Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Lithi”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Dòng 132:
== Lịch sử ==
[[Tập tin:Batería Canon LP-E6N, 2017-02-05, DD FS.jpg|nhỏ|[[Pin Lithium ion]] cho máy ảnh Canon]]
[[Petalit]] (LiAlSi<sub>4</sub>O<sub>10</sub>) được một nhà hóa học người [[Brazil]] [[José Bonifácio de Andrada e Silva]] phát hiện năm 1800 trong một mỏ trên đảo [[Utö]] [[Thụy Điển]].<ref>{{cite journal | url = http://www.biodiversitylibrary.org/item/29658#page/256/mode/1up | page= 239 | title = Des caractères et des propriétés de plusieurs nouveaux minérauxde Suède et de Norwège, avec quelques observations chimiques faites sur ces substances| last = D'Andraba | authorlink=José Bonifácio de Andrada| journal = Journal de chimie et de physique | volume = 51| date = 1800 }}</ref><ref name=mindat>{{chú thích web|url=http://www.mindat.org/min-3171.html|title=Petalite Mineral Information |accessdate=ngày 10 tháng 8 năm 2009|publisher=Mindat.org}}</ref><ref name=webelementshistory>{{chú thích web|url=http://www.webelements.com/lithium/history.html|title=Lithium:Historical information |accessdate=ngày 10 tháng 8 năm 2009}}</ref><ref name=discovery>{{chú thích sách|title=Discovery of the Elements |last=Weeks |first=Mary|date=2003|page=124 |publisher=Kessinger Publishing |location=Whitefish, Montana, United States |isbn=0-7661-3872-0|url=http://books.google.com/?id=SJIk9BPdNWcC|accessdate=ngày 10 tháng 8 năm 2009}}</ref> Tuy nhiên, mãi cho đến năm [[Johan August Arfwedson]], ông làm việc trong một phòng thí nghiệm hóa của [[Jöns Jakob Berzelius]], phát hiện sự có mặt của một nguyên tố mới trong khi phân tích quặng petalit.<ref>{{cite journal | author = Berzelius |date = 1817 | title = Ein neues mineralisches Alkali und ein neues Metall | trans_title = A new mineral alkali and a new metal | journal = Journal für Chemie und Physik | volume = 21 | pages = 44–48 | url = http://books.google.com/books?id=kAsAAAAAMAAJ&pg=PA44 }} From p. 45: ''"Herr ''August Arfwedson'', ein junger sehr verdienstvoller Chemiker, der seit einem Jahre in meinem Laboratorie arbeitet, fand bei einer Analyse des Petalits von Uto's Eisengrube, einen alkalischen Bestandtheil, … Wir haben es ''Lithion'' genannt, um dadurch auf seine erste Entdeckung im Mineralreich anzuspielen, da die beiden anderen erst in der organischen Natur entdeckt wurden. Sein Radical wird dann Lithium genannt werden."'' (Mr. ''August Arfwedson'', a young, very meritorious chemist, who has worked in my laboratory for a year, found during an analysis of petalite from Uto's iron mine, an alkaline component … We've named it ''lithion'', in order to allude thereby to its first discovery in the mineral realm, since the two others were first discovered in organic nature. Its radical will then be named "lithium".)</ref><ref name=berzelius>{{chú thích web|url=http://www.chemeddl.org/collections/ptl/ptl/chemists/bios/arfwedson.html|archiveurl=http://web.archive.org/web/20101007084500/http://www.chemeddl.org/collections/ptl/ptl/chemists/bios/arfwedson.html|archivedate=ngày 7 tháng 10 năm 2010 |title=Johan August Arfwedson |accessdate=ngày 10 tháng 8 năm 2009 |work= Periodic Table Live!}}</ref><ref name=uwis>{{chú thích web|url=http://genchem.chem.wisc.edu/lab/PTL/PTL/BIOS/arfwdson.htm|archiveurl=http://web.archive.org/web/20080605152857/http://genchem.chem.wisc.edu/lab/PTL/PTL/BIOS/arfwdson.htm|archivedate=ngày 5 tháng 6 năm 2008 |title=Johan Arfwedson |accessdate=ngày 10 tháng 8 năm 2009}}</ref><ref name=vanderkrogt>{{chú thích web|publisher = Elementymology & Elements Multidict|title = Lithium| first = Peter|last =van der Krogt|url =http://elements.vanderkrogt.net/element.php?sym=Li|accessdate = ngày 5 tháng 10 năm 2010}}</ref> Nguyên tố này tạo thành các hợp chất tương tự như các hợp chất của [[natri]] và [[kali]], mặc dù hợp chất cacbonat và hydroxit của nó ít tan trong nước và có tính bazo hơn.<ref name=compounds>{{chú thích web|url=http://www.chemguide.co.uk/inorganic/group1/compounds.html|title=Compounds of the Group 1 Elements|accessdate=ngày 10 tháng 8 năm 2009 |last=Clark |first=Jim |date=2005}}</ref> Berzelius đặt tên vật liệu kiềm này là "''lithion''/''lithina''", từ tiếng Hy Lạp ''λιθoς'' (nghĩa là ''đá''), để chỉ trạng thái được phát hiện của nó là một khoáng chất rắn, trái với kali được phát hiện trong tro của thực vật, và natri được biết là một phần từ nồng độ của nó cao trong máu động vật. Ông đ!t tênTên kim loại trong vật liệu này là "''lithium''Mariaozawa".<ref name="krebs"/><ref name="webelementshistory"/><ref name="vanderkrogt"/>
 
Arfwedson sau đó chỉ ra rằng nguyên tố cùng tên này có mặt trong các khoáng vật như [[spodumene]] và [[lepidolit]].<ref name="webelementshistory"/> Năm 1818, [[Christian Gmelin]] là người đầu tiên quan sát các muối liti tạo ngọn lửa đỏ rực khi cháy.<ref name="webelementshistory"/><ref>C. G. Gmelin (1818) [https://books.google.com/books?id=E2OTAAAAIAAJ&pg=PA238#v=onepage&q&f=false "Von dem Lithon"] (On lithium) ''[[Annalen der Physik]]'', '''59''': 238-241. From p. 238: ''"Es löste sich in diesem ein Salz auf, das an der Luft zerfloss, und nach Art der Strontiansalze den Alkohol mit einer purpurrothen Flamme brennen machte."'' (There dissolved in this [solvent; namely, absolute alcohol] a salt that deliquesced in air, and in the manner of strontium salts, caused the alcohol to burn with a purple-red flame.)</ref> Tuy nhiên, cả Arfwedson và Gmelin đã cố thử và thất bại về việc cô lập nguyên tố tinh khiết từ các muối của nó.<ref name="webelementshistory"/><ref name="vanderkrogt"/><ref name="eote">{{chú thích sách|date = 2004|title = Encyclopedia of the Elements: Technical Data&nbsp;– History&nbsp;–Processing&nbsp;– Applications|publisher = Wiley|isbn = 978-3-527-30666-4|pages = 287–300|author = Enghag, Per}}</ref> Nó không được tách ra mãi cho đến năm 1821, khi [[William Thomas Brande]] đã tách được liti kim loại bằng phương pháp điện phân [[liti hydroxit]], một quá trình mà trước kia nhà hóa học [[Humphry Davy]] đã tách các kim loại kiềm natri và kali.<ref name="emsley"/><ref name="eote"/><ref>William Thomas Brande, ''A Manual of Chemistry'', …, 2nd ed. (London, England: John Murray, 1821), vol. 2, [https://books.google.com/books?id=ERgAAAAAQAAJ&pg=PA57#v=onepage&q&f=false pp. 57-58.]</ref><ref>{{cite journal| publisher=Royal Institution of Great Britain|journal=The Quarterly Journal of Science and the Arts|volume=5| title=The Quarterly journal of science and the arts|date=1818|page=338|format=PDF|accessdate=ngày 5 tháng 10 năm 2010|url=http://books.google.com/?id=D_4WAAAAYAAJ|author=Various authors}}</ref><ref>{{chú thích web|url =http://www.diracdelta.co.uk/science/source/t/i/timeline/source.html|title = Timeline science and engineering|publisher = DiracDelta Science & Engineering Encyclopedia| accessdate = ngày 18 tháng 9 năm 2008}}</ref> Brande cũng đã mô tả các muôi liti tinh khiết, ở dạng clorua, và ước tính rằng lithia ([[liti ôxít]]) chứa khoảng 55% kim loại, ước tính khối lượng nguyên tử liti khoảng 9,8 g/mol (giá trị ngày nay là ~6,94 g/mol).<ref>{{chú thích sách|url=http://books.google.com/?id=zkIAAAAAYAAJ|first1=William Thomas|last1=Brande|first2=William James|last2=MacNeven|title=A manual of chemistry|date=1821|page=191|accessdate=ngày 8 tháng 10 năm 2010|publisher=Long}}</ref> Năm 1855, Một lượng lớn hơn liti được tạo ra bằng phương pháp điện phân [[liti clorua]] do [[Robert Bunsen]] và [[Augustus Matthiessen]] thực hiện.<ref name="webelementshistory"/><ref>R. Bunsen (1855) [http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uva.x002457943;view=1up;seq=517 "Darstellung des Lithiums"] (Preparation of lithium), ''Annalen der Chemie und Pharmacie'', '''94''': 107-111.</ref> Việc phát hiện ra quy trình này đã dẫn đến việc sản xuất liti thương mại kể từ năm 1923 do một công ty của Đức là [[Metallgesellschaft AG]]. Công ty này đã dùng phương pháp điện phân hỗn hợp [[liti clorua]] và [[kali clorua]].<ref name="webelementshistory"/><ref>{{chú thích web| url = http://www.echeat.com/free-essay/Analysis-of-the-Element-Lithium-29195.aspx|title = Analysis of the Element Lithium|first = Thomas|last = Green|date =ngày 11 tháng 6 năm 2006| publisher = echeat}}</ref><ref>{{chú thích sách | url = http://books.google.de/books?id=Ua2SVcUBHZgC&pg=PA99 | page=99 | title = Handbook of Lithium and Natural Calcium Chloride | isbn = 9780080472904 | author1 = Garrett | first1 = Donald E | date = ngày 5 tháng 4 năm 2004}}</ref>
Dòng 156:
}}
[[Tập tin:Lithium world production.svg|thumb|Đường cong sản lượng liti toàn cầu]]
[[Từ cuối [[Chiếnnăm tranh2016 thế, giớisản thứxuất hai|Đại"Linh chiến16p" thếđã giớităng lầnlên thứđáng kể|'''Từ cuối năm 2016 hai]], sản xuất liti"Linh 16p" đã tăng lên đáng kể''']]. Kim loại này được tách ra từ khoáng sản liên quan đến các [[đá mácma]] như [[Lepidolit]], [[spodumen]], [[petalit]] và [[amblygonit]]. Các muối liti được tách ra từ các [[suối nước khoáng]], các hồ nước mặn và các mỏ trầm tích nguồn gốc biển. Kim loại được sản xuất bằng phương pháp điện phân hỗn hợp gồm 55% [[liti clorua]] và 45% [[kali clorua]] ở khoảng 450&nbsp;°C.<ref>{{Greenwood&Earnshaw2nd|page=73}}</ref> Năm 1998, kim loại này có giá khoảng {{nowrap|95 USD/kg}}.<ref name="ober">{{chú thích web|url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/lithium/450798.pdf |title=Lithium|accessdate = ngày 19 tháng 8 năm 2007|last=Ober |first=Joyce A |format=PDF |pages = 77–78| publisher=[[United States Geological Survey]]}}</ref>
 
Việc tách liti (* là đồng vị của liti, ví dụ * bằng 7 hay 6) bằng điện phân được thực hiện như sau:
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Lithi”