Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Phong trào bãi nô”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Thể loại Thẻ: Trình soạn thảo mã nguồn 2017 |
Không có tóm lược sửa đổi Thẻ: Trình soạn thảo mã nguồn 2017 |
||
Dòng 4:
'''Phong trào bãi nô''' là phong trào nhằm chấm dứt sự [[nô lệ]], chính thức hoặc không.
Ở [[Tây Âu]] và [[châu Mỹ]], phong trào bãi nô là một phong trào lịch sử để chấm dứt buôn bán lệ ở [[châu Phi]] và [[Ấn Độ]] cho nô lệ cho tự do. Vua Carlos I của Tây Ban Nha, thường được gọi là [[Karl V của đế quốc La Mã Thần thánh|Hoàng đế Karl V]], theo gương [[Louis X của Pháp]], người đã bãi bỏ chế độ nô lệ ở [[Vương quốc Pháp]] năm 1315, đã thông qua [[Bộ luật mới|một đạo luật đã bãi bỏ chế độ nô lệ thuộc địa]] vào năm 1542 mặc dù luật này không được thông qua ở các bang thuộc địa lớn nhất, và do đó đã không được thi hành. Vào cuối thế kỷ 17, [[Giáo hội Công giáo Rôma]], đưa ra lời kêu gọi của [[Lourenço da Silva de Mendouça]], chính thức lên án việc buôn bán nô lệ, được [[Giáo hoàng Grêgôriô XVI]] công nhận mạnh mẽ vào năm 1839 trong [[Sắc lệnh giáo hoàng|sắc lệnh]] ''[[In supremo apostolatus]]''. Tuy nhiên, một phong trào bắt cóc chỉ bắt đầu vào cuối thế kỷ 18, khi các tín hữu [[Quaker]] Anh và Mỹ bắt đầu nghi ngờ sự đạo đức của chế độ nô lệ. [[James Oglethorpe]] là một trong số những người đầu tiên vào [[Thời kỳ Khai sáng]] phát biểu chống lại chế độ nô lệ, ông cấm nó ở [[tỉnh Georgia]] trên cơ sở nhân đạo, lập luận chống lại nó trong Nghị viện, và cuối cùng khuyến khích bạn bè [[Granville Sharp]] và [[Hannah More]] theo đuổi mạnh mẽ nguyên do. Ngay sau cái chết của ông vào năm 1785, họ gia nhập với [[William Wilberforce]] và những người khác trong việc thành lập [[Nhóm Clapham]].<ref>{{Chú thích sách|last=Wilson|first=Thomas|title=The Oglethorpe Plan|pages=201–206}}</ref>
[[Somerset kiện Stewart|Vụ Somerset]] năm 1772 giúp bắt đầu phong trào Anh để bãi bỏ chế độ nô lệ. Trong vụ này, một nô lệ bỏ trốn giành được tự do tại Anh vì chế độ nô lệ không tồn tại theo [[thông luật]] Anh và do đó bị cấm tại Anh. Tuy ý kiến chống lại chế độ nô lệ đã rộng rãi vào cuối thế kỷ 18, nhưng các thuộc địa và quốc gia mới độc lập tiếp tục có chế độ nô lệ: các lãnh thổ [[Tây Ấn]] thuộc [[Đế quốc Hà Lan|Hà Lan]], [[Đế quốc thực dân Pháp|Pháp]], [[Đế quốc Anh|Anh]], [[Đế quốc Tây Ban Nha|Tây Ban Nha]], và [[Vương quốc Bồ Đào Nha|Bồ Đào Nha]]; [[Nam Mỹ]]; và [[Nam Hoa Kỳ|miền Nam Hoa Kỳ]]. Sau khi [[Hoa Kỳ]] giành độc lập trong [[Cách mạng Mỹ]], các tiểu bang miền bắc thông qua các đạo luật bãi nô, đôi khi từ từ, bắt đầu với [[Pennsylvania]] vào năm 1780 và tiếp tục cho 20 năm. [[Massachusetts]] thông qua [[Hiến pháp Massachusetts|hiến pháp tiểu bang]] công bố [[Bình đẳng trước pháp luật|công bằng giữa mọi công dân]]; các [[vụ kiện tự do]] dùng nguyên lý này để dẫn đến sự kết thúc của chế độ nô lệ trong tiểu bang này. Vào năm 1777, 14 năm trước khi được công nhận là tiểu bang, [[Vermont]] kết thúc chế độ nô lệ cho người lớn. Trong các tiểu bang khác như [[Virginia]], các tòa án quyết định rằng các tuyên bố quyền lợi tương tự không có hiệu lực đối với người gốc Phi. Vào các thập niên về sau, phong trào bãi nô trở nên mạnh mẽ tại các tiểu bang miền bắc, và [[Quốc hội Hoa Kỳ|Quốc hội]] điều chỉnh sự mở mang của chế độ nô lệ tại các tiểu bang gia nhập Liên bang.
| |||