Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tôn hoàng nhương di”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n replaced: NXB → Nhà xuất bản, Thế Giới → Thế giới using AWB
VietLong (thảo luận | đóng góp)
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
'''Tôn hoàng nhương di''' hay {{nihongo|''Sonnō jōi''|[[:wikt:尊|尊]][[:wikt:皇|皇]][[:wikt:攘|攘]][[:wikt:夷|夷]]|Suy tôn vua, xua đuổi rợ}} , còn gọi là '''Tôn vương Nhương di''' (尊王攘夷, ''Sonnō jōi'', tiếng Nhật: そんのうじょうい) là [[tư tưởng]] chính trị và cao trào xã hội phổ biến ở [[Nhật Bản]] theo khuôn mẫu [[Tống Nho]] vào cuối [[thế kỷ 19]] hầu chống lại sự xâm nhập của Tây phương. Đây cũng là khẩu ngữ chống chế độ [[Mạc phủ]] vì sĩ dân [[samurai]] cho là Mạc phủ đã quá nhu nhược trước yêu sách của các [[cường quốc]] Âu Mỹ sau khi Mạc phủ chịu ký [[Hiệp ước Kanagawa]], mở cửa một số hải cảng thông thương với Tây phương.
 
==Diễn biến==
Dòng 7:
Từ thế kỷ 18, hải thuyền Tây phương đã cập bến Nhật Bản ngày càng nhiều nhưng chính sách của Nhật hoàng là ngăn cấm giao thương. Năm 1854 với chiến thuyền Hoa Kỳ của [[Đề đốc]] [[Matthew C. Perry]] [[neo]] ở [[vịnh Tokyo]], Mạc phủ đành lòng ký [[Hiệp ước Kanagawa]], chính thức chấm dứt đường lối cô lập của triều đình Kyoto. Trong khi đó sĩ phu Nhật Bản không phục, cho rằng [[Mạc phủ]] đã bất lực trong việc chống trả với Tây phương mặc dù triều đình Nhật hoàng đã tỏ rõ thiên ý là không chấp thuận việc giao thương. Triều thần [[Yoshida Shōin]] không những lên án việc Mạc phủ không theo ý vua mà còn kêu gọi dẹp hẳn Mạc phủ để tìm cơ chế khác chấp chính.
 
Trong khi Mạc phủ tìm cách đối phó tìm cách hòa hoãn với các ngoại cường thì [[Thiên hoàng Kōmei|vua Komei]] lại xuống chiếu "Tôn hoanghoàng Nhương di" kêu gọi dân chúng phải đánh đuổi người ngoại quốc. Trong các số các chư hầu thì hai [[Hệ thống các phiên|phiên]] [[Satsuma]] (Tát Ma) và [[Chōshū]] (Trường Châu) lên án Mạc phủ kịch liệt nhất, đòi tuyệt giao với các nước Âu Mỹ và kích động dân chúng phải tập kích người ngoại quốc, hễ gặp đâu là đánh đuổi ngay. Chủ trương bài ngoại này góp phần không nhỏ trong việc nhân viên ngoại giao Mỹ bị hạ sát ở Giang Hộ và mấy thương cuộc của Tây phương bị đập phá. Các nước Tây phương nhân đó đòi Mạc phủ phải trừng phạt kẻ phạm pháp và bồi thường thiệt hại, càng gây áp lực với Mạc phủ.
 
Vì biết được nhóm hậu thuẫn kích động bài ngoại là các phiên [[Satsuma]] (Tát Ma) và [[Chōshū]] (Trường Châu) nên năm 1863 tàu chiến của [[Anh]] tiến vào hải cảng [[Kagoshima]] của Satsuma bắn phá rồi rút đi. Tháng Tám năm 1864 thì cả bốn nước: [[Anh]], [[Mỹ]], [[Pháp]], [[Hòa Lan]] hợp lực kéo vào [[Shimonoseki]] (Hạ Quan) vốn là cứ điểm của phiên [[Chōshū]] nã súng bắn phá liên hồi làm thiệt hại thành trì của phiên Chōshū, xong thì giong tàu ra khơi.