Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Lịch La Mã”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 45:
Như vậy, một năm theo lịch Numa có 354 ngày (hay 384 ngày vào năm có ''mens intercalis''). Tuy nhiên, người La Mã vốn kiêng con số chẵn, nên đã cho tháng Ianuarius thêm 1 ngày thành 29 ngày, và từ đó 1 năm bình thường có 355 ngày và vào năm có ''mens intercalaris'' thì có 385 ngày. Tính bình quân trong 4 năm, mỗi năm có 362,5 ngày. Những ngày chênh lệch còn lại so với [[năm thiên văn]] (365,2564 [[ngày mặt trời]] trung bình) được bù đắp bằng cách thêm vào không theo một quy luật đều đặn nào.
 
== '''Lịch La Mã Cộng hoà''' La Mã==
Vào thời kỳ [[Cộng hoà La Mã]] (khoảng 450 tr.CNTCN), tên 2hai tháng Februarius và Ianuarius được đảo ngược, có lẽ để "làm vui lòng" vị thần Janus, còn tháng chênh lệch "''mens intercalaris''" được chuyển xuống cuối năm và đổi tên thành Mercedonius, rút xuống còn 27 ngày nhưng đồng thời cũng rút ngắn khoảng cách xuống 2 năm thay vì 4 năm như trước. Chữ Mercedonius''mercedonius'' có nguồn gốc từ ''merces'', tức là "tiền công" mà công nhân được lãnh vào thời điểm này trong năm.
 
Do đó, theo lịch La Mã Cộng hoà La Mã, cứ 2 năm lại có 1 tháng Mercedonius 27 ngày, và tháng Februarius liền trước đó rút ngắn xuống còn 23 hoặc 24 ngày (xen kẽ). Và số ngày trong năm tiến gần tới số ngày của năm thiên văn hơn: 2 năm có tháng Mercedonius gồm 377 và 378 ngày, 2 năm còn lại có 355 ngày. Tính bình quân trong 4 năm, '''mỗi năm theo lịch La Mã Cộng hoà La Mã có 366,25 ngày'''. Trong thời kỳ này, một tuần lễ được tính có 8 ngày.
 
:*I.# Martius: 31 ngày.
Vào thời kỳ [[Cộng hoà La Mã]] (khoảng 450 tr.CN), tên 2 tháng Februarius và Ianuarius được đảo ngược, có lẽ để "làm vui lòng" vị thần Janus, còn tháng chênh lệch "''mens intercalaris''" được chuyển xuống cuối năm và đổi tên thành Mercedonius, rút xuống còn 27 ngày nhưng đồng thời cũng rút ngắn khoảng cách xuống 2 năm thay vì 4 năm như trước. Chữ Mercedonius có nguồn gốc từ ''merces'', tức là "tiền công" mà công nhân được lãnh vào thời điểm này trong năm.
:*II.# Aprilis: 29 ngày.
:*III.# Maius: 31 ngày.
:*IV.# Iunius: 29 ngày.
:*V.# Quintilis: 31 ngày.
:*VI.# Sextilis: 29 ngày.
:*VII.# September: 29 ngày.
:*VIII.# October: 31 ngày.
:*IX.# November: 29 ngày.
:*X.# December: 29 ngày.
:*'''XI.# Ianuarius''': '''29''' ngày.
:*'''XII.# Februarius''': 28 ngày (hay 23 hoặc 24 ngày trong năm có tháng chênh lệch Mercedonius).
#::*''' Mercedonius''': 27 ngày (chỉ 2 năm một lần)
 
Tuy đã bớt sai sót hơn so với các lịch trước, nhưng lịch La Mã Cộng hoà La Mã vẫn còn rất phức tạp, ít được tôn trọng, nhiều khi tháng chênh lệch Mercedonius bị bỏ quên vì các lý do chính trị (ít nhất 2 lần trong thế kỷ II2I1 tr.CNTCN). Và đến thời đại Julius Caesar thì hệ thống lịch này đã được cải tiến một cách căn bản, đặt nền móng cho [[Dương lịch]] ngày nay.
Do đó, theo lịch La Mã Cộng hoà, cứ 2 năm lại có 1 tháng Mercedonius 27 ngày, và tháng Februarius liền trước đó rút ngắn xuống còn 23 hoặc 24 ngày (xen kẽ). Và số ngày trong năm tiến gần tới số ngày của năm thiên văn hơn: 2 năm có tháng Mercedonius gồm 377 và 378 ngày, 2 năm còn lại có 355 ngày. Tính bình quân trong 4 năm, '''mỗi năm theo lịch La Mã Cộng hoà có 366,25 ngày'''. Trong thời kỳ này, một tuần lễ được tính có 8 ngày.
 
{{stub}}
:*I. Martius: 31 ngày.
[[Thể loại:Lịch La Mã| ]]
 
[[ca:Calendari romà]]
:*II. Aprilis: 29 ngày.
[[da:Romersk kalender]]
 
[[de:Kalender (Römisches Reich)]]
:*III. Maius: 31 ngày.
[[en:Roman calendar]]
 
[[es:Calendario romano]]
:*IV. Iunius: 29 ngày.
[[fr:Calendrier romain]]
 
[[hr:Rimski kalendar]]
:*V. Quintilis: 31 ngày.
[[io:Romana kalendario]]
 
[[it:Calendario romano]]
:*VI. Sextilis: 29 ngày.
[[he:לוח השנה הרומי]]
 
[[ka:რომაული კალენდარი]]
:*VII. September: 29 ngày.
[[la:Calendarium Romanum]]
 
[[lt:Romėnų kalendorius]]
:*VIII. October: 31 ngày.
[[nl:Romeinse kalender]]
 
[[ja:ローマ暦]]
:*IX. November: 29 ngày.
[[no:Romersk kalender]]
 
[[pl:Kalendarz rzymski]]
:*X. December: 29 ngày.
[[pt:Calendário romano]]
 
[[ru:Римский календарь]]
:*'''XI. Ianuarius''': '''29''' ngày.
[[sl:Rimski koledar]]
 
[[sr:Римски календар]]
:*'''XII. Februarius''': 28 ngày (hay 23 hoặc 24 ngày trong năm có tháng chênh lệch Mercedonius).
[[fi:Roomalainen kalenteri]]
 
[[sv:Romerska kalendern]]
::*'''Mercedonius''': 27 ngày (chỉ 2 năm một lần)
 
Tuy đã bớt sai sót hơn so với các lịch trước, nhưng lịch La Mã Cộng hoà vẫn còn rất phức tạp, ít được tôn trọng, nhiều khi tháng chênh lệch Mercedonius bị bỏ quên vì các lý do chính trị (ít nhất 2 lần trong thế kỷ II và I tr.CN). Và đến thời đại Julius Caesar thì hệ thống lịch này đã được cải tiến một cách căn bản, đặt nền móng cho [[Dương lịch]] ngày nay.