Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tutankhamun”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n chính tả, replaced: nguời → người
n replaced: ) → ) (2), , → , using AWB
Dòng 36:
Khi ông trở thành vua, ông đã kết hôn với người chị cùng cha khác mẹ với mình, [[Ankhesenpaaten]], bà sau đó đổi tên thành [[Ankhesenamun]]. Họ có hai người con gái với nhau nhưng đều bị chết yểu.<ref name="Hawass2010" /> Nghiên cứu chụp cắt lớp vi tính được thực hiện vào năm 2011 cho thấy một người con gái đã mất khi đang ở tháng thứ 5-6 của thai kì và người còn lại đang ở tháng thứ 9 của thai kỳ. Không có bằng chứng nào trong cả hai cả [[xác ướp]] cho thấy dấu vết của các dị tật bẩm sinh hoặc một nguyên nhân dẫn đến cái chết.<ref>Hawass, Zahi and Saleem, Sahar N. "Mummified daughters of King Tutankhamun: Archaeological and CT studies." ''The American Journal of Roentgenology'' 2011. Vol 197, No. 5, pp. W829–836.</ref>
===Vương triều===
Do ông lên ngôi khi còn rất trẻ, nhà vua có thể đã có những cận thần đầy quyền lực, có lẽ bao gồm tướng [[Horemheb]] và tể tướng [[Ay (pharaon )|Ay]]. Horemheb đã ghi lại rằng nhà vua đã phong cho ông ta làm "chúa tể của toàn bộ các vùng đất" vốn là một tước vị cha truyền con nối để duy trì luật pháp. Ngoài ra ông ta có khả năng trấn an vị vua trẻ khi ông nổi giận.<ref>Booth pp. 86–87</ref>
 
Vào năm trị vì thứ ba của mình, Tutankhamun đã cho hủy bỏ những thay đổi được thực hiện trong suốt vương triều của vua cha. Ông kết thúc sự thờ thần cúng thần [[Aten]] và khôi phục lại địa vị tối cao cho [[thần Amun]]. Lệnh cấm sự thờ cúng thần Amun đã được dỡ bỏ và các đặc quyền truyền thống dành cho tầng lóp tư tế đã được khôi phục. Kinh đô đã được dời về lại Thebes và thành phố [[Akhetaten]] bị từ bỏ.<ref>[[Erik Hornung]], ''Akhenaten and the Religion of Light'', Translated by David Lorton, Ithaca, New York: Cornell University Press, 2001, ISBN 0-8014-8725-0.</ref> Ông còn thay đổi tên của mình thành Tutankhamun, "Hiện thân sống của Amun".
Dòng 47:
===Sức khỏe và diện mạo===
[[Tập tin:Mummy of Tutankhamun.jpg|thumb|Xác ướp của Tutankhamun hiện nằm tại [[Thung lũng các vị vua]] trong phòng chôn cất ở ngôi mộ [[KV62]].]]
Tutankhamun có dáng vẻ mảnh khảnh và có chiều cao khoảng 180&nbsp;cm (5&nbsp;ft 11 in).<ref>[http://www.sciencedaily.com/releases/2006/11/061128084450.htm "Radiologists Attempt To Solve Mystery Of Tut's Demise"] from ScienceDaily.com</ref> Ông có những chiếc răng cửa lớn và đây là đặc trưng của dòng dõi hoàng tộc Thutmoses. Từ tháng 9 năm 2007 đến tháng 10 năm 2009, nhiều xác ướp khác nhau trở thành đối tượng trong các nghiên cứu nhân chủng học, X quang, và di truyền vốn là một phần của Dự án gia đình vua Tutankhamun. Các nghiên cứu cũng cho thấy rằng Tutankhamun đã "hơi hở hàm ếch"<ref>{{chú thích báo |first=Brian |last=Handwerk |url=http://news.nationalgeographic.com/news/2005/03/0308_050308_kingtutmurder.html |title=King Tut Not Murdered Violently, CT Scans Show |publisher=National Geographic News |date=ngày 8 tháng 3 năm 2005 |page=2 |deadurl=no |accessdate=ngày 21 tháng 10 năm 2013}}</ref> và có thể mắc cả chứng vẹo cột sống nhẹ. Khám nghiệm cơ thể của vua Tut cũng đã tiết lộ sự biến dạng trước đó chưa được biết ở trong chân trái của nhà vua, do hoại tử mô xương. Sự đau đớn do điều này gây ra đã buộc vua Tut phải sử dụng một cây gậy đi bộ, và nó đã được tìm thấy rất nhiều trong ngôi mộ của ông, tuy nhiên căn bệnh này lại không nguy hiểm đến tính mạng.<ref name="news.nationalgeographic.com">http://news.nationalgeographic.com/news/2010/02/100216-king-tut-malaria-bones-inbred-tutankhamun/</ref> Trong quá trình phân tích [[ADN]] xác ướp của vua Tut, các nhà khoa học đã phát hiện ra ADN của ký sinh trùng gây nên bệnh sốt rét nhiệt đới trong cơ thể của pharaon , nó đuợc coi là bằng chứng về mặt di truyền học lâu đời nhất của căn bệnh này. Điều thú vị là, có nhiều chủng mầm bệnh sốt rét đã được tìm thấy và nó chỉ ra rằng vua Tut đã bị bội nhiễm sốt rét trong suốt cuộc đời của ông. "Bệnh sốt rét đã làm suy yếu hệ thống miễn dịch của vua Tut và gây trở ngại cho quá trình chữa trị bàn chân của ông. Những yếu tố này, kết hợp với việc xương đùi trái của ông bị gãy theo như phát hiện của các nhà khoa học vào năm 2005, có thể cuối cùng đã giết chết vị vua trẻ tuổi"<ref name="news.nationalgeographic.com"/>.
===Phả hệ===
Vào năm 2008, một nhóm nghiên cứu bắt đầu tiến hành nghiên cứu ADN của Tutankhamun và các xác ướp những thành viên khác trong gia đình ông. Kết quả từ các mẫu DNA cuối cùng đã giúp trả lời một số câu hỏi về huyết thống của Tutankhamun, nó đã chứng minh rằng cha của ông là [[Akhenaten]], nhưng người mẹ của ông thì lại không thuộc vào một trong số những người vợ đã được biết đến của Akhenaten. Mẹ của ông là một trong số năm người chị em của cha ông, mặc dù vậy lại không rõ là ai.<ref name="bates1">{{chú thích báo |url=http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-1251731/King-Tutankhamuns-incestuous-family-revealed.html |title=Unmasked: The real faces of the crippled King Tutankhamun (who walked with a cane) and his incestuous parents |location=London |newspaper=Daily Mail |first=Claire |last=Bates |date=ngày 20 tháng 2 năm 2010}}</ref> Nhóm nghiên cứu đã có thể chứng minh với xác suất tới 99,99 phần trăm rằng [[Amenhotep III]] là cha nhân vật được chôn cất trong ngôi mộ [[KV55]], người được xác định là cha của Tutankhamun.<ref>{{chú thích web |url=http://ngm.nationalgeographic.com/2010/09/tut-dna/hawass-text/5 |title=King Tut's Family Secrets |work=National Geographic |date=September 2010 |accessdate=ngày 11 tháng 10 năm 2010}}</ref> Mẹ của vị vua trẻ tuổi đã được tìm thấy thông qua các xét nghiệm DNA và là một xác ướp được biết đến với tên gọi "[[Quý bà trẻ]]" (KV35YL), được tìm thấy bên cạnh xác ướp nữ hoàng [[Tiye]] trong hốc tường của ngôi mộ KV35. DNA của bà đã chứng minh rằng, bà là một người con của Amenhotep III với Tiye; do đó, cha mẹ của Tutankhamun là anh em ruột.<ref>{{chú thích web |url=http://ngm.nationalgeographic.com/2010/09/tut-dna/hawass-text/7 |title=King Tut's Family Secrets |work=National Geographic |date=September 2010 |accessdate=ngày 11 tháng 10 năm 2010}}</ref> Nữ hoàng Tiye đã có nhiều ảnh hưởng về mặt chính trị trong triều đình và đóng vai trò như một cố vấn cho con trai của bà sau khi người chồng của bà qua đời. Tuy nhiên, một số nhà [[di truyền học]] đã tranh cãi về những phát hiện này và "phàn nàn rằng nhóm nghiên cứu đã sử dụng kỹ thuật phân tích không phù hợp."<ref>{{chú thích web |url=http://archaeologynewsnetwork.blogspot.com/2011/01/dna-experts-disagree-over-tutankhamun.html |title=DNA experts disagree over Tutankhamun's ancestry |publisher=Archaeology News Network |date=ngày 22 tháng 1 năm 2011 |accessdate=ngày 24 tháng 2 năm 2011}}</ref>
Dòng 65:
[[Tập tin:Tutankhamun at Luxor temple.jpg|thumb|right|Tượng Tutankhamun và Ankhesenamun tại Luxor.]]
 
Với việc Tutankhamun qua đời và hai người con chết non được chôn cất cùng với ông, dòng họ Thutmoses đã chấm dứt. Các bức thư Amarna sau đó cho biết rằng người vợ góa của Tutankhamun, đã viết thư gửi cho vua [[Suppiluliuma I]] của người Hittite, thỉnh cầu với ông ta rằng liệu bà có thể kết hôn với một người con trai của ông ta được hay không. Bức thư không nhắc tới việc Tutankhamun đã qua đời như thế nào. Ankhesenamun đã nói rằng bà đã rất lo sợ nhưng sẽ không lấy bất cứ cận thần nào của mình. Tuy nhiên, vị hoàng tử này đã bị sát hại trước khi có thể đến nơi. Ngay sau đó, [[Ay (pharaon )|Ay]] đã cưới vợ góa của Tutankhamun và trở thành vị pharaon tiếp theo. Đồng thời đã có một cuộc chiến tranh nổ ra giữa hai nước và Ai Cập đã bị thua trận.<ref>Interview with G.A. Gaballa, of Cairo University. "The Hittites: A Civilization that Changed the World" by Cinema Epoch 2004. Directed by Tolga Ornek. Documentary.</ref> Số phận của Ankhesenamun sau đó không được biết đến, bà đã biến mất khỏi các ghi chép lịch sử và người vợ thứ hai của Ay là [[Tey]] đã trở thành [[Chính cung hoàng hậu]]. Sau khi Ay qua đời, Horemheb đã cướp ngôi vua và tiến hành một chiến dịch nhằm xóa bỏ mọi thứ liên quan đến ông, cha của Tutankhamun, [[Akhenaten]], người mẹ kế [[Nefertiti]], người vợ [[Ankhesenamun]] của ông, và cả những người chị em cùng cha khác mẹ cũng như các thành viên khác trong gia đình. Toàn bộ hình ảnh và đồ hình của ông đều đã bị xóa bỏ. Bất chấp điều này, [[Horemheb]] có thể đã cưới một người em gái của Nefertiti, [[Mutnedjmet]], nhưng họ không có con với nhau và sau này ông ta đã truyền ngôi lại cho Paramessu, vị vua sáng lập nên [[Vương triều thứ 19|vương triều Ramesses]].
 
== Chú thích ==
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Tutankhamun”