mại.<ref>[[#Hyland|Hyland, 2009]] tr. XVIII</ref> Tới năm sau, do ông Franklin từ chức Công sứ tại Pháp, ông Jefferson được lên kế tiếp chức vụ.<ref>[[#Randall|Randall, 1994]] tr. 372</ref> Về sự việc này, có người đã hỏi ông Jefferson: "Có phải Ngài đã thay thế ông Franklin không?",<ref name="Hale119">[[#Hale1896|Hale]], 1896 tr. 119</ref><ref>[[#Randall|Randall, 1994]] tr. 400</ref> thì ông Jefferson đã trả lời bằng câu: "Thưa không, tôi kế tiếp ông ấy vì không có ai có thể thay thế ông Franklin". Thực vậy, ông Thomas Jefferson đã là người theo rất gần các đường hướng của Benjamin Franklin. Jefferson đã lưu lại châu Âu cho tới mùa thu năm 1789 và đã cho thi hành các phương pháp ngoại giao trong hòa bình.<ref>[[#Parton1874|Parton, 1874]] p.649</ref>
 
Vào thời điểm này, nước Pháp đang sôi sục vì phong trào Cách mạng. Những người cải cách đã coi ông Thomas Jefferson là một nhân vật dẫn đầu về Tựtự do vì các bài viết chính trị và những cải tiến luật pháp của ông tại xứ Virginia.{{sfn|Peterson|1970|pp=382–387}} Hầu tước [[Gilbert du Motier de La Fayette]], một người đã từng chiến đấu trong cuộc chiến giành Độc lập của Hoa Kỳ, cũng như những người ôn hòa khác, thường xin các lời khuyên của ông Jefferson nhưng ông Jefferson đã cố gắng đứng ngoài nội tình chính trị của nước Pháp.<ref>Lawrence S. Kaplan, ''Jefferson and France: An Essay on Politics and Political Ideas'', Yale University Press, 1980{{page needed|date=January 2012}}</ref> Dù thế, ông vẫn thảo ra ''Bản Hiến chương các Dân Quyền'' ("Charter of Rights") đệ trình lên Vua [[Louis XVI của Pháp]]. Văn kiện này và các tài liệu khác của ông Jefferson đã nghiêng về đường lối ôn hòa bởi vì, mặc dù có cảm tình với cuộc Cách mạngMạng Pháp do những nguyên nhân tương tự như cuộc Cách mạng Hoa Kỳ, ông Jefferson nhận thấy rằng đại chúng Pháp chưa sẵn sàng với một chính phủ có nhân dân đại diện giống như tại Hoa Kỳ.<ref>Antonina Vallentin, ''Mirabeau'', trans. [[E. W. Dickes]], The Viking Press, 1948, tr. 86.</ref><ref>"[http://www.isthisjefferson.org/DLP_D05.html Author of the Book: Comte de Mirabeau]." [http://www.isthisjefferson.org/DLP_D05.html isthisjefferson.org] Accessed ngày 1 tháng 2 năm 2013.</ref>
 
Khi qua nước Pháp, Thomas Jefferson đã mang theo người con Martha rồi tới năm 1787, Mary cũng sang theo. Cả hai cô đã theo học trường tại Paris. Cũng trong thời gian phục vụ tại nước Pháp, ông Thomas Jefferson đã đi thăm nhiều nơi tại châu Âu và đã học hỏi được rất nhiều, nhất là về Canh nôngNông và Kiến trúcTrúc. Ông đã quan tâm tới cách trồng lúa của người dân Ý và đã đưa lén hạt lúa giống về Hoa Kỳ để trồng tại hai xứ [[South Carolina]] và [[Gruzia]].<ref>Jay Nock, Jefferson (1926). tr. 100</ref><ref>[[#Peterson60|Peterson, 1960]] r. 413</ref><ref>[[#Mayer|Mayer, 1994]], Introduction</ref> Ông Jefferson cũng báo cho Quốc hội Hoa Kỳ biết về sự phát minh ra máy dập, loại máy có thể sản xuất hàng loạt các bộ phận cơ khí. Về kiến trúc, ông Jefferson đã nghiên cứu, tìm hiểu nhiều dinh thự trong đó có Tòa Nhà Maison Carrée tại Nimes, để sau này ông vẽ nên [[Điện Capitol]] Mới tại [[Richmond, Virginia]]. Vì muốn làm ổn định các công việc tại Hoa Kỳ, ông Jefferson đã nộp đơn xin rời khỏi nước Pháp vào năm 1789 và ông đã xuống tàu về xứ vào tháng 10 năm đó.<ref name="nps">{{chú thích web | title = Thomas Jefferson: Biography | url = http://www.nps.gov/jeff/historyculture/thomas-jefferson-biography.htm | publisher = National Park Service | accessdate = ngày 1 tháng 8 năm 2007 }}</ref>
 
== Tổng thống ==
Dòng 110:
 
=== Nhiệm kỳ thứ nhất ===
Năm 1800, các đảng viên [[đảng Dân chủ-Cộng hòa]] lại chỉ định Thomas Jefferson làm ứng viên [[Tổng thống Hoa Kỳ|Tổngtổng thống]] và Thượng Nghị Aaron Burr của tiểu bang New York làm ứng viên [[Phó Tổng thống Hoa Kỳ|Phóphó Tổngtổng thống]]. Đảng Liên bang tái đề cử Tổng thống [[John Adams]] và chọn nhà ngoại giao [[Charles C. Pinckney]] của tiểu bang [[South Carolina]] làm ứng viên phó tổng thống.
 
Tới kỳ kiểm phiếu, ông Jefferson giành được 73 phiếu cử tri so với 65 phiếu của ông Adams. Những người thuộc đảng Dân Chủ-Cộng Hòa đã ăn mừng nhưng rồi họ lại sớm thất vọng khi biết tin mỗi cử tri Dân Chủ-Cộng Hòa đã bỏ một phiếu cho ông Jefferson và một phiếu cho ông Burr, như vậy hai ông này đã bằng phiếu nhau dù rằng ý định của cử tri đoàn là bầu ông Jefferson làm Tổng thống. Tới lúc này, [[Hạ viện Hoa Kỳ|Hạ Viện Hoa Kỳ]] phải đứng ra dàn xếp.<ref>Ackerman, Bruce (2005). The Failure of the Founding Fathers: Jefferson, Marshall, and the Rise of Presidential Democracy. Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press. tr. 106. ISBN 0674018664.</ref> Viện này lại gồm phần lớn những người thuộc đảng Liên Bang, họ ưa thích ông Burr hơn bởi vì họ cho rằng ông Burr dễ điều khiển hơn ông Jefferson. Nhưng ông Hamilton lại bất tín nhiệm ông Burr hơn là ông Jefferson, nên dùng ảnh hưởng khiến cho đa số đảng viên Liên Bang ủng hộ ông Jefferson. Cuộc bỏ phiếu cuối cùng diễn ra vào ngày 17 tháng 2 năm 1801, đã khiến ông Burr trở thành Phóphó tổng thống. Về sau, đã có một tu chính án theo đó mọi cử tri trong cử tri đoàn phải bỏ một phiếu cho chức vụ tổng thống và một phiếu khác cho chức vụ Phó tổng thống.<ref name=History>[http://www.huffingtonpost.com/kenneth-c-davis/an-american-history-lesso_b_239108.html An American History Lesson For Pat Buchana], [[Kenneth C. Davis]], ''Huffington Post'', ngày 18 tháng 7 năm 2009.</ref><ref name=NPR/>
 
Thomas Jefferson là vị [[Tổng thống Hoa Kỳ]] đầu tiên được bầu trong cuộc tranh cử lưỡng đảng, vị đầu tiên tuyên thệ nhậm chức tại [[Washington, D.C.]] và làm việc tại [[Tòa Bạch Ốc]]. Trong bài diễn văn nhậm chức, ông Jefferson đã nói năng ôn hòa hơn lúc tranh cử. Ông tuyên bố rằng: "Mọi khác biệt về ý kiến không phải là sự khác biệt về nguyên tắc" và sau một thời gian ngắn, những người thuộc đảng Dân Chủ-Cộng Hòa đã phải chấp nhận nhiều ý tưởng của các đảng viên Liên Bang.<ref name=NPR>[http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=1678026 Thomas Jefferson, the 'Negro President'], Garry Wills on ''[[The Tavis Smiley Show]]'', ngày 16 tháng 2 năm 2004.</ref>
 
Trong thời gian làm Tổngtổng thống, ông Thomas Jefferson đã duyệt xét lại rất nhiều đạo luật, công bố nhiều tu chính án. Ông Jefferson cũng tìm cách kiểm soát Tối caoc\Cao Pháp Viện nhưng không thành công, trong khi đó Pháp việnViện Tối caoCao lại có thể tuyên bố một đạo luật đã được thông qua bởi Quốc hộiHội là vi hiến, điều này đã làm cho ngành Tư Pháp có thêm quyền hành, rồi các vụ truy tố quan tòa đã khiến cho về sau có quy định rằng các thay đổi chính trị sẽ không ảnh hưởng tới nhiệm kỳ của các vị thẩm phán.{{sfn|Chernow|2004|p=671}}
 
=== Nội các ===
Dòng 170:
 
=== Nhiệm kỳ thứ hai ===
Năm 1804 có cuộc bầu cử Tổngtổng thống. Đất nước thịnh vượng đã là một lý do để Thomas Jefferson được dễ dàng đề cử và đảng Dân Chủ-Cộng Hòa đã chọn ông Thống Đốc tiểu bang New York là ông [[George Clinton]] làm ứng viên Phó tổng thống. Vào lúc này, một nhóm các đảng viên Liên Bang thuộc miền đông bắc đã e ngại việc mở rộng đất nước sẽ làm yếu đi vị trí và ảnh hưởng của miền Tân Anh Cát Lợi. Họ muốn bầu ông Aaron Burr làm Thống Đốc [[New York]] để Burr mang tiểu bang [[New York]] cùng với vùng [[Tân Anh Cát Lợi]] tách ra khỏi [[Liên bang Hoa Kỳ]]. [[Alexander Hamilton]] là người đã làm thất bại âm mưu này.<ref>{{chú thích web|accessdate=
|url=|title=American Sphinx: The Contradictions of Thomas Jefferson
|first=Joseph J. |last=Ellis|year=1994|publisher=Library of Congress}}</ref><ref name="RobertsNYT">{{chú thích báo |last=Roberts |first=Sam |title=A Founding Father’s Books Turn Up |url=http://www.nytimes.com/2011/02/23/books/23jefferson.html|date=ngày 21 tháng 2 năm 2011|archiveurl=http://www.webcitation.org/63LlCrjVt|archivedate=ngày 21 tháng 11 năm 2011|deadurl=no|work=The New York Times}}</ref>
Dòng 176:
Trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 1804, đảng Liên Bang đã thất bại. Ông Thomas Jefferson đoạt được 162 phiếu cử tri, so với 14 phiếu dành cho ứng viên đảng Liên Bang là ông Charles C. Pinckney, một luật sư từ miền Charleston, South Carolina. Như vậy nhiệm kỳ Tổng thống thứ hai của ông Thomas Jefferson đã bắt đầu mà "không có một cụm mây đen nào ở chân trời", theo như lời ông Jefferson nói, thế nhưng bão táp đã kéo đến.<ref>John Hope Franklin, ''Race and History: Selected Essays 1938–1988'' (Louisiana State University Press: 1989) p. 336 and John Hope Franklin, ''Racial Equality in America'' (Chicago: 1976), tr. 24-26</ref>
 
Tháng 3 năm 1803 nổ ra cuộc [[Chiến tranh Liên minh thứ ba|chiến tranh]] giữa hai nước Anh và Pháp.{{sfn|Kaplan|1957|pp=196–217}} Tổngtổng thống Jefferson nhận thấy rằng nhiệm vụ chính của ông là giữ cho Hoa Kỳ ở ngoài cuộc chiến. Vào thời đó, hải quân Anh và Pháp tìm cách đánh phá các tàu biển của nhau, kết quả là phần lớn công cuộc thương mại giữa châu Âu và miền Tây Ấn lọt vào tay các nhà buôn Hoa Kỳ. Tại Hoa Kỳ, hai ngành thương mại và đóng tàu phát triển rất nhanh, cần đến hàng ngàn thủy thủ, những người này phần lớn tới từ miền [[Tân Anh Cát Lợi]] song cũng có nhiều kẻ đào ngũ từ các tàu thuyền của nước Anh. Cũng vào thời gian này, nước Anh cần tới nhiều thủy thủ nên các tàu biển của Anh thường chặn bắt các tàu biển Hoa Kỳ trên biển cả để tìm xét các thủy thủ Anh đào ngũ. Nhưng làm sao phân biệt dễ dàng giữa một người Anh và một người Mỹ, vì vậy hàng ngàn người Mỹ đã bị bắt và bị cưỡng bách đưa vào [[Hải quân Hoàng gia|Hải Quân Hoàng Gia]].<ref>Doron S. Ben-Atar, ''The Origins of Jeffersonian Commercial Policy and Diplomacy'' (1993) as cited in Cogliano, tr. 250]</ref>
 
Cuộc chiến tranh tại châu Âu giữa nước Anh và nước Pháp càng gia tăng cường độ, càng khiến cho cả hai phe lâm chiến không quan tâm đến quyền lợi của các quốc gia trung lập. Bằng đạo luật Berlin và Milan năm 1806 và 1807,<ref>[[#Merwin|Merwin, 1901]] tr. 142</ref><ref>[[#Peterson60|Peterson, 1960]] tr. 289-290</ref> Napoléon công bố rằng nước Pháp sẽ bắt giữ tất cả các tàu thuyền hướng về hay từ các hải cảng của nước Anh, trong khi đó chính phủ Anh ra lệnh phong tỏa các hải cảng của Pháp và của các nước đồng minh với Pháp.<ref name=adams>"Gallatin to Jefferson, December 1807" Vol.1, p.368 {{chú thích sách|last=Adams |first=Henry |title=The Writings of Albert Gallatin |location=Philadelphia |publisher=Lippincott |year=1879}}</ref>
Dòng 187:
 
Trước sự việc nan giải này, Tổng thống Thomas Jefferson càng ngày càng phải thiên về việc kiểm soát của Liên Bang và ông đã bình luận rằng:<ref name=malone>{{chú thích sách|last=Malone |first=Dumas |title=Jefferson the President: The Second Term |location=Boston |publisher=Brown-Little |year=1974}}{{page needed|date=January 2012}}</ref>
{{cquote|''Luật cấm vận này chắc chắn là một vấn đề gây rắc rối nhất mà chúng tôi phải giải quyết". Sau 14 tháng, nhiều người thấy rằng luật cấm vận đã không gây được ảnh hưởng nào đối với cả hai nước Anh và Pháp. Dân chúng Mỹ phản đối khiến cho Quốc hộiHội phải xét lại sự việc vào tháng 3 năm 1809 và thông qua một đạo luật mền dẻo hơn''}}
 
Vào năm 1808, nhiều người mong đợi ông ra tranh cử một lần nữa nhưng ông đã từ chối, vì muốn theo gương của [[George Washington]] là rút lui sau hai nhiệm kỳ. Thomas Jefferson cũng nói rõ cho mọi người biết là ông ước mong [[James Madison]] sẽ là vị Tổngtổng thống kế tiếp. Và trên thực tế thì Madison cũng đã thắng cử dễ dàng.<ref name="miller145">[[#Miller|Miller, 1980]] các trang 145-146</ref><ref name="Randal583">[[#Randall|Randall, 1994]] tr. 583</ref>
 
== Cuối đời ==
Thomas Jefferson rời khỏi chức vụ Tổngtổng thống vào năm 1809, khi 65 tuổi. Ông đã cảm thấy tự do khi dùng thời giờ cho các bạn bè, sách vở, thư từ, đất đai và để vun trồng "các sự theo đuổi trầm lặng của Khoakhoa học". Ông đã viết: "''Không một người tù nào cảm thấy nhẹ nhàng hơn tôi khi tôi trút được gánh nặng quyền lực''". Ông đã trải qua 15 năm cuối của cuộc đời, góp công vào việc thành lập Đại họcHọc Virginia (UVA) tại thành phố Charlottesville, khai trương vào năm 1825.
 
Ông qua đời vào ngày 4 tháng 7 năm 1826, hưởng thọ 83 tuổi, đúng 50 năm sau ngày [[Tuyên ngôn độc lập Hoa Kỳ|Tuyên bố độc lập]] của Hoa Kỳ. Ông mất vài giờ trước bạn cũ và cũng là đối thủ chính trị của ông, [[John Adams]]. Lời hấp hối của John Adams là "Độc lập muôn năm", và "Thomas Jefferson vẫn sống".{{sfn|Bernstein|2005|p=189}}<ref>{{chú thích web |url=https://web.archive.org/web/20090204220346/http://www.whitehouse.gov/about/presidents/johnadams/ |title=John Adams |publisher=[[Nhà Trắng]] |accessdate=ngày 7 tháng 4 năm 2013}}</ref><ref>{{chú thích web |url=http://www.monticello.org/site/jefferson/john-adams |title=John Adams |publisher=[[Quỹ Thomas Jefferson]] |accessdate=ngày 7 tháng 4 năm 2013}}</ref>
Dòng 201:
}}
 
:Tạm dịch là "Nơi đây an nghỉ Thomas Jefferson, tác giả của Bản Tuyên Ngôn Độc Lập Hoa Kỳ, của Đạo Luật Virginia vềVề Tự Do Tôn Giáo và là Người Cha của Đại Học Virginia".
 
Tuy Jefferson là một người giàu có, ông thường gặp nhiều vấn đề tài chính, và khi qua đời vẫn còn ôm nợ. Ông phải vay nợ trong suốt cuộc đời mình, trong đó có cả trách nhiệm kế thừa một khoản nợ từ cha vợ.<ref name = "Levy">{{chú thích sách |author=Melvin I. Urofsky |title=The Levy family and Monticello, 1834–1923: saving Thomas Jefferson's house |url=http://books.google.com/books?id=M-0Xic_YshcC&pg=PA40#v=onepage&q&f=false |page=40 |year=2001 |accessdate=ngày 12 tháng 7 năm 2011 |isbn=978-1-882886-16-6}}</ref> Nguồn thu nhập chính từ đồn điền không đủ sống và cho đến cuối cuộc đời, ông nợ nhiều đến nỗi phải đệ đơn lên bang [[Virginia]] xin bán đấu giá đất tư của ông, nhưng chính phủ tiểu bang từ chối.<ref>{{chú thích sách |author=Thomas Jefferson |editor=Henry Augustine Washington |title=The Writings of Thomas Jefferson: Miscellaneous; 4. Parliamentary manual; 5 |url=http://books.google.com/books?id=-QkLsa7eMnoC&pg=PA511#v=onepage&q&f=false |page=511 |year=1859 |accessdate=ngày 12 tháng 7 năm 2011}}</ref> Chỉ sau khi ông chết, bất động sản cũng ông mới được đấu giá để trả nợ và con gái của ông thì phải sống nhờ quỹ từ thiện.
 
== Di sản ==
Thomas Jefferson đã đóng góp rất lớn lao vào các nguyên tắc của nền Dân Chủ Hoa Kỳ. Cùng với Tổng thống George Washington, ông là một trong các nhân vật vĩ đại của cuộc Cách mạng Bắc Mỹ mà danh tiếng đã vang lừng trên khắp Thếthế giới. Ông Jefferson đã ủng hộ các Quyềnquyền của Concon người, các tự do ngôn luận, tôn giáo và báo chí và cũng vì tôn trọng nền tự do sau này mà ông đã phải chịu đựng nhiều vụ nói xấu của các tờ báo vô trách nhiệm.<ref>Kierner, trang 246</ref>
 
Ông Thomas Jefferson còn là một nhà canh nông.<ref>[[#Mayer|Mayer, 1994]] tr. 328</ref> Ông đã phát minh ra một thứ máy cày được nông dân Mỹ dùng trong nhiều năm. Ông đã đưa loại máy đập lúa từ châu Âu vào Hoa Kỳ và khuyến khích [[Robert Mills]] trong việc phát triển loại máy gặt. Ông cũng là một trong những người chủ trương phương pháp luân canh. Là một nhà khoa học, ông Thomas Jefferson khuyến khích việc phát minh ra "thì kế", không những được dùng trong các cuộc chạy đua mà còn trong các công cuộc khảo sát thiên văn.{{sfn|Wood|2011|pp=220–227}} Ông cũng là người đặt niềm tin vào loại tàu ngầm và về y tế, là một trong các nhân vật quan trọng chấp nhận chủng ngừa đậu mùa. Các con cháu của ông cũng đồng lòng chủng ngừa như ông.{{sfn|Wood|2011|pp=220–227}}
 
Về kiến trúc, ông Thomas Jefferson đã vẽ kiểu cho Tòa nhà [[Monticello]] gồm 35 phòng của ông. Đây là một trong các dinh thự lịch sử đẹp nhất của Hoa Kỳ. Ông cũng đã vẽ kiểu Điện Capitol của Thủ phủ [[Richmond, Virginia|Richmond]] và các tòa nhà ban đầu của [[Đại Học Virginia]]. Về các dụng cụ dùng trong nhà, ông Thomas Jefferson đã nghĩ ra các loại ghế xếp, ghế đu đưa, cùng cải tiến nhiều vật dụng khác. Ông thường được gọi là "Người cha của Vănvăn phòng bằng sáng chế" bởi vì đạo luật đầu tiên về phát minh, sáng chế đã được ông giám sát.<ref>[http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/jefferson/cron/ ''Jefferson's Blood: Chronology], PBS Frontline, 2000</ref><ref>Annette Gordon-Reed, ''Thomas Jefferson and Sally Hemings: An American Controversy,'' University of Virginia Press, 1998 (reprint, with new foreword, first published 1997), các trang 40–41, 210–223</ref>
 
== Xem thêm ==