Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Louis XIV của Pháp”

|cỡ chữ ký=70

}}

 

Ông lên ngôi khi được 4 tuổi, và được mẹ là [[Anne của Áo]] [[nhiếp chính]]. Khi lên 9 tuổi, sau những cuộc nổi loạn, ông được dẫn đi ẩn náu khỏi kinh đô [[Paris]]. Ông cảm thấy bị sỉ nhục và nhất quyết muốn tự chủ, không để ai chi phối như [[Hồng y Richelieu]] đã chi phối cha ông và [[Hồng y Mazarin]] đã chi phối mẹ ông. Cũng từ đây trở về sau, ông có ác cảm với kinh đô Paris và không bao giờ muốn trở lại thành phố này. Năm [[1661]], khi được 23 tuổi, Louis XIV mới chính thức cai trị vương quốc sau cái chết của Hồng y Mazarin. Với chủ nghĩa [[quân chủ chuyên chế]] (Divine right of kings), Louis XIV chủ trương thiết lập một triều đình chuyên chế, xóa bỏ tàn dư [[phong kiến]] phân quyền đã ảnh hưởng sâu sắc toàn bộ nước Pháp, và một trong những việc này là tiến hành xây dựng [[Lâu đài Versailles|Điện Versailles]].

Năm [[1666]], ông chọn địa điểm của cung điện cho riêng ông, cách Paris 20 kílômét về hướng tây, rồi ra lệnh thi công. Ông huy động 36.000 [[công nhân]], thêm 6.000 [[ngựa]] để chuyên chở vật liệu xây dựng. Thương vong của công nhân khá cao. Mỗi đêm, xe goòng đi nhặt xác chết do tai nạn nghề nghiệp. Hàng chục người chết mỗi tuần vì sốt rét. Năm [[1682]], [[Lâu đài Versailles|Điện Versailles]] hoàn thành, trở thành một cung điện vĩ đại nhất thế giới. Điện Versailles không có thành lũy, vị vua đã xây cung điện trị vì không được che chắn, giữa đồng trống, để chứng tỏ một đấng quân vương đủ quyền lực không cần đến hào và tường thành để bảo vệ. Versailles trở thành biểu tượng của vị thế giàu có và quyền lực của đế chế hùng mạnh nhất [[châu Âu]]. Trên toàn [[lục địa]], những quân vương khác – kể cả người đang có chiến tranh với Pháp – thể hiện tình thân hữu, lòng ganh tỵ và thách đố họ bằng cách xây cung điện theo mẫu Versailles. Mỗi quân vương đều muốn xây một Versailles cho riêng mình. Ngay cả những đại lộ dài và hoành tráng ở thủ đô [[Washington, D.C.]] của [[Hoa Kỳ|Mỹ]], được quy hoạch 100 năm sau, cũng do một kiến trúc sư người Pháp thiết kế tổng thể theo mẫu Versailles.

 

 

[[Quân đội Pháp]] bao gồm 15 vạn binh sĩ vào thời bình và 40 vạn quân tinh nhuệ trong thời chiến. Bản thân vua Louis XIV không có kinh nghiệm chiến trường, nhưng ông là nhà chiến lược và quản lý quân sự tài ba. Kiêm nhiệm chức vụ Bộ trưởng Chiến tranh, nhà vua bàn luận về vĩ mô chiến lược với các tướng lĩnh dày dạn trận mạc của ông, rồi chỉ đạo các hoạt động cung ứng quân nhu, tuyển quân, huấn luyện, tình báo quân đội... Theo thời gian, uy tín của Louis XIV và của nước Pháp dâng cao mỗi năm. Quân đội Pháp trở nên đáng sợ nhất châu Âu. [[Turenne]] - vị thống soái được [[Hoàng đế]] [[Napoléon Bonaparte]] ngợi ca là ''Vị tướng Pháp vĩ đại nhất'' - đã phò tá dưới triều vua Louis XIV<ref>Jay Luvaas, ''Napoleon on the Art of War'', trang 35</ref>. Vào năm [[1672]], nhà vua sai tướng Turenne mang quân đi đánh [[Hà Lan]] nhưng không thành, phải rút lui.<ref>Jay Luvaas, ''Napoleon on the Art of War'', trang 36</ref> Vẻ lộng lẫy của cung điện Versailles dấy lên lòng ngưỡng mộ và ganh tỵ của thế giới. [[Tiếng Pháp]] trở nên ngôn ngữ phổ cập trong ngoại giao, xã hội và văn học. Dường như bất kỳ việc gì – mọi việc – đều khả thi, nếu dưới văn bản chỉ thị có mang chữ ký cao to, nguệch ngoạc "Louis".

Những năm cuối của triều đại Louis XIV xảy ra nhiều thảm họa. Trong cuộc [[Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha]], liên quân [[Anh]] - [[Họ Habsburg|Áo]] - [[Vương quốc Phổ|Phổ]] do [[John Churchill, Quận công Marlborough thứ nhất|Công tước thứ nhất của Marlborough]], [[Vương công Leopold I xứ Anhalt-Dessau]] và Vương công [[Eugène xứ Savoie]] chỉ huy đập tan tác Quân đội vua Louis XIV trong trận đánh lớn tại [[Trận Höchstädt lần thứ hai|Blenheim]] ([[1704]])<ref>[[Christopher Duffy]], ''Frederick the Great: A Military Life'', trang XVI</ref> - một đòn đánh cực kỳ đau vào quân Pháp.<ref name="Luvaas65">Jay Luvaas, ''Frederick the Great on the Art of War'', trang 65</ref> Sau chiến bại thê thảm tại Blenheim, Quân đội vua Louis XIV lại bị Quận công Marlborough đại phá trong trận đánh tại [[Trận Ramilies|Ramilies]] ([[1706]]).<ref>Christopher Duffy, ''The fortress in the age of Vauban and Frederick the Great, 1660-1789'', trang 37</ref> Cùng năm đó, liên quân Áo - Phổ của Vương công Leopold và Vương công Eugène đè bẹp trong trận đánh tại [[Trận Torino|Turin]].<ref>Jay Luvaas, ''Frederick the Great on the Art of War'', trang 32</ref> Mãi đến năm [[1712]], Quân đội Pháp do [[Nguyên soái|Thống chế]] [[Claude-Louis-Hector de Villars]] thống lĩnh mới đánh tan tác liên quân Áo - [[Hà Lan]] của Eugène trong trận đánh nhỏ tại [[Trận Denain|Denain]].<ref>Christopher Duffy, ''The fortress in the age of Vauban and Frederick the Great, 1660-1789'', trang 44</ref><ref>Jay Luvaas, ''Napoleon on the Art of War'', trang 100</ref> Song, người con chính thức độc nhất, người kế vị ngai vàng của nhà vua, qua đời năm [[1711]]. Con trai của ông, Quận công của Bourgogne, hiện thân cho niềm hy vọng của nước Pháp trong tương lai, qua đời năm 1711 vì [[sởi|bệnh sởi]] ở tuổi 30. Đứa con trai trưởng của Quận công, cháu nội của Louis XIV, cũng chết vì bệnh sởi ít ngày sau.

 

 

 

== Thời thơ ấu ==

[[File:Fransk barnprins, troligen Ludvig XIV eller XV från 1600-talets första hälft - Skoklosters slott - 95015.tif|thumb|200px|right|Louis XIV khi còn nhỏ]]

[[File:Louis XIII, Anne of Austria, and their son Louis XIV, flanked by Cardinal Richelieu and the Duchesse de Chevreuse.jpg|left|200px|thumb|[[Louis XIII của Pháp]], Vương hậu Anne và con trai họ Louis XIV]]

 

 

 

== Ghi chú ==