Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Cytokine”

Cytokine phát huy tác động thông qua các [[thụ thể]] đặc hiệu và có thể có các hình thức tác động như sau:

 

 

 

 

 

Có thể phát biểu rằng cytokine là một [[ngôn ngữ]] chung của các tế bào trong cơ thể nhằm trao đổi thông tin giữa chúng với nhau.

 

 

Một số nhà nghiên cứu cho rằng cytokine đầu tiên được phát hiện vào năm 1957. Cytokine này là interferon, được xác định có hoạt tính chống [[virus]] (tế bào nhiễm virus có thể phát đi một thông tin đến các tế bào lân cận để các tế bào này có khả năng phòng chống sự nhiễm virus gây bệnh). Tuy nhiên người ta cũng có thể xem chất gây [[sốt]] nội sinh, được phát hiện năm 1948, là một cytokine. Chất này được sinh ra trong quá trình [[nhiễm trùng]] và kích thích cơ thể sinh nhiệt gây sốt trên lâm sàng.

Trong những thập niên vừa qua, các nghiên cứu và hiểu biết về vai trò sinh lý cũng như sinh lý bệnh của cytokine đã đạt được những thành tựu đáng kể. Cytokine tham gia vào rất nhiều quá trình sinh học trong cơ thể như tạo [[phôi]], [[sinh sản]], [[tạo máu]], đáp ứng [[miễn dịch]], [[viêm]]. Tuy nhiên các phân tử này cũng đóng vai trò khá quan trọng trong các bệnh lý như : [[bệnh tự miễn]], [[nhiễm trùng huyết]], [[ung thư]], các bệnh lý viêm mạn tính (viêm đại tràng mạn, bệnh Crohn, viêm đa khớp dạng thấp, bệnh vảy nến...), viêm gan siêu vi, nhiễm HIV...Các cytokine cũng có thể là các tác nhân trị liệu (yếu tố tạo khóm tế bào hạt được sử dụng trong huyết học) hay là các đích điều trị (như TNF trong bệnh Crohn, viêm đa khớp dạng thấp...).

 

 

 

Tập hợp tất cảc các cytokine có trọng lượng phân tử thấp và có chung đặc tính hóa ứng động. Chemokine là những cytokine được sản xuất trong những giai đoạn sớm nhất của nhiễm trùng. Các phân tử này được phát hiện cách đây không lâu. Chúng phát huy tác dụng hóa ứng động đến các tế bào có khả năng đáp ứng gần đó. Interleukine-8 là chemokine đầu tiên được nghiên cứu rõ ràng và nó là đại diện tiêu biểu của họ này. Tất cảc các chemokine đều có trình tự sắp xếp amino acid giống nhau và các thụ thể của chúng có đến 7 domain xuyên màng. Các tín hiệu của chemokine sau khi gắn với thụ thể sẽ được truyền thông qua protein G.

Chemokine là yếu tố hóa ứng động ủa bạch cầu: chúng huy động các monocyte, bạch cầu trung tính và các tế bào thực hiện miễn dịch khác lưu hành trong máu đến ổ nhiễm trùng.

 

Các cytokine thuộc họ yếu tố hoại tử khối u (''tumor necrosis factor'': '''TNF''') hoạt động dưới dạng protein tam trùng phân (trimer). Các protein này có nguồn gốc từ bề mặt màng tế bào. Các cytokine thuộc họ này có những tính chất rất khác biệt so với các cytokine thuộc các họ khác.

'''Fas-ligand''', một thành viên khá nổi tiếng của họ TNF, là một cytokine bề mặt màng tế bào, chủ yếu trên [[tế bào T độc tế bào]]. Thụ thể của cytokine này là Fas. Fas-ligand gây nên hiện tượng chết tế bào theo lập trình ở những tế bào có thụ thể Fas.

 

{{main|Interferon}}

Các interferon (IFN)là những protein kháng virus được các tế bào sản xuất khi có thể nhiễm một loại virus gây bệnh nào đó. Interferon-α và Interferon-β có ba chức năng chính.

 

 

 

 

 

 

 

Các thụ thể (receptor) của cytokine thuộc nhiều họ protein thụ thể khác nhau do chúng có cấu tạo khác nhau.

 

 

Nhóm thụ thể này còn được gọi là họ thụ thể của các chất kích thích tạo máu. Đây là một nhóm thụ thể có đông thành viên nhất và được chia thành 3 phân nhóm :

 

 

 

 

 

Gồm các thụ thể của Interferon-α, Interferon-β, Interferon-γ và IL-10

 

 

 

Thụ thể của yếu tố phát tiển thần kinh.

 

 

Gồm các thụ thể được đặt tên CCR1 đến CCR9 và CXCR1 đến CXCR5.

 

 

 

Mặc dù theo định nghĩa thì cytokine không phải là [[hormone]] kinh điển nhưng trên một số phương diện hoạt động [[sinh học]] thì các phân tử này giống với các hormone được sản xuất bởi các [[tuyến nội tiết]]. Một số hormone có tác dụng giống như hormone kinh điển chẳng hạn chúng có khả năng tác động hệ thống đến các tế bào và cơ quan ở xa. Các ví dụ điển hình có thể thấy khi nghiên cứu vai trò của các cytokine trong các hiện tượng sinh học như [[viêm]], [[hội chứng đáp ứng viêm hệ thống]], [[nhiễm trùng huyết]], [[đáp ứng viêm pha cấp]], lành vết thương và hệ thống thần kinh-miễn dịch.

Tuy nhiên các cytokine cũng được phân biệt với các hormone dựa trên những nguyên tắc chính như sau :

 

 

Các cytokine được tiết bởi rất nhiều loại tế bào khác nhau trong khi đó một loại hormone chỉ được tiết bởi một loại tế bào đặc biệt đã biệt hóa cao độ cũng như có vị trí cố định. Điều này, tuy nhiên, cũng chỉ có ý nghĩa tương đối giíong như mọi nguyên lý y khoa khác. Ví dụ hormone chống bài niệu không phải chỉ được tiết ở[[vùng dưới đồi]] mà đôi khi được tiết bởi tế bào phổi, nhất là trong trường hợp [[ung thư]] phổi.

 

 

Các cytokine có rất nhiều tế bào đích khác nhau bao gồm tế bào tạo máu trong khi đó mỗi loại hormone thường chỉ có một loại tế bào đích đặc hiệu.

 

 

Các cytokine có phổ hoạt tính rất rộng. Trong khi đó các hormone thường chỉ có những hoạt tính nhất định nào đó mà thôi.

 

 

Hormone chỉ có một phương thức tác động là nội tiết : tác động đến cơ quan đích ở xa nhờ hormone được máu mang đến cơ quan này. Ngược lại, cytokine có nhiều phương thức tác động khác nhau như cận tiết, tự tiết, tiếp tiết và nội tiết.

Cytokine thườngng cũng không có hoạt tính [[enzyme]] mặc dù ngày càng có nhiều ngoại lệ được phát hiện.

 

 

Bởi các cytokine có vai trò quan trọng như vậy trong đáp ứng miễn dịch đặc hiệu và không đặc hiệu, trong những thập kỷ vừa qua, các nghiên đã nhằm đến tác dụng điều trị của cytokine như là một tác nhân dược lý hoặc là đích tác động. Các nghiên cứu này tập trung theo các hướng như sau:

 

 

 

 

 

Một số liệu pháp tỏ ra rất có triển vọng ở [[nghiên cứu thực nghiệm]] trên động vật tuy nhiên lại không có tác dụng trong [[lâm sàng]]. Thất bại này có thể là do các cytokine hoạt động lệ thuộc nhau, hoạt động của chúng cũng không giống nhau theo từng giai đoạn bệnh và cơ thể có khả năng bù trừ. Đây là những quá trình cực kì phức tạp mà y học chưa hiểu tường tận. Tuy nhiên, triển vọng của liệu pháp cytokine là rất lớn.

 

'''Janeway CJ, Travers P, Walport M, Shlomschik M'''. Immunologie. 5. Auflage. Spektrum Akademischer Verlag. 2001.

 

[[Thể loại:Cytokine]]

 

[[id:Sitokina]]

[[ca:Citocina]]