Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Vương quốc Sukhothai”

'''Vương quốc Sukhothai''' ([[tiếng Thái]]: อาณาจักรสุโขทัย, đọcphát làâm [[như ''Xụ-khổ-thay]]'') là một vương quốc cổ của người Thái ở vùng quanh thành phố [[Sukhothai (thành phố)|Sukhothai]], ở [[miền Bắc Thái Lan]]. Vương quốc này tồn tại từ năm [[1238]] đến năm [[1438]]. Kinh đô cũ của vương quốc này ngày nay nằm cách thành phố hiện đại [[Tân Sukhothai]] 12 km, tại Tambon [[Muang Kao]]. Nơi đây hiện là một [[Công viên lịch sử Sukhothai|công viên lịch sử]] lưu giữ các di tích của kinh thành cũ.

Thành Sukhothai đã là một phần của [[Đế quốc Khmer]] vĩ đaịchocho đến năm [[1238]], khi hai tù trưởng [[người Thái]] là Pho Khun Pha Muang và Pho Khun Bang Klang Hao, tuyên bố độc lập và thiết lập kinh đô của người Thái. Pho Khun Bang Klang Hao sau đó trở thành vị vua đầu tiên của Sukhothai, tự xưng là Pho Khun Si Indrathit (hay Intradit). Sự kiện này về mặt truyền thống đã đánh dấu sự thành lập quốc gia Thái hiện nay, dù các vương quốc nổi tiếng của người Thái khác như [[Lannathai|LannaLan Na]], [[Phayao]] và [[Chiang Saen]], cũng được lập vào khoảng cùng thời gian.

Sukhothai mở rộng bằng cách tạo các liên minh với các vương quốc Thái khác, dùng [[Phật Giáogiáo]] [[Thượng tọa Theravadabộ]] làm quốc giáo với sự giúp đỡ của các nhà sư [[Sri Lanka|Ceylon]]. Intradit truyền ngôi cho con trai là Pho Khun Ban Muang, và năm [[1278]] đến lượt em trai là Pho Khun [[Ramkhamhaeng]] kế vị. Dưới thời vua Ramkhamhaeng Đại Đế, Sukhothai trải qua một thời kỳ hoàng kim thịnh vượng. Ramkhamhaeng đã có công tạo ra [[bảng chữ cái Thái]] (được coi là có niên đại vào năm [[1283]], dựa trên chứng cứ là [[văn bia Ramkhamhaeng]] gây nhiều tranh cãi, văn bia này được cho là lưu giữ dạng cổ nhất của chữ viết Thái. Vào thời đỉnh cao của mình, ảnh hưởng của vương quốc này trải dài từ Martaban (nay thuộc [[MyanmarMyanma]]) đến [[Luang Prabang]] (nay thuộc [[Lào]]) và xuống tận [[bán đảo Mã Lai]] cho đến phía Nam tận [[Vương quốc Nakhon Si Thammarat|Nakhon Si Thammarat]], phạm vi ảnh hưởng của vương quốc này rộng hơn nhiều so với lãnh thổ [[Thái Lan]] ngày nay, dù mức độ kiểm soát thực tế không như tầm ảnh hưởng.

Sau khi Ramkhamhaeng băng hà, con trai ông là Loethai kế vị. Các vương quốc chư hầu lần lượt giành độc lập, đầu tiên là [[Tỉnh Uttaradit|Uttaradit]] ở phía Bắc, và ngay sau đó là các vương quốc Lào [[Luang Prabang]] và [[Viêng Chăn]]. NămLan [[1319]], quốc gia của người [[Môn]] ở phía Tây đã tách ra, và năm [[1321]], LannaNa giành quyền kiểm soát [[Tỉnh Tak|Tak]], một trong những thành thị đầu tiên dưới quyền kiểm soát của Sukhothai. Về phía Nam, thành [[Suphanburi]] giầu có cũng sớm ly khai khỏi triều Loethai. Do đó, vương quốc này đã nhanh chóng suy giảm về lại với tầm vóc của thời kỳ đầu. Trong khi đó, [[Vương quốc Ayutthaya|Ayutthaya]] trở nên hùng mạnh, và cuối cùng, năm [[1378]], vua Thammaracha II của Sukhothai đã phải chịu thuần phục cường quốc mới này.

Sukhothai trở thành chư hầu của quốc gia Ayutthaya giữa [[1365]] và [[1378]]. Năm 1412, Ayutthaya đã dựng một thái thú và vua Thammaracha IV được Ayutthaya đưa lên ngôi. Khoảng năm 1430, Thammaracha dời đô đến [[Phitsanulok]]. Sau cái chết của ông năm [[1438]], vương quốc này bị hạ xuống chỉ còn là một tỉnh của Ayutthaya.

Các đền đài, tự viện Phật giáo của vương quốc này được xây dựng kiên cố bằng [[đá]] trong khi hoàng cung, dinh thự, nhà ở..được xây dựng bằng [[gỗ]] và không còn tồn tại. Những kiến trúc bằng đá của Sukhothai thể hiện nhiều phong cách kiến trúc từ các di chỉ Phật giáo thuộc nhiều nền văn hóa khác nhau, bao gồm : kiến trúc trước đó của [[dân tộc Môn]] trong vùng, [[kiến trúc Khmer]] và các chi tiết kiến trúc từ di chỉ Phật giáo [[Sri Lanka]].

Quần thể kiến trúc Phật giáo quan trọng nhất ở đây là [[Wat Mahathat]]. Nó gồm một cụm 200 bảo tháp, mười phòng hội là những đền chùa khác. Các công trình này được sắp hàng theo trục Đông - Tây. Tâm của Wat Mahathat là một [[bảo tháp]] cao, trên cùng có phần búp sen, chi tiết của kiến trúc Phật giáo Thái Lan. Những tháp nhỏ hơn được xây bao quanh bảo tháp, được làm bằng gạch và trát vữa. Có nhiều loại tượng có kích thước ngang tầm người hoặc rất to lớn, đồ sộ ở nơi đây.

* [[ Vương quốc Nakhon Si Thammarat]]