Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Trần Đại Nghĩa”

|tên= Phạm Quang Lễ<br>(Trần Đại Nghĩa)'

'''Trần Đại Nghĩa''' ([[1913]]–[[1997]]) là một [[Thiếu tướng]] [[Quân đội Nhân dân Việt Nam]], [[giáo sư]], [[kỹ sư quân sự]], nhà [[khoa học]], [[nhà quản lý]] [[khoa học kỹ thuật]] cấp cao, cha đẻ của [[tổng cục Công nghiệp Quốc phòng (Việt Nam)|ngành công nghiệp quốc phòng Việt Nam]].<ref>http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/404921/Ha-thuy-tau-khao-sat-bien-mang-ten-Tran-Dai-Nghia.html</ref>

Ông tên thật là '''Phạm Quang Lễ''', sinh ngày 13 tháng 9 năm 1913 trong một gia đình [[nhà giáo]] nghèo tại xã Chánh Hiệp, huyện Tam Bình, tỉnh [[Vĩnh Long]].<ref name="qdnd">{{chú thích web|title=Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của cố GS. VS Trần Đại Nghĩa|date = ngày 13 tháng 9 năm 2013 |publisher=Báo điện tử Quân đội nhân dân|url=http://www.qdnd.vn/qdndsite/vi-vn/75/72/10/52/52/262192/Default.aspx}}[https://web.archive.org/web/20130925204601/http://www.qdnd.vn/qdndsite/vi-vn/75/72/10/52/52/262192/Default.aspx Lưu trữ]</ref> Mồ côi cha lúc 6 tuổi, ông được mẹ và chị gái đã tần tảo nuôi dưỡng cho ăn học. Giữa 1933, Phạm Quang Lễ đã thi đỗ đầu hai bằng tú tài: [[Tú tài I và II|Tú tài Việt]] và [[Tú tài Pháp|Tú tài Tây]]. Nhưng vì nhà nghèo, không có tiền đi Hà Nội để học tiếp, Phạm Quang Lễ quyết định đi làm giúp mẹ, giúp chị và nuôi chí vươn lên, chờ thời cơ.{{cần chú thích|date = ngày 4 tháng 8 năm 2015}}

Sau hai năm làm việc tại các Đại sứ quán Mỹ, ông đã gặp nhà báo Dương Quang Ngưu người đã giúp ông có được một học bổng Chasseloup-Laubat du học tại Paris.<ref name="Phunutoday">{{chú thích báo|title=Chuyện chưa kể về Giáo sư Viện sĩ Trần Đại Nghĩa (The Untold Story of Academician Prof. Tran Dai Nghia)|date = ngày 24 tháng 1 năm 2012 |language=Việt|newspaper=Phunu today|url=http://phunutoday.vn/blog-nguoi-noi-tieng/chuyen-chua-ke-ve-giao-su-vien-si-tran-dai-nghia-10708.html}}</ref> Năm 1935, ông đi du học Pháp và tốt nghiệp kỹ sư và cử nhân toán học tại các trường: [[Đại học Bách khoa Paris]] (''École Polytechnique''), Đại học Mỏ (''École nationale supérieure des mines de Paris''), Đại học Điện, [[Đại học Sorbonne]], Đại học Cầu đường Paris. Sau đó ông ở lại Pháp làm việc tại Trường Quốc gia Hàng không và Vũ trụ (''École nationale supérieure de l'aéronautique et de l'espace''). Năm 1942, ông sang Đức làm việc trong xưởng chế tạo máy bay và Viện nghiên cứu vũ khí.

[[Tháng năm|Tháng 5]] năm [[1946]], Chủ tịch [[Hồ Chí Minh]] qua Pháp thương thuyết với Bộ trưởng Thuộc địa Marius Moutet. Ông cùng với kỹ sư luyện kim [[Võ Quý Huân]], bác sĩ [[Trần Hữu Tước]] theo Hồ Chủ tịch về nước, tham gia tổ chức, chế tạo vũ khí cho quân đội tại núi rừng [[Việt Bắc]]. Ngày 5 tháng 12 năm đó, Hồ Chí Minh đặt tên mới cho ông là Trần Đại Nghĩa và trực tiếp giao cho ông làm Cục trưởng [[Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng (Việt Nam)|Cục Quân giới]] (nay là [[Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng (Việt Nam)|Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng Việt Nam]]), năm 1948 phong quân hàm Thiếu tướng <ref>{{chú thích web | url = http://thuvienphapluat.vn/archive/Sac-lenh/Sac-lenh-117-ong-Tran-Dai-Nghia-Cuc-truong-quan-gioi-thu-cap-quan-ham-thieu-tuong-vb36287t18.aspx | tiêu đề = Sắc lệnh 117 ông Trần Đại Nghĩa, Cục trưởng quân giới, thụ cấp quân hàm thiếu tướng | author = | ngày = | ngày truy cập = 9 tháng 2 năm 2015 | nơi xuất bản = | ngôn ngữ = }}</ref>, Giám đốc [[Viện Khoa học và Công nghệ Quân sự|Nha nghiên cứu Quân giới]]<ref>http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=228</ref> (nay là [[Viện Khoa học và Công nghệ Quân sự]]), Bộ Tổng tư lệnh Quân đội.

Sau khi hòa bình lập lại ở miền bắc ông được chuyển sang lĩnh vực dân sự giữ chức: Thứ trưởng [[Bộ Công Thương (Việt Nam)|Bộ Công thương]]<ref>http://tapchicongnghiep.vn/News/Intrang.aspx?Md=News&iSup=151&iDta=12182</ref>, Thứ trưởng Bộ Công nghiệp nặng <ref>{{chú thích web | url = http://thuvienphapluat.vn/archive/Nghi-dinh/Nghi-dinh-02-CP-thanh-lap-Uy-ban-tri-thuy-va-khai-thac-he-thong-song-Hong-vb20280t11.aspx | tiêu đề = Nghị định 02 | author = | ngày = | ngày truy cập = 9 tháng 2 năm 2015 | nơi xuất bản = | ngôn ngữ = }}</ref>, Ủy viên Ủy ban Khoa học Nhà nước <ref>{{chú thích web | url = http://www.most.gov.vn/Desktop.aspx/Qua-trinh-phat-trien/Qua-trinh-phat-trien/Thoi_ky_1958-1965/ | tiêu đề = Quá trình phát triển: Bộ Khoa học và Công nghệ | author = | ngày = | ngày truy cập = 9 tháng 2 năm 2015 | nơi xuất bản = | ngôn ngữ = }}</ref>, Chủ nhiệm Ủy ban Kiến thiết Cơ bản Nhà nước<ref name="www2.chinhphu.vn">http://www2.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/thanhvienchinhphuquacacthoiky?governmentId=611</ref>, Chủ nhiệm [[Bộ Khoa học và Công nghệ (Việt Nam)|Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước]]<ref name="www2.chinhphu.vn"/>,<ref>http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/thanhvienchinhphuquacacthoiky?governmentId=616</ref>, Viện trưởng [[Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam|Viện Khoa học Việt Nam]] (1975), Chủ tịch đầu tiên của [[Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam|Liên hiệp các Hội Khoa học và Kĩ thuật Việt Nam]] (nhiệm kỳ 1983-1988), Đại biểu [[Quốc hội Việt Nam|Quốc hội]] khoá II, III.

Năm [[1996]], ông được Nhà nước Việt Nam trao tặng [[Giải thưởng Hồ Chí Minh]] đợt 1 về Cụm công trình nghiên cứu và chỉ đạo kỹ thuật chế tạo vũ khí ([[Bazooka]], [[súng không giật]], đạn bay) trong thời kỳ [[Chiến tranh Đông Dương|kháng chiến chống Pháp]] [[1945]]-[[1954]]. Các công trình nghiên cứu của ông được quốc tế đánh giá cao, được ứng dụng rộng rãi trong [[Quân đội Nhân dân Việt Nam]] và là nỗi kinh hoàng của quân đội đối phương. Trong tác phẩm ''Street Without Joy'' của Bernard B. Fall ở trang 237 có viết về súng SKZ của ông như sau "''...and the feared Viet-Minh SKZ recoilless cannon oppened up at minimum range upon the "soft" vehicles...''".<ref>[http://books.google.com.vn/books?id=GkHH8OoCTtAC&dq=Street+Without+Joy&printsec=frontcover&source=bn&hl=vi&ei=UPacS6u-NpeXkQW_wsmvDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CBgQ6AEwAw#v=onepage&q=&f=false Street Without Joy by Bernard B. Fall]</ref>

Ngày [[23 tháng 12]] năm [[2010]], Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 2345/QĐ-TTg thành lập [[Trường Đại học Trần Đại Nghĩa]] trên cơ sở nâng cấp Trường Sĩ quan Kỹ thuật quân sự (Vin-hem-Pích) có trụ sở chính tại 189 Nguyễn Oanh, phường 10, [[gò Vấp|quận Gò Vấp]], [[Thành phố Hồ Chí Minh]].<ref>{{citeweb|url=http://www.thanhnien.com.vn/Pages/20110227/Thanh-lap-truong-Dai-hoc-Tran-Dai-Nghia.aspx|title=Thành lập trường Đại học Trần Đại Nghĩa |date = ngày 27 tháng 2 năm 2011 |work=Thanh Niên Online|accessdate = ngày 28 tháng 6 năm 2011}}</ref>

Ngày [[10 tháng 10]] năm 2010, công ty đóng tàu Sông Thu - Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng cũng hạ thuỷ tàu khảo sát đầu tiên của Việt Nam có ký hiệu HSV 6613 mang tên Trần Đại Nghĩa sau hơn 2 năm lắp đóng theo đặt hàng của Đoàn đo đạc biên vẽ hải đồ và nghiên cứu biển (thuộc [[Quân chủng Hải quân Việt Nam|Hải quân Nhân dân Việt Nam]]), chuyên dụng đáp ứng yêu cầu của công tác khảo sát, đo đạc biển.<ref>{{citeweb|url=http://www.cand.com.vn/News/PrintView.aspx?ID=138229|title=Hạ thuỷ tàu khảo sát đầu tiên của VN mang tên Trần Đại Nghĩa|date = ngày 10 tháng 10 năm 2010 |work=CAND Online|accessdate = ngày 28 tháng 7 năm 2011}}</ref>

Ngày 24 tháng 11 năm 2013, Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Long tổ chức khởi công xây dựng Khu lưu niệm Giáo sư - Viện sĩ Trần Đại Nghĩa tại ấp Mỹ Phú 1, xã Tường Lộc, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long. Khu lưu niệm được thiết kế xây dựng trên diện tích khoảng 16.000 m2, gồm các hạng mục chính như: Nhà tưởng niệm, nhà trưng bày, phòng hội thảo, chiếu phim, sinh hoạt truyền thống, quảng trường, các hạn mục phụ trợ và cảnh quan.<ref>{{chú thích web |url = http://khuluuniemtdn.vinhlong.gov.vn/content/gioi-thieu-chung|tiêu đề = Xây dựng khu lưu niệm Giáo sư - Viện sĩ Trần Đại Nghĩa tại xã Tường Lộc, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long|author = |ngày =25-1-2016 |nhà xuất bản =khuluuniemtdn |ngày truy cập = |ngôn ngữ = }}</ref> Có tổng kinh phí là 2,6 đồng và thu nhập hơn 868 tài liệu, tư liệu của Trần Đại Nghĩa.<ref>{{chú thích web |url =http://www.baogiaothong.vn/khanh-thanh-khu-luu-niem-gs-vien-si-tran-dai-nghia-d106015.html |tiêu đề =Khánh thành khu lưu niệm GS - VS Trần Đại Nghĩa |author = |ngày =25-1-2016 |nhà xuất bản =baogiaothong |ngày truy cập = |ngôn ngữ = }}</ref> Theo báo cáo của ban quản lý khu lưu niệm, từ sau ngày khánh thành (tức 18 tháng 5 năm 2015) đến nay, khu lưu niệm đã đón 28,377 khách tham quan trong và ngoài tỉnh cùng nhiều khách nước ngoài.<ref>{{chú thích web |url =http://m.dantri.com.vn/xa-hoi/khanh-thanh-khu-luu-niem-giao-su-vien-si-tran-dai-nghia-1432618833.htm |tiêu đề =Khánh thành khu lưu niệm GS - VS Trần Đại Nghĩa |author = |ngày =25-1-2016 |nhà xuất bản =dantri |ngày truy cập = |ngôn ngữ = }}</ref>

Ngày 16 tháng 11 năm 2015, Chủ tịch [[Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam]] ra Quyết định số 1883/QĐ-VHL về việc Ban hành Quy chế [[Giải thưởng Trần Đại Nghĩa]] nhằm tôn vinh tác giả của các công trình nghiên cứu có giá trị khoa học xuất sắc và đã trực tiếp tổ chức triển khai ứng dụng để đóng góp vào sự phát triển kinh tế, xã hội và đảm bảo an ninh quốc phòng của đất nước. Giải thưởng được trao lần đầu tiên vào năm 2016<ref name=":0">{{Chú thích web|url=http://www.vast.ac.vn/giai-thuong-tran-dai-nghia|title=Giải thưởng Trần Đại Nghĩa}}</ref>