Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Trung quán tông”

'''Trung quán tông''' (zh. 中觀宗, sa. ''mādhyamika'', bo. ''dbu ma pa'' དབུ་མ་པ་), còn được gọi là '''Trung luận tông''' (zh. 中論宗), là một trường phái [[Đại thừa]], được [[Long Thụ]] (zh. 龍樹, sa. ''nāgārjuna'') và [[Thánh Thiên]] (zh. 聖天, sa. ''āryadeva'') thành lập. Tông này có ảnh hưởng lớn tại Ấn Độ, Trung Quốc, Tây Tạng, Nhật Bản và Việt Nam. Đại diện xuất sắc của phái này, bên cạnh hai vị sáng lập, là [[Phật Hộ]] (thế kỉ 5), [[Thanh Biện]] (thế kỉ 6), [[Nguyệt Xứng]] (thế kỉ 8), [[Tịch Thiên]] (thế kỉ 7-8), [[Tịch Hộ]] (thế kỉ 8) và [[Liên Hoa Giới]] (thế kỉ 8). Những Đại Luận sư này có ảnh hưởng rất lớn trong việc phát triển đạo Phật tại [[Tây Tạng]].

Tên gọi của tông này dựa trên quan điểm “[[trung quán]]”, quan điểm '''trung dung''' về việc sự vật có hay không có. Với quan điểm Bát bất, được ghi lại trong bài kệ dẫn nhập của [[Trung luận]] (sa. ''madhyamakaśāstra''), Long Thụ cho rằng mọi miêu tả về sự vật đều không đúng và Sư nêu rõ tính chất hư huyến và tương đối của sự vật. Nguyên văn kệ Bát bất, Tám phủ định (Chân Nguyên dịch Phạn-Việt):

:Con tôn xưng bậc chính giác (sa. ''saṃbuddha''), người đã khéo (sa. ''śiva'') dạy lí [[duyên khởi]], sự an tĩnh các thiên hình vạn trạng (sa. ''prapañcopaśama''), là vị thầy giỏi nhất trong các vị thầy.

Vì tất cả mọi sự đều dựa lên nhau mà thành ([[duyên khởi]]), cho nên chúng không tồn tại độc lập, không có [[tự ngã]] (zh. 我, sa. ''ātman''), [[tự tính]] (zh. 自性, sa. ''svabhāva''), trống rỗng (sa. ''śūnya''). Cái trống rỗng, cái [[tính Không]] (sa. ''śūnyatā'') trong Trung quán tông có một ý nghĩa hai mặt: một mặt, [[tính Không]] không có một tự ngã nào; mặt khác, [[tính Không]] đồng nghĩa với sự [[giải thoát]], vì tính Không chính là bản thể tuyệt đối. Chứng ngộ được tính Không tức là giải thoát. Muốn đạt được điều này, người ta phải thoát khỏi tâm thức thị phi. Đối với Trung quán tông thì tính Không là thể tính cuối cùng, đồng nghĩa với [[Pháp thân]] (sa. ''dharmakāya''). Vì quan điểm Không toàn triệt nói trên mà Trung quán tông có khi được gọi là Không tông (sa. ''śūnyavādin'').

Muốn đạt được bản thể tuyệt đối, người ta phải vượt qua chân lí tương đối. Vì vậy phái này cũng có quan điểm riêng về “Chân lí hai mặt” ([[nhị đế]] 二諦, sa. ''satyadvaya''), họ gọi chân lí thông thường là '''tục đế''' hay Chân lí quy ước (thế tục đế 世俗諦, sa. ''saṃvṛtisatya''). Chân lí quy ước này dành cho hiện tượng và khái niệm thế gian, chúng vốn bị tính chất nhị nguyên quy định. Chân lí tuyệt đối, tối cao (đệ nhất nghĩa đế 第一義諦, sa. ''paramārthasatya'') thì giản đơn, không còn các mặt đối lập. Lí luận thông thường có thể tiếp cận tục đế, tuy không phải là chân lí cuối cùng, nhưng chúng cũng có giá trị nhất định. Vì vậy, chấp nhận tính Không, vô ngã (sa. ''anātman'') hoàn toàn không phải phủ nhận kinh nghiệm của con người. Đời sống của một hành giả Trung quán tông cũng phải phản ánh quan điểm đó, nghĩa là, đối với bên ngoài, người đó cũng xem khổ như là có thật, cũng phải giữ giới và cố gắng giúp tất cả mọi người giải thoát. Nhưng người đó thật tâm biết rằng, những hành động đó chỉ giả tạo mà thôi.