Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Amenhotep II”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n replaced: , → , (2) using AWB
n replaced: , → , (2), tháng Tư năm → tháng 4 năm using AWB
Dòng 29:
: "Ngay lúc này đây hoàng thượng xuất hiện như là một vị vua trẻ tài giỏi sau khi ngài đã trở nên "cẩn trọng", và đã hoàn tất mười tám năm với sức mạnh và bản lĩnh của mình."<ref>Urk. IV. 1279.8-10</ref>
 
Sau khi trở thành pharaon , Amenhotep kết hôn với một người phụ nữ có xuất thân không chắc chắn tên là [[Tiaa]].<ref name="Manuelian 171">Peter Der Manuelian, ''Studies in the Reign of Amenophis II,'' p.171. Hildesheimer Ägyptologische Beiträge 26, Gerstenbeg Verlag, Hildesheim, 1987.</ref> Ông được cho là có mười người con trai và một con gái. Người con trai đáng chú ý nhất của Amenhotep là [[Thutmose IV]], vị vua kế vị ông; Những người con khác của ông là các hoàng tử Amenhotep, Webensenu, Amenemopet, và Nedjem đều được chứng thực rõ ràng, và còn Amenemhat, Khaemwaset, Aakheperure cũng như một người con gái, Iaret.
 
Cuộn giấy [[Papyrus B.M. 10.056]], có niên đại vào khoảng sau năm thứ mười của Amenhotep II, đề cập đến người con trai và setem của nhà vua - tư tế Amenhotep.<ref name="Manuelian 174">Peter Der Manuelian, ''Studies in the Reign of Amenophis II,'' p.174. Hildesheimer Ägyptologische Beiträge 26, Gerstenbeg Verlag, Hildesheim, 1987.</ref> Amenhotep này cũng có thể được chứng thực trên một tấm bia đến từ đền thờ Amenhotep II tại Giza.<ref name="Manuelian 175">Peter Der Manuelian, ''Studies in the Reign of Amenophis II,'' p.175. Hildesheimer Ägyptologische Beiträge 26, Gerstenbeg Verlag, Hildesheim, 1987.</ref> Tuy nhiên tên của tấm bia đã bị tẩy xóa thế nên không thể xác định được danh tính.<ref name="Manuelian 176">Peter Der Manuelian, ''Studies in the Reign of Amenophis II,'' p.176. Hildesheimer Ägyptologische Beiträge 26, Gerstenbeg Verlag, Hildesheim, 1987.</ref> Tấm bia B này có thể thuộc về một người con khác, Webensenu.<ref name="Manuelian 176"/> Tên của Webensenu còn được chứng thực trên một bức tượng của viên kiến trúc sư trưởng, Minmose, và chiếc bình chứa nội tạng cùng một bức tượng an táng của ông ta đã được tìm thấy trong lăng mộ của Amenhotep II.<ref name="Manuelian 177"/> Một tấm bia Giza, bia C, đã ghi lại tên của một hoàng tử Amenemopet.<ref name="Manuelian 176"/> Bức tượng mà có tên của Webensenu trên đó cũng ghi tên của hoàng tử Nedjem.<ref name="Manuelian 177">Peter Der Manuelian, ''Studies in the Reign of Amenophis II,'' p.177. Hildesheimer Ägyptologische Beiträge 26, Gerstenbeg Verlag, Hildesheim, 1987.</ref>
Dòng 37:
Hai người con trai đã được cho là con của Amenhotep II trong quá khứ, tuy nhiên họ đã được chứng minh là có xuất thân khác. Một [[Usersatet]], "con vua của Kush," (tức là phó vương của Nubia) là con trai của Amenhotep II, cũng như một người khác tên là Re, tuy nhiên cả hai hiện được biết là không có liên quan gì đến hoàng gia.<ref name="Manuelian 181">Peter Der Manuelian, ''Studies in the Reign of Amenophis II,'' p.181. Hildesheimer Ägyptologische Beiträge 26, Gerstenbeg Verlag, Hildesheim, 1987.</ref>
==Niên đại và độ dài triều dại==
Thời điểm Amenhotep lên ngôi có thể xác định được mà không gặp nhiều khó khăn nhờ vào số lượng niên đại âm lịch dưới vương triều của cha ông, [[Thutmose III]]. Thời điểm Thutmose lên ngôi là vào năm 1504 hoặc 1479 TCN.<ref>Edward F. Wente, ''Thutmose III's Accession and the Beginning of the New Kingdom,'' p.267. Journal of Near Eastern Studies, The University of Chicago Press, 1975.</ref> Và sau khi vương triều kéo dài 54 năm của Thutmose kết thúc,<ref>Breasted, James Henry. ''Ancient Records of Egypt, Vol. II'' p. 234. University of Chicago Press, Chicago, 1906.</ref> đó là lúc Amenhotep lên ngôi. Amenhotep đã có một giai đoạn đồng cai trị với người cha trong hai năm và bốn tháng trước khi chính thức kế vị,<ref name="VanSiclen 71"/> do đó thời điểm lên ngôi của ông là vào năm 1427 TCN theo bảng niên đại thấp,<ref name="Shaw 28">Shaw, Ian; and Nicholson, Paul. ''The Dictionary of Ancient Egypt.'' p.28. The British Museum Press, 1995.</ref> hoặc năm 1454 trước Công nguyên theo bảng niên đại cao. Độ dài vương triều của ông được xác định bởi một bình rượu có mang prenomen của nhà vua được tìm thấy trong ngôi đền tang lễ của Amenhotep II tại Thebes; và trên đó có ghi niên đại của vị vua này cao nhất được biết là năm thứ 26 cùng danh sách tên của người cung cấp rượu cho pharaon , Panehsy.<ref>Der Manuelian, op. cit., pp.42-43</ref> Có giả thuyết cho rằng ông đã cai trị tới 35 năm. Theo niên đại này, ông trị vì từ năm 1454 đến 1419.<ref name="VanSiclen 71"/> Tuy nhiên, có những vấn đề mà lý thuyết này phải đối mặt mà không thể được giải thích được<ref name="Manuelian 43">Peter Der Manuelian, ''Studies in the Reign of Amenophis II,'' p.43. Hildesheimer Ägyptologische Beiträge 26, Gerstenbeg Verlag, Hildesheim, 1987.</ref> Trong đó, Amenhotep chắc chắn sẽ phải qua đời khi ông 52 tuổi, nhưng một phân tích X quang xác ướp của ông đã cho thấy ông đã khoảng 40 khi qua đời.<ref name="Manuelian 44">Peter Der Manuelian, ''Studies in the Reign of Amenophis II,'' p.44. Hildesheimer Ägyptologische Beiträge 26, Gerstenbeg Verlag, Hildesheim, 1987.</ref> Theo đó, Amenhotep II thường xác định là có một Vương triều 26 năm và đã trị vì từ năm 1427-1401 trước Công nguyên.<ref name="Shaw 28"/>
==Chiến dịch==
[[Tập tin:ElephantineSteleOfAmenhotepII KunsthistorischesMuseum Nov13-10.jpg|thumb|200px|right|Phù điêu đá, nguồn gốc từ [[Elephantine]] và hiện nay trưng bày ở [[bảo tàng Kunsthistorisches]], Vienna, ghi lại chiến dịch thành công của Amenhotep II ở Syria, và dâng tặng chiến lợi phẩm cùng tù binh cho đền thờ [[Khnum]].]]
Chiến dịch đầu tiên của Amenhotep đã diễn ra vào năm cai trị thứ ba của ông.<ref name="Gardiner 200">Gardiner, Alan. ''Egypt of the pharaon s.'' p. 200. Oxford University Press, 1964.</ref> Nó được ghi lại rằng các pharaon đã bị tấn công bởi đạo quân [[Qatna]] trong khi đang vượt qua con [[sông Orontes]], nhưng ông đã giành được chiến thắng và đoạt được vô số chiến lợi phẩm, trong đó thậm chí có cả trang bị của một lính chiến xa [[Mitanni]]. Nhà vua còn nổi tiếng với sức mạnh của ông và ông được cho là đã tự tay hạ sát 7 hoàng tử nổi loạn tại [[Kadesh]], kết thúc thành công chiến dịch Syria lần thứ nhất của mình..<ref>Grimal, ''A History of Ancient Egypt'', p.218</ref> Sau chiến dịch này, nhà vua ra lệnh cho treo ngược thi thể của 7 vị hoàng tử lên trên mũi thuyền của mình.<ref>Grimal, Nicolas. ''A History of Ancient Egypt.'' p.218. Librairie Arthéme Fayard, 1988.</ref> Sau khi về đến Thebes, tất cả các hoàng tử này chỉ trừ một người đều bị treo lên trên các bức tường thành của thành phố.<ref name="Grimal, p.218">Grimal, p.218</ref> Người còn lại bị đem đến vùng đất [[Nubia]] vốn hay nổi dậy và bị treo lên trên tường thành của [[Napata]], như một ví dụ về hậu quả của việc nổi dậy chống lại pharaon và để đe dọa bất cứ địch thủ Nubia nào của chính quyền Ai Cập tại đó.<ref name="Grimal, p.218"/> Amenhotep đã gọi chiến dịch này là chiến dịch đầu tiên của ông trong một bia đá từ [[Amada]], tuy nhiên ông cũng gọi nó là chiến dịch thứ hai đầu tiên của ông và gây ra một số nhầm lẫn.<ref name="Gardiner 200"/> Giải thích phổ biến nhất cho điều này, mặc dù không được chấp nhận, rằng chiến dịch đầu tiên của ông được tiến hành trước khi vua cha qua đời và vì vậy là trước khi ông trở thành vị vua duy nhất của Ai Cập, và ông coi chiến dịch thứ hai của ông là đầu tiên, vì nó là lần đầu tiên ông tiến hành một mình.<ref name="Gardiner, p.200">Gardiner, p.200</ref>
 
Vào tháng 4 năm thứ 7 của mình, Amenhotep đã phải đối mặt với một cuộc nổi dậy lớn ở Syria gây ra bởi các chư hầu của [[Naharin]] và ông đã phái quân đội của mình tới Levant để dập tắt nó. Cuộc nổi loạn này có thể là do sự xúi giục từ người Mitanni, đối thủ chính ở vùng Cận Đông của Ai Cập.<ref name="Redford 162">Redford, Donald B. ''Egypt, Canaan, and Israel in Ancient Times.'' p. 162. Princeton University Press, Princeton NJ, 1992.</ref> Tấm bia ghi công chiến thắng của ông được khắc sau khi chiến dịch kết thúc cho thấy không có trận đánh lớn nào sảy ra. Có thể chiến dịch này tương tự như một trong những cuộc kinh lý Syria mà người cha ông đã tiến hành, và ông chỉ tiến đánh các đơn vị đồn trú nhỏ và buộc các thành phố phải thề trung thành với ông, những lời thề ngay lập tức bị phá vỡ sau khi ông rút đi.<ref name="Redford 163">Redford, Donald B. ''Egypt, Canaan, and Israel in Ancient Times.'' p. 163. Princeton University Press, Princeton NJ, 1992.</ref> Ngoài ra có một khoảng thời gian 2 tuần đã bị bỏ qua ở trên tấm bia đá này khi mà Amenhotep tiến đến gần Mitanni, do đó có thể là do quân đội của ông đã bị đánh bại trong chiến dịch này.<ref>Peter Der Manuelian, ''Studies in the Reign of Amenophis II,'' p.62. Hildesheimer Ägyptologische Beiträge 26, Gerstenbeg Verlag, Hildesheim, 1987.</ref> Chiến dịch cuối cùng của Amenhotep đã diễn ra vào năm thứ chín của ông, tuy nhiên dường như ông đã không tiến xa hơn về phía bắc so với [[biển Galilee]].<ref>Gardiner, Alan. ''Egypt of the pharaon s.'' p.202. Oxford University Press, 1964.</ref> Theo danh sách chiến lợi phẩm của chiến dịch này, Amenhotep đã bắt 101.128 nô lệ, đó là rõ ràng là một con số phóng đại.<ref>Peter Der Manuelian, ''Studies in the Reign of Amenophis II,'' p.76. Hildesheimer Ägyptologische Beiträge 26, Gerstenbeg Verlag, Hildesheim, 1987.</ref> Có lẽ bản danh sách này đã tính lại cả số nô lệ từ chiến dịch năm thứ 7, chẳng hạn như 15.070 công dân của Nukhash, bởi vì Amenhotep đã không tiến hành bất cứ chiến dịch nào gần Nukhash trong chiến dịch năm thứ 9 của ông.<ref>Gardiner, Alan. op. cit., p. 203. Oxford University Press, 1964.</ref> Tuy nhiên, thậm chí tính lại cả số này, con số này vẫn còn quá cao so với thực tế, và có lẽ chỉ là sự phóng đại.<ref>Peter Der Manuelian, ''Studies in the Reign of Amenophis II,'' p.77. Hildesheimer Ägyptologische Beiträge 26, Gerstenbeg Verlag, Hildesheim, 1987.</ref>
 
Sau chiến dịch diễn ra vào năm thứ chín của Amenhotep, quân đội Ai Cập và Mitanni không bao giờ giao chiến với nhau một lần nữa, và hai vương quốc dường như đã đạt được một sự hòa bình nhất định. Các ghi chép của Amenhotep cho biết rằng các vị vua Babylon, Hittie, và Mitanni đã phải cầu hòa và cống nạp cho ông kể từ sau năm thứ chín, mặc dù điều này nghe có vẻ hoang đường.<ref name="Redford 164">Redford, Donald B. ''Egypt, Canaan, and Israel in Ancient Times.'' p. 164. Princeton University Press, Princeton NJ, 1992.</ref> Tuy nhiên, một đoạn văn thứ hai xuất hiện trên các bức tường của Karnak, nói rằng hoàng tử của Mitanni đã tới cầu hòa với Amenhotep, và điều này không thể dễ dàng được giải thích theo cách như vậy.<ref name="Redford 164"/> Với việc [[người Hittite]] đang dần nổi lên như một thế lực hùng mạnh, đã khiến cho Mitanni cuối cùng phải tìm kiếm một đồng minh, và chắc chắn đã có một dạng hiệp ước nào đó giữa Ai Cập và Mitanni dưới vương triều vị vua kế vị của Amenhotep, nhưng có thể là nó đã được thiết lập sau khi chiến dịch của Amenhotep kết thúc, để cố gắng ngăn chặn bất kỳ chiến dịch nào khác mà gây ra sự lưu đày hàng loạt.<ref name="Redford 164"/> Bất chấp việc không chắc chắn về thời điểm đã diễn ra điều này, một nền hòa bình chính thức đã được duy trì giữa Amenhotep với vua của Mitanni. Sau đó, Amenhotep đã tập trung vào các vấn đề trong nước, với một ngoại lệ có thể. Một nhà nguyệm của vị phó vương Nubia dưới thời Amenhotep cho thấy Amenhotep đang nhận được cống nạp sau một chiến dịch Nubia, nhưng vẫn chưa xác định được thời điểm sảy ra.<ref>Peter Der Manuelian, ''Studies in the Reign of Amenophis II,'' p.92. Hildesheimer Ägyptologische Beiträge 26, Gerstenbeg Verlag, Hildesheim, 1987.</ref>