[[File:William Sydney Porter by doubleday.jpg|thumb|right|250px|Cụm từ ''Cộng hòa chuối'' được tạo ra ([[circa|khoảng]] 1904) bởi nhà văn Mỹ [[O. Henry]] (William Sydney Porter, 1862–1910).]]
'''Cộng hòa chuối''' ([[tiếng Anh]]: ''banana republic'') là một thuật ngữ [[khoa học chính trị]] dùng để chỉ một quốc gia có nền chính trị bất ổn ở [[Mỹ Latinh]] với nền kinh tế phụ thuộc nặng nề vào việc xuất khẩu một loại sản phẩm hữu hạn nhất định nào đó, ví dụ như [[chuối]], dầukhoáng mỏsản,.... Thông thường, xã hội trong một nước cộng hòa chuối sẽ có [[Phân tầng xã hội|sự phân hóa]], thường là gồm một [[tầng lớp lao động]] đông đảo nhưng nghèo khổ và một tầng lớp thống trị gồm các thương gia, chính trị gia và tướng lĩnh quân sự giàu có. <ref>{{chú thích sách|url=http://books.google.it/books?id=X88WAAAAYAAJ&hl=en|author=Richard Alan White|title=The Morass. United States Intervention in Central America|publisher=Harper & Row|location=New York|year=1984|pages=319}} [http://www.google.it/search?num=100&hl=en&safe=off&tbm=bks&q=%22Richard+Alan+White%22+%22The+morass%22+%22United+States+intervention+in+Central+America%22+%22banana+republic%22 P. 95]. ISBN 0-060-91145-X; ISBN 978-0-06091-145-4.</ref> Bọn quả đầu <ref>[http://petrotimes.vn/oligarch-la-gi-66910.html BọnOligarch quảlà đầugì?], 24/11/2012</ref> (hay đầu sỏ, [[tiếng Anh]]: ''oligarch'') thống trị này kiểm soát [[Khu vực thứ nhất của nền kinh tế|khu vực một]] (hay khu vực sản xuất sơ khai) của nền kinh tế bằng cách bóc lột sức lao động nhân dân<ref name="GREED">{{cite journal |title=Big-business Greed Killing the Banana (p. A19)|journal=The Independent, via ''[[The New Zealand Herald]]'' |url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-179318358.html |date=ngày 24 tháng 5 năm 2008 |accessdate=ngày 24 tháng 6 năm 2012|archiveurl=https://archive.is/rI7fF|archivedate=ngày 25 tháng 1 năm 2013}}</ref>; như vậy, cụm từ ''cộng hòa chuối'' là một thuật ngữ mang thái độ miệt thị đối với [[Độc tài|nền độc tài]] cổhèn hạ, xúi dục súy và ủng hộ cho [[sựvăn hóa lót tay, lại quả]], sự bóc lột các đồn điền nông nghiệp diện rộng, đặc biệt là trong khai thác chuối.
