Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Ô nhiễm không khí”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n replaced: . → . (8), , → , (5) using AWB
Dòng 2:
'''Ô nhiễm không khí''' là sự thay đổi lớn trong thành phần của [[không khí]], chủ yếu do [[khói]], [[bụi]], [[hơi]] hoặc các khí lạ được đưa vào không khí, có sự tỏa mùi, làm giảm tầm nhìn xa, gây biến đổi [[khí hậu]], gây bệnh cho
 
[[con người]] và cũng có thể gây hại cho các sinh vật khác như động vật và cây lương thực, và có thể làm hỏng môi trường tự nhiên hoặc xây dựng. Hoạt động của con người và các quá trình tự nhiên có thể gây ra
 
ô nhiễm không khí.
Dòng 10:
Ô nhiễm không khí khiến hơn 3 triệu người chết sớm mỗi năm, nó đe dọa gần như toàn bộ cư dân thành phố lớn tại những nước đang phát triển. Theo đài [[Fox News]] 80% các thành phố trên thế giới không đáp
 
ứng được tiêu chuẩn của [[Tổ chức Y tế Thế giới]] (WHO) về chất lượng không khí, trong đó chủ yếu tập trung ở các nước nghèo. WHO cho biết mức độ ô nhiễm không khí đô thị toàn cầu đã tăng 8% bất chấp những
 
cải thiện ở một số vùng. Điều này dẫn đến nguy cơ [[đột quỵ]], [[bệnh tim|bệnh tim mạch]], [[ung thư phổi]] cùng hàng loạt vấn đề về đường hô hấp.<ref name="vne516">{{Chú thích web|url=http://suckhoe.vnexpress.net/tin-tuc/suc-khoe/3-trieu-nguoi-chet-som-moi-nam-do-o-nhiem-khong-khi-toan-cau-3403594.html|title=3 triệu người chết sớm mỗi năm do ô nhiễm không khí toàn cầu| ngày = 16 tháng 5 năm 2016 | ngày truy cập = 17 tháng 5 năm 2016 | nơi xuất bản = vnexpress}}</ref><ref name="wp513">{{Chú thích web|url=https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2016/05/13/the-most-polluted-city-in-the-world-isnt-beijing-or-delhi/|title=The most polluted city in the world isn’t Beijing or Delhi| ngày = 13 tháng 5 năm 2016 | ngày truy cập = 17 tháng 5 năm 2016 | nơi xuất bản =washingtonpost}}</ref>
Dòng 17:
Một chất gây ô nhiễm không khí là một chất trong không khí có thể gây hại cho con người và hệ sinh thái. Chất này có thể là các hạt rắn, giọt chất lỏng, hoặc khí. Chất gây ô nhiễm có thể có nguồn gốc tự nhiên hoặc
 
do con người tạo ra. Chất gây ô nhiễm được phân loại sơ cấp và thứ cấp .Các chất gây ô nhiễm sơ cấp thường được phát thải từ quá trình chẳng hạn như tro từ phun trào núi lửa, từ các oạt động sản xuất.
 
Các ví dụ khác bao gồm khí [[Cacbon monoxit|carbon monoxide]] từ khí thải động cơ, hoặc [[sulfur dioxide]] thải ra từ các nhà máy. Các chất gây ô nhiễm thứ cấp không phát ra trực tiếp. Thay vào đó, chúng hình thành trong không khí khi
 
các chất ô nhiễm sơ cấp phản ứng hoặc tương tác với các thành phần môi trường. Ozon tầng mặt đất là một ví dụ nổi bật của một chất gây ô nhiễm thứ cấp. Một số chất ô nhiễm có thể là cả sơ cấp và thứ cấp: chúng
Dòng 26:
 
''Các chất ô nhiễm phát thải vào trong không khí do hoạt động của con người bao gồm:''
* [[Cacbon điôxít|Carbon dioxide]] ( CO<sub>2</sub>) - Nó có vai trò như là một khí gây hiệu ứng nhà kính hàng đầu ,được mô tả như là "chất gây ô nhiễm hàng đầu" và "ô nhiễm khí hậu tồi tệ nhất".[[Cacbon điôxít|Carbon dioxide]] là một thành phần tự nhiên của khí quyển, cần thiết cho đời sống thực vật và được thải ra bởi hệ thống hô hấp của con người.CO<sub>2</sub> hiện chiếm khoảng khoảng 405 phần triệu ([[Ppm (mật độ)|ppm]]) khí quyển trái đất, so với khoảng 280 ppm trong thời kỳ tiền công nghiệp, và hàng tỷ tấn CO<sub>2</sub> được phát thải hàng năm bằng việc đốt các nhiên liệu hóa thạch.Hiện nay nồng độ CO<sub>2</sub> trong khí quyển của trái đất ngày một tăng.
* S[[sulfur dioxide|ulfur oxide]](SOx) - đặc biệt sulfur dioxide, một hợp chất hóa học có công thức SO<sub>2</sub>. SO<sub>2</sub> được tạo ra bởi các núi lửa và trong các quy trình sản xuất công nghiệp khác nhau. Than và dầu mỏ thường chứa các hợp chất [[lưu huỳnh]], và sự đốt cháy của chúng tạo ra sulfur dioxide. Quá trình [[oxy hóa]] SO<sub>2</sub>, thường ở sự hiện diện của một chất xúc tác như NO<sub>2</sub>, hình thành H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>, và do đó [[mưa acid]]. Đây là một trong những nguyên nhân gây ra mối quan ngại về tác động môi trường của việc sử dụng các nhiên liệu này làm nguồn năng lượng.
* [[Ôxít nitơ|Oxit nitơ]] (NOx) - Các oxit nitơ, đặc biệt là nitơ dioxit, bị thải ra khỏi quá trình đốt cháy nhiệt độ cao và cũng được sản sinh trong các cơn dông do sự phóng điện. Nitơ dioxit là một hợp chất hóa học có công thức NO<sub>2</sub> .Nó là một trong vài oxit nitơ. Một trong những chất gây ô nhiễm không khí nổi bật nhất, chất khí độc màu nâu đỏ này có mùi đặc trưng.
* [[Carbon monoxide]] (CO) - CO là một loại khí không màu, không mùi, độc nhưng không gây kích thích. Nó là sản phẩm của sự đốt cháy hông đầy đủ của nhiên liệu như khí tự nhiên, than đá hoặc gỗ. ói xả từ các phương tiện giao thông là một nguồn chính của carbon monoxide.
* Hợp chất hữu cơ dễ bay hơi(VOC) - VOCs là một chất gây ô nhiễm không khí ngoài trời. Chúng được phân loại là [[metan]] (CH <sub>4</sub> ) hoặc không phải là metan (NMVOCs). Methane là một khí nhà kính góp phần làm tăng sự ấm lên toàn cầu. Các VOCs hydrocacbon khác cũng là các khí nhà kính quan trọng vì vai trò của chúng trong việc tạo ra ozon và kéo dài tuổi thọ Methane ,tùy thuộc vào chất lượng không khí địa phương. Các benzen thơm, toluene và xylene được nghi ngờ có chất gây ung thư và có thể dẫn đến bệnh bạch cầu với tiếp xúc kéo dài. 1,3-butadien là một hợp chất nguy hiểm khác thường liên quan đến việc sử dụng trong công nghiệp. 
* Các kim loại độc như [[Lead|chì]] và thủy ngân , đặc biệt là các hợp chất của chúng.
* [[Chlorofluorocarbon|Chlorofluorocarbons]]s (CFCs) - có hại cho tầng ozon; Các khí thải ra từ máy điều hòa không khí, tủ lạnh, bình xịt aerosol ... Khi phát tán vào không khí, CFCs tăng lên tầng bình lưu. Ở đây chúng tiếp xúc với các loại khí khác và làm hư tầng ozon . Điều này cho phép các tia cực tím có hại đến được bề mặt trái đất. Điều này có thể dẫn đến ung thư da, bệnh về mắt và thậm chí có thể gây hại cho cây trồng.
* [[Ammonia|Amoniac]] (NH <sub>3</sub> ) - phát ra từ quá trình sản xuất nông nghiệp. Amoniac là một hợp chất có công thức NH <sub>3</sub> . Nó thường gặp phải như một loại khí có mùi đặc trưng. Amoniac đóng góp đáng kể vào nhu cầu dinh dưỡng của các sinh vật trên cạn bằng cách làm tiền thân cho thực phẩm và phân bón. Amoniac, trực tiếp hoặc gián tiếp, cũng là một khối xây dựng cho việc tổng hợp nhiều dược phẩm. Mặc dù sử dụng rộng rãi, Amoniac có tính ăn mòn và độc hại. Trong khí quyển, amoniac phản ứng với oxit nitơ và lưu huỳnh để tạo thành các hạt thứ sinh.
* [[Mùi]] - chẳng hạn như rác thải, nước thải và quy trình công nghiệp
Dòng 45:
* Bụi từ nguồn tự nhiên, thường là diện tích đất lớn có ít hoặc không có thảm thực vật
* [[Methane]] , được thải ra bởi quá trình tiêu hóa thức ăn của động vật như gia súc.
* [[Radon|Khí Radon]] từ sự phân rã phóng xạ trong lớp vỏ trái đất . Radon là một loại khí không độc, không mùi, tự nhiên, phóng xạ tự nhhieen hình thành từ sự phân rã của radium. Nó được xem là mối nguy hiểm cho sức khoẻ. Radon khí từ các nguồn tự nhiên có thể tích lũy trong các tòa nhà, đặc biệt là trong khu vực kín như tầng hầm và nó là nguyên nhân thường gặp nhất thứ hai của ung thư phổi, sau khi hút thuốc.
* Khói và [[carbon monoxide]] từ cháy rừng.
* Thực vật, ở một số vùng, thải ra một lượng đáng kể các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs) trong những ngày ấm áp hơn. Các VOC này phản ứng với các chất gây ô nhiễm chủ yếu do con người - NO <sub>x</sub> , SO <sub>2</sub> và các hợp chất cacbon hữu cơ anthropogenic - để tạo ra một đám mây mờ theo mùa của các chất ô nhiễm thứ cấp.  Kẹo cao su đen, cây dương, cây sồi và cây liễu là một số ví dụ về thực vật có thể tạo ra lượng VOCs phong phú.Sản lượng VOC từ những loài này dẫn đến mức ozon cao gấp 8 lần so với các loài cây có ảnh hưởng thấp. 
* Hoạt động núi lửa , tạo ra [[Sulfur|lưu huỳnh]] , [[Chlorine|clo]] và tro bụi.
 
=== Công nghiệp ===
Dòng 56:
* '''Hơi khói''' từ sơn,hơi xịt và các dung môi khác
* '''Chất thải lắng đọng''' trong các[[Landfall, Minnesota| bãi chôn lấp]] , tạo [[Methane|khí mê-tan]] . Methane rất dễ cháy và có thể tạo thành các hỗn hợp nổ với không khí. Methane cũng là một chứng ngạt và có thể di chuyển oxy trong một không gian kín.Ngạt thở hoặc nghẹt thở có thể xảy ra nếu nồng độ oxy giảm xuống dưới 19,5% do sự dịch chuyển.
* '''Tài nguyên quân sự,''' chẳng hạn như ,vũ kí hạt nân, khí độc , chiến tranh hóa ọc và tên [[Rocket|lửa]]
Đây là nguồn gây ô nhiễm lớn nhất của con người. Các quá trình gây ô nhiễm là quá trình đốt các nhiên liệu [[hóa thạch]]: [[than]], dầu, [[khí đốt]] tạo ra: CO2, CO, SO2, NOx, các chất hữu cơ chưa cháy hết: muội than, bụi, quá trình thất thoát, rò rỉ trên dây chuyền công nghệ, các quá trình vận chuyển các hóa chất bay hơi, bụi.
 
Dòng 74:
Mặc dù việc sử dụng [[Asbestos|amiăng]] ở nhiều nước đã bị cấm ở nhiều nước nhưng việc sử dụng [[Asbestos|amiăng]] rộng rãi trong môi trường công nghiệp và trong nước đã khiến một chất liệu rất nguy hiểm ở nhiều địa phương.Asbestoss  là một chứng bệnh viêm mãn tính gây ảnh hưởng đến mô của phổi. Nó xảy ra sau khi tiếp xúc nhiều lâu với chất asbestos từ vật liệu có chứa amiăng trong cấu trúc. Những người bị bệnh khó thở nặng (  khó thở) và có nguy cơ gia tăng về một số loại ung thư phổi khác nhau . Vì những giải thích rõ ràng không phải lúc nào cũng nhấn mạnh trong các tài liệu phi kỹ thuật, nên cẩn thận để phân biệt giữa một số dạng bệnh có liên quan. [http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0015/123072/AQG2ndEd_6_2_asbestos.PDF Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)] , những điều này có thể được định nghĩa là; Asbestos , ''ung thư phổi'' và  (thường là một dạng ung thư rất hiếm gặp, khi phổ biến rộng rãi nó gần như luôn luôn liên quan đến tiếp xúc lâu dài với amiăng).
 
Sinh học các nguồn ô nhiễm không khí cũng được tìm thấy trong nhà, như khí và các hạt bụi trong không khí. Vật nuôi tạo ra lông, người sản xuất bụi từ mảnh phút da và tóc bị phân hủy, mạt bụi và dùng giường, thảm và đồ nội thất sản enzyme và phân phân kích cỡ micromét, dân cư phát ra khí metan, Khuôn mẫu trên các bức tường và tạo ra mycotoxyn và bào tử, máy lạnh hệ thống có thể ủ bệnh và nấm mốc, vầâyy trồng trong nhà , đất và xung quanh khu vườn có thể sản xuất phấn hoa, bụi, và nấm mốc.
 
== '''Ảnh hưởng đến sức khỏe''' ==
Ô nhiễm không khí là một yếu tố nguy cơ đáng kể đối với một số bệnh liên quan đến ô nhiễm và tình trạng sức khoẻ bao gồm nhiễm trùng hô hấp, bệnh tim, COPD, đột qu and và ung thư phổi . Các ảnh hưởng sức khoẻ do ô nhiễm không khí có thể bao gồm khó khăn trong việc thở, khò khè, ho, hen suyễn và tình trạng trầm trọng của hô hấp và tim mạch. Những ảnh hưởng này có thể làm tăng việc sử dụng thuốc, tăng khám bác sĩ hoặc phòng cấp cứu, nhập viện nhiều hơn và tử vong sớm. Tác động của sức khoẻ con người đến chất lượng không khí nghèo nàn là rất lớn, nhưng chủ yếu ảnh hưởng đến hệ thống hô hấp và hệ thống tim mạch. Các phản ứng cá nhân đối với chất gây ô nhiễm không khí tùy thuộc vào loại chất gây ô nhiễm mà người đó tiếp xúc, mức độ tiếp xúc, tình trạng sức khoẻ và di truyền của cá nhân. Các nguồn phổ biến nhất của ô nhiễm không khí bao gồm các hạt, ozon, nitơ dioxide, và dioxide lưu huỳnh. Trẻ em dưới 5 tuổi sống ở các nước đang phát triển là những người dễ bị tổn thương nhất về số tử vong do ô nhiễm không khí trong nhà và ngoài trời .
 
=== Tử vong ===
Tổ chức Y tế Thế giới ước tính vào năm 2014 rằng mỗi năm ô nhiễm không khí gây ra cái chết non tháng của khoảng 7 triệu người trên toàn thế giới . Ấn Độ có tỷ lệ tử vong cao nhất do ô nhiễm không khí. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, Ấn Độ cũng có nhiều ca tử vong do hen suyễn hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Trong tháng 12 năm 2013, ô nhiễm không khí ước tính giết 500.000 người ở Trung Quốc mỗi năm. Có sự tương quan dương giữa tử vong do viêm phổi và ô nhiễm không khí do phát thải xe cơ giới.
 
Tử vong hàng năm của người châu Âu sớm do ô nhiễm không khí ước tính là 430.000. Nguyên nhân quan trọng của những người chết là nitơ dioxit và các oxit nitơ khác (NOx) phát ra từ các phương tiện giao thông đường bộ. Trên khắp Liên minh châu Âu, ô nhiễm không khí ước tính làm giảm tuổi thọ gần chín tháng . Nguyên nhân gây tử vong bao gồm đột ques, bệnh tim, COPD, ung thư phổi và nhiễm trùng phổi.
 
Ô nhiễm không khí đô thị ngoài khơi ước tính gây ra 1,3 triệu trường hợp tử vong trên toàn thế giới mỗi năm. Trẻ em đặc biệt có nguy cơ do sự non trẻ của hệ thống hô hấp của cơ thể.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Ô_nhiễm_không_khí”