|
[[Tập tin:Astronaut-EVA.jpg|thumb|right|200px|Đến giữa [[thế kỷ 20]], con người đã có trình độ '''công nghệ''' cao đủ để rời bầu khí quyển [[Trái Đất]] và khám phá không gian.]]
{{dablink|Xem thêm: [[Khoa học]] và [[Kỹ thuật]]}}
'''Công nghệ''' ([[tiếng Anh]]: ''technology'') là sự tạo ra, sự biến đổi, việc sử dụng, và [[kiến thức]] về các [[công cụ]], [[máy móc]], [[kỹ thuật]], kỹ năng nghề nghiệp, [[hệ thống]], và phương pháp [[tổ chức]], nhằm giải quyết một vấn đề, cải tiến một giải pháp đã tồn tại, đạt một mục đích, hay thực hiện một chức năng cụ thể. Công nghệ cũng có thể chỉ là một tập hợp những [[công cụ]] như vậy, bao gồm [[máy móc]], những sự sắp xếp, hay những quy trình. Công nghệ ảnh hưởng đáng kể lên khả năng kiểm soát và thích nghi của con người cũng như của những [[động vật]] khác vào [[môi trường tự nhiên]] của mình. [[Thuật ngữ]] có thể được dùng theo nghĩa chung hay cho những lĩnh vực cụ thể, ví dụ như "công nghệ xây dựng", "[[công nghệ thông tin]]".
Trong [[tiếng Việt]], các từ "[[khoa học]]", "[[kỹ thuật]]", và "công nghệ" đôi khi được dùng với nghĩa tương tự nhau hay được ghép lại với nhau (chẳng hạn "[[khoa học kỹ thuật]]", "khoa học công nghệ", và "kỹ thuật công nghệ"). Tuy vậy, công nghệ khác với [[khoa học]] và [[kỹ thuật]]. [[Khoa học]] là toàn bộ hoạt động có [[hệ thống]] nhằm [[xây dựng]] và [[tổ chức]] kiến thức dưới hình thức những lời giải thích và tiên đoán có thể kiểm tra được về [[vũ trụ]]. Còn [[kỹ thuật]] là việc [[ứng dụng]] các [[kiến thức]] khoa học, [[kinh tế]], [[xã hội]], và thực tiễn để [[thiết kế]], [[xây dựng]], và duy trì các cấu trúc, [[máy móc]], thiết bị, [[hệ thống]], [[vật liệu]], và quá trình.
== Tổng quan==
Loài người bắt đầu sử dụng công nghệ khi chuyển đổi [[tài nguyên thiên nhiên]] thành những [[công cụ]] đơn giản. Việc [[khám phá]] ra khả năng kiểm soát lửa [[thời tiền sử]] đã làm tăng nguồn [[thực phẩm]] và việc [[phát minh]] ra [[bánh xe]] giúp [[con người]] đi lại và kiểm soát [[môi trường]] sống của mình. Những phát triển công nghệ gần đây, bao gồm công nghệ in ấn, [[máy điện thoại]], và [[Internet]], đã làm giảm những trở ngại về mặt [[vật lý]] trong [[truyền thông]] và cho phép [[con người]] tương tác với nhau [[tự do]] ở cấp độ [[toàn cầu]]. Tuy nhiên, không phải công nghệ nào cũng được sử dụng cho mục đích [[hòa bình]]; sự phát triển của [[vũ khí]] với sức tàn phá không ngừng tăng lên đã diễn ra trong suốt chiều dài [[lịch sử]], từ cái [[dùi cui]] cho đến [[vũ khí hạt nhân]].
Công nghệ tác động lên [[xã hội]] và những gì chung quanh nó trên một số phương diện. Ở nhiều [[xã hội]], công nghệ đã giúp tạo ra những nền [[kinh tế]] phát triển cao (bao gồm nền kinh tế toàn cầu ngày nay) và một tầng lớp giàu có từ đó nổi lên. Nhiều quá trình công nghệ sản sinh ra những sản phẩm phụ không ai mong muốn, như sự [[ô nhiễm]], và làm cạn kiệt [[tài nguyên thiên nhiên]], tàn phá [[môi trường tự nhiên]] của [[Trái Đất]]. Những [[ứng dụng]] công nghệ khác nhau tác động đến những giá trị của [[xã hội]] và công nghệ mới thường kéo theo những vấn đề [[đạo đức]] mới.
== Định nghĩa của từ công nghệ ==
Công nghệ (có nguồn gốc từ ''technologia'', hay τεχνολογια, trong [[tiếng Hy Lạp]]; ''techne'' có nghĩa là thủ công và ''logia'' có nghĩa là "[[châm ngôn]]") là một [[thuật ngữ]] rộng ám chỉ đến các [[công cụ]] và mưu mẹo của [[con người]]. Tùy vào từng ngữ cảnh mà [[thuật ngữ]] công nghệ có thể được hiểu:
* [[Công cụ]] hoặc [[máy móc]] giúp con người giải quyết các vấn đề;
* Các [[kỹ thuật]] bao gồm các phương pháp, [[vật liệu]], [[công cụ]] và các tiến trình để giải quyết một vấn đề;
* Các [[sản phẩm]] được tạo ra phải hàng loạt và giống nhau.
* Sản phẩm có [[chất lượng]] cao và giá thành hạ
Định nghĩa công nghệ do [[Ủy ban Kinh tế Xã hội châu Á Thái Bình Dương Liên Hiệp Quốc]] (ESCAP): Công nghệ là [[kiến thức]] có [[hệ thống]] về quy trình và [[kỹ thuật]] dùng để chế biến [[vật liệu]] và [[thông tin]]. Nó bao gồm [[kiến thức]], thiết bị, phương pháp và các [[hệ thống]] dùng trong việc tạo ra [[hàng hóa]] và cung cấp dịch vụ.
== Lịch sử công nghệ ==
{{chính|Lịch sử phát triển công nghệ|Thời gian biểu của các phát minh quan trọng}}
=== Thời kì đồ đá cũ (2,5 triệu năm – 10.000 TCN) ===
[[Tập tin:Chopper of Dmanisi.png|nhỏ|phải|A primitive [[chopper (archaeology)|chopper]]]]
{{Further2|[[Outline of prehistoric technology]]}}
Con người sử dụng các công cụ là một phần trong quá trình khám phá và sự tiến hóa. Con người thuở ban đầu tiến hóa từ một loài [[họ Người|hominidae]] biết tìm tòi, đi bằng 2 chân,<ref>{{chú thích web|accessdate = ngày 17 tháng 5 năm 2008 |url=http://www.bbc.co.uk/sn/prehistoric_life/human/human_evolution/mother_of_man1.shtml|title=Mother of man – 3.2 million years ago |publisher=[[BBC]]}}</ref> có bộ não bằng khoảng 1/3 bộ não người hiện đại.<ref>{{chú thích web|accessdate = ngày 17 tháng 5 năm 2008 |url=http://www.history.com/encyclopedia.do?articleId=212317|title=Human Evolution|publisher=[[History (TV channel)|History channel]] |archiveurl = http://web.archive.org/web/20080423204038/http://www.history.com/encyclopedia.do?articleId=212317 <!-- Bot retrieved archive --> |archivedate = ngày 23 tháng 4 năm 2008}}</ref> Việc sử dụng công cụ đã không có thay đổi đáng kể trong hầu hết giai đoạn ban đầu của lịch sử loài người, nhưng vào khoảng thời gian cách đây 50.000 năm, những hành vi phức tạp và sử dụng các công cụ xuất hiện, làm nhiều nhà khảo cổ học kết nối với sự xuất hiện các [[ngôn ngữ]] hiện đại một cách đầy đủ.<ref>{{chú thích web|accessdate = ngày 17 tháng 5 năm 2008 |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9503E0DF173CF936A25754C0A9659C8B63&sec=health&spon=&pagewanted=1|title= Early Voices: The Leap to Language |work=[[The New York Times]]|date = ngày 15 tháng 7 năm 2003 |author=Wade, Nicholas}}</ref>
==== Đồ đá ====
| 