Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Thảo luận:Sao”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Pq (thảo luận | đóng góp)
nKhông có tóm lược sửa đổi
Meotrangden (thảo luận | đóng góp)
Dòng 7:
==Độ sáng, độ trưng==
Theo cuốn sách song ngữ '''Thiên văn vật lý - Astrophysics''' của các tác giả Donat Wenzent, Nguyễn Quang Riệu, Phạm Viết Trinh, Nguyễn Đình Huân, Nguyễn Đình Noãn, Nhà xuất bản Giáo Dục phát hành năm 2003, thì '''Luminosity''' dịch là '''độ trưng''', '''Brightness''' là '''độ sáng'''. Hoặc tham khảo tại các trang [http://dictionary.bachkhoatoanthu.gov.vn/default.aspx?param=1509aWQ9MzgwNjAmZ3JvdXBpZD0zNSZraW5kPSZrZXl3b3JkPQ==&page=6 Từ điển bách khoa toàn thư Việt Nam], [http://thienvanbachkhoa.org/bbs/archive/index.php/t-4809.html thuvienbachkhoa.org]. &mdash;<strong>[[User:Earthandmoon|<span style="font-family:Script MT Bold;color:DarkBlue">Earth and Moon</span>]]</strong>[[User_talk:Earthandmoon|<sup><span style="font-family:Verdana;color:Gray">Talk</span></sup>]] 10:46, ngày 19 tháng 8 năm 2010 (UTC)
:Để rạch ròi, có lẽ phải đi từ các khái niệm cơ bản của quang học: Cường độ sáng có đơn vị đo là candela (cd), quang thông có đơn vị đo là lumen (lm) = cd x sr (góc cầu) hay W/m2, độ chói = cd/m2, quang năng = lm x s (giây). Từ đây có thể thấy tôi nghi ngờ việc dịch thuật ngữ luminosity (Trung văn gọi là quang độ) thành độ trưng, cho dù các tác giả có nổi tiếng đến mấy, do các lý do sau:
:a) Theo định nghĩa của BKTT thì ''Độ trưng là đại lượng đặc trưng cho sự phát sáng theo mọi phương của nguồn sáng. Nếu dΦ là quang thông do một phần tử diện tích dS của mặt sáng phát ra theo mọi phương thì độ trưng R của diện tích ấy là R = dΦ/dS. Mặt phát sáng đều, là mặt có ĐT như nhau ở mọi điểm của mặt. Đơn vị của ĐT là lumen/m2 trong hệ SI'', nghĩa là độ trưng chính là '''Luminous emittance''' trong tiếng Anh vì ''Luminous emittance is the luminous flux (quang thông) per unit area emitted from a surface''. Lưu ý rằng đơn vị đo của luminous emittance và Illuminance (độ rọi) đều là lux (= lumen/m2) nhưng một đằng thì đặc trưng cho quang thông trên một đơn vị diện tích bề mặt phát xạ, còn một đằng là đặc trưng cho quang thông tới một đơn vị diện tích bề mặt. Bên tiếng Anh cũng cho thấy từ Illuminance trước đây thường gọi là brightness (tiếng Trung gọi là minh độ), nhưng hiện nay nó không được dùng như thế nữa vì gây nhầm lẫn. "Brightness" theo FS-1037C của Hoa Kỳ thì không nên sử dụng để miêu tả định lượng, mà chỉ nên dùng cho các dẫn chiếu không định lượng đối với các cảm giác cũng như cảm nhận sinh lý về ánh sáng.
:b) Luminosity trong tiếng Anh có vài nghĩa khác nhau khi áp dụng trong trắc quang học, nhiếp ảnh và thiên văn. Ở đây không xét tới ý nghĩa trong nhiếp ảnh và trắc quang học. Trong thiên văn, nó là lượng năng lượng điện từ của một vật thể phát ra trong một đơn vị thời gian. Với công thức F = L/A, trong đó F là quang thông (lumen hay W/m2) của bề mặt được chiếu sáng, A là diện tích của bề mặt được chiếu sáng (m2) thì rõ ràng L có đơn vị đo là lumen x m2 (hay W) và như thế thì không thể coi đồng nhất với độ trưng hay độ rọi được (có đơn vị đo là lumen/m2).
:Các tên gọi cho các đặc trưng quang học của chúng ta phần nhiều vay mượn từ tiếng Trung, chẳng hạn: quang thông (tiếng Việt) = quang thông lượng (tiếng Trung); cường độ sáng (tiếng Việt) = phát quang cường độ (tiếng Trung); quang năng (cả Trung lẫn Việt) v.v. Từ đây có thể thấy các tác giả đã gặp khó khi vập phải Luminosity (quang độ) và Brightness (minh độ) đều có nghĩa là độ sáng trong tiếng Việt, nhưng một đằng thì định lượng, một đằng thì phi định lượng. Một lý do khác theo tôi là (các) tác giả Việt Nam (trừ ông Riệu) có lẽ học ở Nga về, trong khi tiếng Nga coi Светимость (lumen/m2) đồng nhất với Luminosity (W) với định nghĩa của Светимость chính là độ trưng của tiếng Việt để từ đó dẫn tới đồng nhất độ trưng với Luminosity. Trong tiếng Pháp mà ông Riệu có lẽ là người sử dụng nhiều thì tôi thấy từ Luminosité (Pháp) = Luminosity (Anh) chỉ có nghĩa độ sáng với đơn vị là W (hay lm x m2), không thể đồng nhất với độ trưng được. [[Thành viên:Meotrangden|Meotrangden]] ([[Thảo luận Thành viên:Meotrangden|thảo luận]]) 18:02, ngày 19 tháng 8 năm 2010 (UTC)
Quay lại trang “Sao”.