Nguyễn Xuân

Nguyễn Xuân (?-1835) là danh tướng chúa Nguyễn và nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam.

Sự nghiệp

Nguyễn Xuân là người ở huyện Tống Sơn, Thanh Hóa.

Năm Kỷ Mùi (1799), ông đầu quân chúa Nguyễn Phúc Ánh. Sau nhiều lần đánh nhau với quân Tây Sơn, ông thăng dần lên chức cai đội.

Năm 1819 đời Gia Long (tức Nguyễn Phúc Ánh), ông được thăng Phó vệ úy.

Năm 1828 đời Minh Mạng, ông được bổ làm Chưởng vệ, quyền Chưởng kinh thành Đề đốc. Nhưng vì làm lỡ việc công phải giáng 4 cấp nhưng cho lưu dụng.

Năm 1833, cho ông giữ chức Hậu quân Thống chế doanh Thần Sách, cử vào Nam Kỳ sung làm Tham tán quân vụ đại thần, kiêm Tổng đốc Long Tường.

Khi ấy, Lê Văn Khôi đang nổi dậy ở Gia Định. Nhận lời cầu viện của thủ lĩnh này, vua Xiêm La cho 5 đạo quân cùng tiến sang lãnh thổ nước Việt.

Buổi đầu cản phá, nhờ cho quân mai phục ở bờ sông, Nguyễn Xuân thắng to, được nhà vua thưởng cho quân công. Nhưng sau đó, vì không giữ được thành Hà Tiên và Châu Đốc, ông bị giáng 2 cấp.

Cuối năm 1833, Nguyễn Xuân cùng Trương Minh Giảng, Phạm Hữu Tâm...dẫn quân ra giao chiến với thủy quân Xiêm La ở cửa Thuận (tức sông Vàm Nao, thuộc An Giang). Đại thắng, Nguyễn Xuân được nhà vua phong cho tước bá, bổ làm Tiền quân Đô thống phủ Đô thống.

Sau khi truy đuổi quân xâm lấn tới tận Nam Vang (Chân Lạp), Nguyễn Xuân mang quân trở về Gia Định, lại được thăng thự Tiền quân Đô thống phủ Chưởng phủ sự, gia hàm Thái tử Thiếu bảo.

Tháng 7 năm 1835, Nguyễn Xuân cùng với các tướng lĩnh khác hội quân đánh chiếm được thành Phiên An, tiêu diệt hết quân và dân (1.831 người) ở trong thành.

Tháng 10, Nguyễn Xuân kéo đại quân về Kinh đô Huế, được ban tước hầu, gia hàm Thái tử Thái bảo.

Nhưng chẳng bao lâu thì ông lâm bệnh mất (1835). Thương tiếc, vua Minh Mạng chuẩn cho ông thực thụ chức Tiền quân Đô thống, ban tên hiệu là Vũ Nghị.

Năm 1838, nhà vua cho khắc tên ông đứng thứ nhì trên bia Võ công dựng ở trước sân Võ Miếu (Huế). Năm 1858, vua Tự Đức cho thờ ông trong đền Hiền Lương.

Xem thêm

• Chiến tranh Việt–Xiêm (1833-1834)
• Cuộc nổi dậy Lê Văn Khôi

Sách tham khảo

• Quốc sử quán triều Nguyễn, Đại Nam chính biên liệt truyện. Nhà xuất bản Văn Học, 2004.
• Trần Trọng Kim, Việt Nam sử lược. Nhà xuất bản Tân Việt, Sài Gòn, 1968.