Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Thái thượng hoàng hậu”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
[[File:Sung_Kao-tsung%27s_Empress_(Leaf_9_from_Half-length_Portraits_of_Sung_Emperors_and_Empresses).jpg|thumb|right|250px|[[Ngô Thược Phân]], Thái thượng hoàng hậu thời [[Nam Tống]], kế hậu của [[Tống Cao Tông]].]]
{{chú thích trong bài}}
 
'''Thái thượng hoàng hậu''' ([[chữ Hán]]: 太上皇后) là chức danh để gọi vị hoàng[[Hoàng hậu]] của [[Thái thượng hoàng]]. Ý nghĩa của danh vị này, theo lý thuyết là ''"vị Hoàng hậu bề trên"'' trong triều đình phong kiến.
 
==Phân biệt với Hoàng thái hậu==
Theo lẽ thông thường, khi [[Hoàng đế]] qua đời, vị quân vương mới, người có quan hệ dòng dõi với vị quân vương tiền nhiệm, sau khi lên ngôi sẽ tôn vị [[Hoàng hậu]] của Hoàng đế tiền nhiệm là [[Hoàng thái hậu]]. Nếu vị Hoàng hậu có vị trí là chị dâu, Hoàng đế kế nhiệm sẽ tôn thêm phong hiệu để phân biệt, như trường hợp [[Tống hoàng hậu (Tống Thái Tổ)|Khai Bảo hoàng hậu]].
 
KhiTuy nhiên, khi [[Hoàng đế]] quachưa đờimất, vuamà mớichỉ lên[[thiện ngôinhượng]] thìcho người khác rồi về làm [[HoàngThái hậuthượng hoàng]] củathì vuaHoàng cũhậu được tôngọi là [['''Thái thượng hoàng hậu'''. Khi Thái thượng hoàng mất, thì Thái thượng hoàng hậu mới thành Hoàng thái hậu]].
 
Tuy nhiên khi [[Hoàng đế]] chưa mất, mà chỉ nhường ngôi cho người khác rồi về làm [[Thái thượng hoàng]] thì hoàng hậu được gọi là Thái thượng hoàng hậu. Chỉ khi Thái thượng hoàng mất thì Thái thượng hoàng hậu mới thành Hoàng thái hậu.
 
==Thái thượng hoàng hậu của Việt Nam==
Tại [[Việt Nam]], quốc gia theo mô hình phong kiến của Trung Hoa, danh vị Thái thượng hoàng hậu có được đề cập. Tuy nhiên không có sự thống nhất, vì phần lớn các Thái thượng hoàng đế sau khi thiện nhượng, các vị Hoàng hậu vẫn trở thành Hoàng thái hậu.
 
Thái thượng hoàng đầu tiên của Việt Nam là [[Sùng Hiền hầu]], do có con là Lý Dương Hoán được [[Lý Nhân Tông]] chỉ định làm vuangười kế vị, tức [[Lý Thần Tông]],. tuyTuy nhiên, khôngmẹ thấycủa nóiLý đếnThần cóTông là Đỗ phu nhân được ghi là tôn phonglàm cho[[Hoàng mẹthái hậu]], ở Động Nhân cung<ref>ĐVSKTT - Lý Thần Tông bản kỷ:''"Kỷ Dậu, [Thiên Thuận] năm thứ 2 [1129], (Tống Kến Viêm năm thứ 3). Mùa xuân, tháng giêng. Ngày Giáp Ngọ, tôn thân phụ là Sùng Hiền hầu làm Thái thượng hoàng và thân mẫu Đỗ thị làm Hoàng thái hậu, ở tại cung hayĐộng khôngNhân."''</ref>.
 
Khi [[Lý Huệ Tông]] nhường ngôi cho [[Lý Chiêu Hoàng]] về làm Thái thượng hoàng, thì hoàngvợ hậuông là [[Linh Từ quốc mẫu|TrầnThuận ThịTrinh Dunghoàng hậu]] đáng lý sẽ trở thành Thái thượng hoàng hậu của triều Lý. Tuy nhiên, saukhông đócó triềughi Trầnchép lênchứng thayminh thìviệc bà chỉ còn là [[Công chúa]]này.
 
Các vuaHoàng đế nhà Trần nhường ngôi về làm Thái thượng hoàng, thì các hoàngHoàng hậu theo lý cũng sẽ đều thành Thái thượng hoàng hậu. Tuy nhiên việc này lại có mâu thuẫn ngay trong ghi chép nhà Trần, ví dụ như:
* [[Quý Tỵ]], Trùng Hưng năm thứ 9 ([[1293]]), [[Trần Nhân Tông]] Trần Khâm nhường ngôi cho Hoàng thái tử Thuyên, tức [[Trần Anh Tông]]. Hoàng đế tự xưng là '''Anh Hoàng''', tôn Thượng hoàng làm '''Hiến Nghiêu Quang Thánh Thái Thượng Hoàng Đế''', tôn [[Bảo Thánh hoàng hậu]] làm '''Khâm Từ Bảo Thánh hoàng thái hậu'''.
* [[Giáp Dần]], Hưng Long năm thứ 22 ([[1314]]), Trần Anh Tông nhường ngôi cho Hoàng thái tử Mạnh, tức [[Trần Minh Tông]]. Hoàng đế tự xưng là '''Ninh Hoàng''', tôn Thượng hoàng là '''Quang Nghiêu Duệ Vũ Thái Thượng Hoàng Đế'''; tôn [[Thuận Thánh hoàng hậu]] là '''Thuận Thánh Bảo Từ Thái Thượng hoàng hậu'''.
 
Vào thời [[Lê trung hưng]], [[Lê Thần Tông]] nhượng vị cho [[Lê Chân Tông]], ĐVSKTT ghi chép thể lệ tôn vị như sau:
 
* [[Quý Mùi]], Dương Hoà năm thứ 9 ([[1643]]), mùa đông, tháng 10, ngày 13 là ngày Quý Dậu, Hoàng đế sai Quỳnh công Trịnh Đệ mang tờ cáo nhường ngôi cho Hoàng thái tử Duy Hựu. Thái tử lên ngôi ở Cần Chính điện, lúc ấy mới 13 tuổi. Đại xá, đổi niên hiệu là Phúc Thái, tôn Đế lên làm Thái thượng hoàng, tôn Hoàng hậu Trịnh thị làm Hoàng thái hậu, ở Đức Thọ cung. Gia tôn Hoàng thái hậu Trịnh thị làm Thái hoàng thái hậu.
 
Theo [[Quốc sử quán triều Nguyễn]], khi [[Thành Thái]] bị buộc thoái vị, người Pháp đã từng tham khảo thông lệ thoái vị. Khi ấy, triều đình chỉ ra theo lệ xưa, Hoàng đế thoái vị gọi là ''Thái thượng hoàng'', còn Hoàng mẫu gọi là ''Hoàng thái hậu''. Sau đó, người Pháp lại thay đổi, gọi Thành Thái Đế là '''Hoàng phụ Hoàng đế''', còn hai người mẹ của [[Duy Tân]] gọi là '''Hoàng đích mẫu''' và '''Hoàng sinh mẫu'''.
 
==Tham khảo==
{{tham khảo}}
* [[Đại Việt sử ký toàn thư]], kỷ nhà Trần.
* [[Khâm định Việt Sửsử thông giám cương mục]].
 
{{sơ khai}}
 
[[Thể loại:Chế độ quân chủ]]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Thái_thượng_hoàng_hậu”